Atyraý oblysyndaǵy qorǵandardan Sarmat dáýiriniń altyny tabylǵan
ATYRAÝ. KAZINFORM – Atyraý oblysynyń aýmaǵynda 500-ge jýyq sarmat obasy bar. Al sońǵy 2 jylda Qyzylqoǵa aýdanyndaǵy qorymdardan Sarmat dáýirindegi altyn buıymdar, qola men temirden jasalǵan qarýlar tabylǵan.
Qorǵandar jasyrǵan qupııa
Atyraý oblystyq tarıhı-ólketaný mýzeıiniń janynan qurylǵan arheologııalyq ekspedıtsııa jetekshisi Marat Qasenovtiń aıtýynsha, 2005 jyly Qyzylqoǵa aýdanynyń aýmaǵyndaǵy Qarabaý-2 qorǵany anyqtalǵan. Qorǵanǵa qazba jumysyn júrgizýge mýzeıdiń 5 qyzmetker men 20 jumysshy qatysqan. Zertteý júrgizý úshin Astana men Almaty qalasynan antropologtar shaqyrylǵan.
– Bul qorǵan kezinde Qyzylqoǵa aýdanynyń ortalyǵy bolǵan Qarabaý aýylynan soltústikke qaraı 10 shaqyrymda ornalasqan. Qorǵannyń dıametri – 70, bıiktigi – 3 metr. Sońǵy 2 jylda qorǵanǵa júrgizilgen jumystardyń nátıjesinde 9 qabir zertteldi. Onyń ishinde 7 qabirdiń tonalmaǵany anyqtaldy. Bizdiń dáýirimizge deıingi V ǵasyrǵa jatatyn qabirlerden túrli áshekeı buıym men zattar, qarý-jaraqtar men keramıkadan, súıekten jasalǵan ydystar tabyldy. Keıbir qabirde máıitterdi toptap jerlengeni anyqtaldy, -deıdi Marat Qasenov.
Onyń pikirinshe, tabylǵan áshekeıler, paıdalanylǵan buıymdar men qarý-jaraqtarǵa sáıkes qabirlerdi patshalyq obalar deýge bolady.
«Ǵalymdar osyǵan deıin bizdiń aımaqty Sarmat ımperııasynyń sheti degen toqtam jasaǵan edi. Biz júrgizgen qazba jumystarynyń nátıjesinde Kaspıı oıpatyn, Jaıyq, Jem ózeniniń mańyn kezinde úlken ımperııanyń orny deýge negiz bar. Qorǵannan tabylǵan jádigerdiń sany 1 myńǵa jýyqtaıdy. Onyń júzge jýyǵy – altyn áshekeı men zergerlik buıym. Mundaı buıymdar ań stıli nusqasynda jasalǵan. Sol dáýirde óńirdi mekendegen barys, qaban, jolbarys sekildi jyrtqyshtar men kıiktiń beınesin tabylǵan zattardan baıqaýǵa bolady. Osy zertteý jumysynyń aıasynda buryn kezdespegen aǵashtan jasalǵan qos tostaǵan jaqsy kúıde saqtalypty. Qazir jádigerdiń bárine restavratsııa jasalyp jatyr, -deıdi Marat Qasenov.
Eń aýyr jádiger – altyn bilezik
Atyraý oblystyq tarıhı-ólketaný mýzeıiniń arheologııa-ǵylymı zertteý qamtamasyz etý bóliminiń meńgerýshisi Ǵalamat Bazarbaevtyń deregine qaraǵanda, Qyzylqoǵa aýdanynda taǵy 2 qorǵan qazylǵan. Bul – Qaraqudyq-1, Qaraqudyq-2 qorǵany. Ekeýi de Qarabaý aýylynyń soltústik-batys bóliginde 9,7 shaqyrymda qashyqta ornalasqan. Qorǵandardyń árqaısysynan 10-15 qabir anyqtalǵan.
– Sarmattar táńirlik dinı kózqarasty ustanatyndyqtan, qoldanǵan buıymdary, zattary men qarý-jaraqtarymen birge jerlengen. Qos qorǵandy zertteý kezinde qasqyr men aqbókenniń beınesi bar kúmis pıktogramma, zergerlik, turmystyq buıymdar, temir men qoladan jasalǵan qarý-jaraqtar sekildi jádigerler tabyldy, -deıdi Ǵalamat Bazarbaev.
Onyń aıtýyna qaraǵanda, Qarabaý-2 qorǵanynan altyn tutqasy bar 2 synama tas tabylypty. Bul – elimizde buryn kezdespegen buıym.
– Buryn sarmattar altynnyń sapasyn osy tas arqyly anyqtap otyrǵan. Qazir osyndaı tasty altyn satyp alýmen aınalysatyndar paıdalanady. Jerleý oryndarynan adamnyń kıimine taǵylǵan altyn japsyrmalar da tabyldy. Sondaı japsyrmanyń salmaǵy 2 grammnan bastalady. Eń aýyry – altyn bilezi. Eki jaǵynda taý barysy beınelegen bileziktiń salmaǵy shamamen 370 grammdy quraıdy, -deıdi Ǵalamat Bazarbaev.
Eske sala ketelik, buǵan deıin Atyraý oblysyndaǵy jotalardan 50 mln jyl burynǵy akýlanyń tisteri tabylǵanyn jazǵan edik.