Astananyń iri saýda ortalyqtarynda et baǵasy qanshadan
ASTANA. KAZINFORM – Elimizde jyl bastalǵaly beri et baǵasy kóterilip keledi. Ásirese sıyr eti 1000 teńgege jýyq qymbattap, jylqy etinen asyp tústi. Osy oraıda elordanyń iri saýda núktelerinde qazirgi tańdaǵy baǵany sholyp qaıttyq.
Buǵan deıingi jyldarda jylqy eti sıyr etinen únemi kemi 200-300 teńgege qymbat júretin. Bıyl Astanadaǵy et naryǵynda jaǵdaı múlde kerisinshe qalyptasty. Buǵan elordadaǵy «Big Shanhaı», «Álem», «Shapaǵat», «Kóktal» jáne «Saýran» saýda ortalyqtaryndaǵy et satý bólimderine jasaǵan jýrnalıstik monıtorıng barysynda kóz jetkizdik.
«Big Shanhaı»
Sıyr eti munda 3300-3400 teńge shamasynda tur. Jas maldyń eti jetilgen sıyr etinen sál qymbat júretini aıtpasa da túsinikti. Al bul baǵaǵa tek san et alam dep oılamańyz, oǵan tós pen qabyrǵadan bir-eki kesek et qosyp satady, ıaǵnı «qospasymen» saýdalanady.
Jylqy eti – 3200 teńge.
Qoı eti – 2800-3200 arasynda. 2800-den kóje-kólmek, sorpaǵa laıyqtap kesilgen moıyn men qabyrǵa etterin alýǵa bolady. Al san et — 3200-den.
«Shapaǵat» bazary
Bul bazardaǵy sıyr etiniń baǵasy — qala boıynsha eń tómeni. Sebebi «Shapaǵat» - kommýnaldyq bazar.
Kommýnaldyq bazar – jergilikti atqarýshy organdardyń sheshimi boıynsha qurylatyn, tutynýshylardyń tikeleı ózderine, turmystyq jáne otbasylyq paıdalanýyna arnalǵan azyq-túlik taýarlaryn basymdyqpen satyp alý-satý júzege asyrylatyn saýda oryny.
Atap aıtqanda, sıyr eti munda 2850-3400 teńge aralyǵynda baǵalanǵan. Alaıda 2850-den satylyp jatqan et san et ne surp et emes, kesilgen tós jáne qabyrǵa etteri ekenin eskergen jón. Onyń ústine ol jas et emes, saqa sıyr eti ekeni baıqalady. Mundaı ettiń tatymy jaqsy bolǵanymen, uzaq pisedi.
Sondaı-aq munda shamamen dónejin, besti sıyrdyń san etin qospasymen 3150-den alýǵa bolady. Budan qýyrdaqqa qara kesek et te, sorpaly tamaqqa maıly jiligi de bar jaqsy mıks shyǵady.
Semizdigi ortasha, biraq jetilgen sıyr eti 3200 dep tur, al joǵary sapaly jas et 3400-den qoıylǵan.
Munda, basqa bazarlardan bir erekshesi etti Kaspi RED arqyly alýǵa bolady.
Jylqy eti bunda sıyr etinen baqandaı 400 teńge arzan eken, kelisi — 3000-nan. Іshekke salynbaǵan, ıaǵnı aýdarylmaǵan qazyny da, jaldy da etpen birge sol baǵamen satyp jatyr.
Jylqy etin sondaı-aq, maldyń jasyna, semizdigine qaraı 2950-3100-den alýǵa bolady.
Qartanyń kelisi 1000-1500 arasynda tur, qaryndy 500 teńgeden ala alasyz.
Jylqy baýyrynyń kelisi 1200 teńge.
Qoı etin san etpen aralastyryp ortasha 3100-den, tek san etti 3300-den alýǵa bolady.
Jýylǵan bastyń baǵasy – 2500 teńge, jýylmaǵany – 2000-nan, biraq tisi qaǵylmaǵan, jaǵy aıyrylmaǵan.
«Álem» bazary
Munda sórege qoıylǵan etterdiń ózge bazarlardaǵydan bir ereksheligin baıqadyq: jańa ǵana soıylǵandaı kúıde tur. Bul satyp alýshy kóp keletinin, sóredegi et jyldam-jyldam jańartylyp qoıylyp otyratynynyń belgisi dep bildik. Sondyqtan da «taýarlyq túrin» saqtap, qymbatqa baǵalanyp turǵandaı.
Sıyr etiniń kelisi munda 3200-4200 arasy dep kórsetilgenimen, ortasha 3600 teńgeden eken. Jalpy alǵanda, jilikter 1000-2500, surp etter (súıeginen sylynǵan taza qara kesek et) 4000-4800 teńgeden.
Sıyr tiliniń kelisin 3600-dan alýǵa bolady.
Іsh maı – 1200-den.
Baýyr – 1500 teńgeden.
Jylqy etiniń kelisi 3500 teńge dep tur. Jaıa, shujyq jáne qazy 4500-den dep kórsetilgen, biraq az-kem saýdalasyp kórip edik, etti 3300-den, qazyny 3800-den berýge keliskender boldy.
Qoı etin munda 2900-3000 teńge arasynda alýǵa bolady. Tek san eti men quıryq maı 3200-den.
«Kóktal» fermerlik bazary
Bul bazarda et tańdaýy onsha kóp emes, biraq semiz, jas et bar.
Sıyr eti – 3300-3400-den.
Jylqy eti – 3200-den. Qazy - 4200-den. Shujyq – 3800-den.
Qoı eti – 3000 teńgeden.
«Saýran» bazary
Munda sıyr eti 3600 teńgeden satalyp jatyr. Búkil sórede baǵa birdeı.
Jylqy eti 3500-den.
Qoı eti 3200-3500 arasynda.
Sıyr etin kóp jeımiz
Kazinform agenttigi joldaǵan saýalǵa QR Aýyl sharýashylyǵy mınıstrliginiń resmı jaýabynda kórsetilgen derekterge saı, el turǵyndary sıyr etin jylqy etine qaraǵanda eki ese kóp tutynady eken.
2024 jyly ishki naryqta et ónimderin ótkizý kólemi kelesideı:
- sıyr eti – 419,6 myń tonna;
- jylqy eti – 173,7 myń tonna;
- qoı men eshki eti – 131,3 myń tonna;
- shoshqa eti – 57,8 myń tonna;
- qus eti – 452,4 myń tonna.
Sıyr eti nege qymbattady
Astanada buryn-sońdy bazarlarda sıyr eti 3500-den aspaǵan. Bul biz et naryǵyn baqylap kele jatqan sońǵy on shaqty jyl ishindegi alǵash ret bolyp turǵan eleýli qymbattaý oqıǵasy.
«Qazaqstan et odaǵy» birlestiginiń basqarma tóraǵasy Maqsut Baqtybaevtyń aıtýynsha, buǵan birneshe faktor áser etken.
Qoryta aıtqanda, másele mynadan týyndaǵan: Áýeli 2010 jyly memlekettik baǵdarlama aıasynda kóp qarjy bólinip, ishki naryqta mal basy artqan. 2019 jyly maldy tirideı eksporttaýǵa tyıym salynǵan, sebebi 2010-2019 jyl aralyǵynda elde et baǵasy eki ese artqan. Tyıym salynǵan soń elde et baǵasy da arzandaǵan, sonymen qatar mal ustaıtyn sharýalardyń tabysy shyǵynyn aqtamaı qalǵan. Tipten, bordaqylanǵan maldar ózindik qunynan 20 paıyz arzan satylyp, shyǵyn ákelgen. Osy kezde malshylar 2 mln-ǵa jýyq maldy soıyp satqan. Al 2022-2023 jyly qýańshylyq kezinde jem-shóp baǵasy 2-3 ese qymbattap, mal baǵý paıda emes, qyp-qyzyl shyǵyn kásipke aınalǵan. Osy kezde kóptegen fermer basqa salaǵa ketip qalǵan. Osydan mal sany azaıyp, et tapshylyǵy týyndaǵan. Sol sebepti qazir elde bordaqylaý alańdarynda ettiń kóterme baǵasy 3 myń teńgeden belgilenip jatyr. Bul bazarlarǵa jetkenshe baǵa kemi 3500-4000 teńgege jetetinin bildiredi.