Ata zańymyzdyń tarıhynan

ASTANA. QazAqparat - Osydan jıyrma jyl buryn, 30 tamyzda Qazaqstan halqy tarıhı sheshim qabyldap, elimizdiń quqyqtyq ómirindegi jasampaz jańa dáýirine qadam basqan edi. Sodan beri qaraı táýelsizdigimizdiń tiregine aınalǵan Ata zań - memleket pen qoǵamda oryn alyp otyrǵan barlyq saıası-ekonomıkalyq, áleýmettik reformalardyń ilgeri basýyna, damýdyń qaınar bastaýyna aınaldy. Ótken jıyrma jyldan beri memleket pen qoǵamnyń damýyndaǵy ózgerister - demokratııalyq, zaıyrly, quqyqtyq jáne áleýmettik memleket retinde ornyǵý talpynystarynyń bári - Ata zań qaǵıdalary negizinde júzege asyrylyp keledi.

Toqtala ketetin taǵy bir jaıt, Qazaqstannyń Ata zańy álemdegi eń jas Konstıtýtsııalardyń biri bolyp sanalady eken. Rasynda, búkil memlekettik qurylymdy aıǵaqtaıtyn, eldiktiń bastaýy bolyp tabylatyn qujat endi ǵana jıyrma jasqa tolyp otyr. Árıne, tarıh aýqymymen aıtqanda, bul azǵantaı ǵana merzim. Dese de, osyndaı almaǵaıyp zamanda Qazaqstannyń Ata zańy ýaqyttyń synynan súrinbeı ótti, óziniń zaman talabyna laıyqtyǵyn jan-jaqty dáleldedi. Al kóptegen zertteýshilerdiń pikirinshe, Qazaqstannyń Konstıtýtsııasy álemdegi jalpyadamzattyq qundylyqtardy dáripteıtin eń úzdik 50 konstıtýtsııanyń biri bolyp sanalady eken. Bunyń ózi Ata zańymyzdyń úlken áleýetin bildirse kerek.

Tarıhqa keri sheginetin bolsaq, táýelsizdikke ıe bolǵan Qazaqstannyń eń basty qadamy Konstıtýtsııany qabyldaýmen tutastaı baılanysty. Bul týraly: «Táýelsizdigimizdi alǵannan keıin bizge búgingi ómir shyndyǵymen jáne aldaǵy ýaqytpen birge qadam basyp, ótken urpaqtyń is-tájirıbesi men jarqyn bolashaqqa degen senimdi jınaqtaǵan Negizgi Zań qajet boldy. Táýelsiz Qazaqstannyń Konstıtýtsııasy ashyq jáne demokratııalyq qoǵam ornatýdyń negizgi prıntsıpterin baıandy etýge tıis bolatyn», - dep jazady Memleket basshysy Nursultan Nazarbaev óziniń «Qazaqstan joly» atty kitabynda. Osylaısha, el egemendiginen keıingi 1993 jyly qabyldanǵan Qazaqstan Respýblıkasynyń alǵashqy Konstıtýtsııasy egemendik tarıhyndaǵy eń demokratııashyl qujat bolyp tabylǵan edi. Alǵash qabyldanǵan 1993 jylǵy Konstıtýtsııanyń máni men mańyzyna keletin bolsaq, bul Negizgi qujat Prezıdenttiń kórsetken maqsaty boıynsha tórt basty máselege jaýap berýi jáne soǵan jaǵdaı jasaýy tıis bolatyn. Onyń birinshisi - memlekettik bılikti basqarýdyń barlyq júıesin nyǵaıtý, ekinshiden - ekonomıkalyq reformany júrgize otyryp, eldi sol kezdegi tereń daǵdarystan shyǵarý, úshinshiden - jas memlekettiń syrtqy saıasatyn qalyptastyrý, tórtinshiden - ishki saıası turaqtylyqty qamtamasyz etetin zańdyq negizderdi Ata zańda kórsetý.

Elbasy N. Nazarbaevtyń «Qazaqstan joly» kitabynda jazýyna qaraǵanda, joǵaryda qamtylǵan tórt maqsatty sheship beretin baptar áýelgi Konstıtýtsııanyń jobasynda barynsha qamtylmady. Prezıdent bul rette tuńǵysh Konstıtýtsııa jobasy áýelden-aq elimizdegi saıası, áleýmettik-ekonomıkalyq úderisten alshaq qalǵanyn jazady. Sóıtip, ýaqyt óte kele zaman aǵymy men suranysyna qaraı, Bas zańymyzdyń keıbir tustary naryqtyq qoǵamdaǵy ózgeristerge sáıkes bolmaı shyqqany baıqaldy. Sondyqtan da arada eki jyl ótkende 1995 jyly qazirgi Negizgi zań - Konstıtýtsııa qabyldandy. Osylaısha, táýelsizdik jyldary Qazaqstannyń memlekettigin aıqyndaǵan Ata zań eki qaıtara túledi. Óıtkeni 90-shy jyldardyń basynda Qazaqstannyń saıası-ekonomıkalyq jaǵdaıy múldem basqasha bolatyn.