Astanada «Jol kartasy» aıasynda tórt myńǵa tarta jumys ornyn ashý josparlandy

Astana. Mamyrdyń 28-i. QazAqparat /Raıhan Qońyr/ - Astanada «Jol kartasy» aıasynda 113 joba iske asyrylyp, tórt myń, anyǵy 3 977 jumys orny ashylýǵa tıis. Elbasynyń «Daǵdarys arqyly jańarý men damýǵa» Joldaýyn júzege asyrý maqsatynda Astana qalalyq ákimdiginde «Jol kartasy» ınvestıtsııalyq baǵytyn atqarý úshin 7 138 mln teńge kóleminde qarjylyq lımıt bekitilgen.

Osy oraıda negizgi үsh baғytқa basa nazar aýdaryldy. Birinshisi - jergilikti maңyzғa ıe joldardy jөndeý men rekonstrýktsııalaý jaıy. Bұl baғyt boıynsha kөlik ınfraқұrylymyn damytý men jұmyspen қamtý isin қoldaý negizinde 52 jobany atқaryp, 1000 jaңa jұmys ornyn ashý kөzdeldi. Ekinshi basym baғyt boıynsha tұrғyn үı-kommýnaldyқ sharýashylyқ jүıesin jөndeý men rekonstrýktsııalaý jөninde 25 joba iske asyrylyp, 1 420 jaңa jұmys orny ashylýy tıis. Bұl salada sý өtkizý jelisiniң құrylysy, kollektorlar men energııamen қamtamasyz etý jelileriniң jәne jaryқtandyrý құrylysyn, sondaı-aқ abattandyrý қolғa alynady. Үshinshi - mektepter men aýrýhana, emhanalardy jәne өzge әleýmettik nysandardy jөndeý jәne olardy jylytý үshin 36 joba boıynsha 1 557 jaңa jұmys orny ashylmaқshy. Bұl sharalardyң bәri de halyқty қaıtse jұmyspen қamtý jaıyn kөksegennen týғanyn aңdaý kerek.... «Bұl әn bұrynғy әnnen өzgerek» demekshi, bұl daғdarystyң әrbir kezeңde әr eldi әrtүrli sıpatta қamtyғan daғdarys ataýlydan ereksheligi - bұl құbylys bir ғana eldi emes, әlemdi «tonnyң ishki baýyndaı» etti. Biriniң jaıy tөmendep, biriniң kүıi ketken elder bir-birin қoldap, bir-birine dem berýdi oılasқanymen, aқyry, «atadan altaý týsaң da, otanyңa jalғyzsyң», «balapan - basyna, tұrymtaı - tұsyna» ketip, az-kemnen keıin өzderinshe es jııýғa қarady. «Қara қazan, sary balanyң» қamy үshin әr el өziniң hal-қaderinshe tirlik etpeı bolmaıtyny anyқ boldy. Bұl jөninen, әlemde eң jas astana salyp, ғalamdy aýzyna қaratқan қazaқ eline syn da, min de kөbirek. Sondyқtan etek-jeңdi elden bұryn jınap, daғdarysty damýғa ұlastyrý jaıy jospar etildi. Mұnyң jөn ekenin bilgen birdi-ekili elder «e», desip, «daғdarys» degen sөzdi қoıaıyқ degenge pәtýalasypty degen sөz құlaққa jetip jatyr. Jyl basynda қolғa alғan «Jol kartamyz» sәtti iske assa jәne jaңa ındýstrııalyқ-ınnovatsııalyқ baғdarlama jүıelense, jaңarýdy eңsergenimiz. Osynaý maңyzdy sharalardyң basty maқsaty - adamdardyң әleýmettik ahýalyn jaқsartyp, eңbekpen қamtý. Eңbekke tartylғan jandardyң kүnkөrisi kөteriledi. Kүnkөris artsa, memlekettiң әleýmettik-ekonomıkalyқ ahýalynyң tүzelgeni. Sonymen, Astanadaғy eңbek jasyndaғy 370,9 myң adamnyң 343,6 myңy jұmyspen қamtylyp otyr. Bүgingi elordanyң ekonomıkalyқ jәne saıası-әleýmettik ahýalynyң kөrsetkishi - eңbek naryғy. Қalada jұmyssyzdar sany 27,1 myң adam bolypty. Өtken jyly osy ýaқytta 24,8 myң edi. ıAғnı 2,3 myң adamғa өsip ketken. Bұl - eңbekke қabiletti jastaғy adamdardyң 7,3 paıyzy. Қala basshylyғy қoldan kelgenniң bәrin jasap jatyr. Biraқ, bұl arada myna mәselege mәn berý kerek. Astana қalasynyң halқy sәt sanap tolyғý үstinde. Elordaғa bet alғan үlken kөshtiң aldy ornyққanymen, tөrt құbyladan tartylғan artқy tizbektiң ұshy-қıyry әli kөrinbeıdi. Osy jylғy alғashқy toқsanynda Astanada 653 776 adam esepke alyndy. Demek, mұnda elimizdiң әr aımaғynan қonys aýdarғan mamandardyң bұl jerde de jetkilikti ekenin eskerý kerek. Onyң үstine, өtken jyldyң ekinshi toқsanynan bastap eңbek naryғyndaғy mynadaı ahýal sıpat aldy. Құrylys ındýstrııasynda mamandarғa degen sұranys kүrt tөmendep, keıbir құrylys jәne basқa da kompanııalar tolyқ emes jұmys tәrtibine kөshti. Bireýleri eңbekkerlerdi aқysyz demalysқa jiberdi. Sondaı-aқ Mәlimetter banki basқarmasyna vakansııa jarııalaý jәne bos jұmys oryndaryna degen өtinish sanynyң birden azaıғany da osy jaıғa қosymsha bolyp ketti. Өziңiz salystyryp kөriңiz, mәselen, 2008 jylғy қaңtarda 4 500 bos jұmys orny bolatyn. Al 2008 jyldyң jeltoқsanynda 1 700-ge deıin kemidi. Bұl kөrsetkish aғymdaғy, ıaғnı 2009 jylғy mamyr aıynyң orta sheninde mәlimetter bankinde elordadaғy 187 jұmys berýshiden tүsken 1 472 bos orynғa vakansııa bar ekeni mәlim boldy. Astana basshylyғy osy ahýaldy saýyқtyrý үshin elordalyқtardy jұmyssyzdyқtan әleýmettik қorғaý sharalaryn belsendi tүrde қolғa alyp keledi. Osy maқsatta mamandyққa jaқyn kәsip taýyp berý, mamandardy қaıta daıarlaý, biliktilikti arttyrý, jұmyssyzdardy aқyly қoғamdyқ jұmysқa tartý, onyң ishinde dıplomnan keıingi «Jastar tәjirıbesi» men қyz-jigitterdiң sabaқtan bos ýaқytynda jұmysқa ýaқytsha ornalastyrý jaıy da қarastyrylғan. Әrtүrli oқý oryndarynda oқıtyn jastardy jұmyspen қamtý үshin Astana қalalyқ jұmyspen қamtý jәne әleýmettik baғdarlamalar basқarmasymen 54 jұmys berýshiniң arasynda «Jastar tәjirıbesi» boıynsha 8 kelisim-shart jasaldy. Oқýshylar men stýdentter қatarynan 216 adam eңbekpen қamtyldy. «Jastar tәjirıbesine» 83 tүlek jiberildi. Eңbek naryғyndaғy ahýaldyң shynaıy sıpatyn aıқyndaý үshin №3 TN үlgidegi «Jasyryn jұmyssyzdyқ týraly mәlimetter» monıtorıngin jүrgizýdi bastady. Ol boıynsha kүn saıyn қaladaғy iri mekemeler men shaғyn kәsiporyndarda қysқartylғan nemese tolyқ emes jұmys tәrtibi boıynsha jұmys istep jүrgender men aқysyz eңbek demalysyna nemese өz erkimen jұmystan shyққan jaғdaı anyқtalatyn bolady. Osy retpen elordada 35 kәsiporynnyң tolyқ emes jұmys tәrtibine kөshkeni belgili boldy. Mamyrdyң 20-syndaғy jaғdaı boıynsha, 612 adam tolyқ emes jұmys kүni tәrtibimen jұmys istep jүr. 1 748 adam aқysyz eңbek demalysyna jiberilgen. Қondyrғylar men өndiristiң ýaқytsha toқtaýyna baılanysty 15 adam үıinde otyr. 118 adam өz erkimen jұmystan ketipti. Sondaı-aқ, aғymdaғy jyldyң basynan beri қaraı 35 ұıym 563 adamdy jұmystan bosatқany týraly aқpar berdi. Sonymen, azamattardy jұmysқa ornalastyrý jaıynda atқarylyp jatқan sharalarғa nazar aýdarsaқ, 2009 jyldyң basynan beri Astana қalasynyң eңbekpen қamtý jәne әleýmettik baғdarlamalar basқarmasyna jұmys sұrap 6 683 adam kelgen. Onyң 3 240-y, ıaғnı 57,6 paıyzy - қyz-kelinshekter jәne 16 - 28 jas aralyғyndaғy 2 075 adam,ıaғnı 36,9 paıyzy - jastar bolyp shyқty. Jұmyssyzdar retinde arnaıy esepte tұrғandar - 4 856 adam. Tirkelgen jұmyssyzdardyң 1,2 paıyzy - jalpy halyққa shaққanda eңbekke jaramdy azamattar. Jyl basynan beri tұraқty jұmysқa 1 891 adam ornalasty. Bұl - jұmys sұrap kelgenderdiң 29 paıyzy. Kөrsetkishtiң mұndaı az bolýynyң sebebi taғy da jұmys izdeýshiler қatarynyң kүrt artyp ketkeninen jәne elordadaғy eңbekpen қamtý қyzmetine bos oryndar men vakansııa sanynyң az berilýinen. Sonda da bolsa, қala basshylyғy қolda bar mүmkindikti paıdalanýғa tyrysyp keledi. Jyl basynan beri 12 bilim mekemesimen 34 tүrli mamandyқ boıynsha yntymaқtastyқ jөnindegi ekijaқty kelisimshartқa қol қoıyldy. Kәsibı daıyndyқ pen қaıta daıarlaý jәne biliktilikti kөterý kýrstaryna 680 adam jiberildi. Osy jylғy naýryzdyң 27-sinen bastap Қazaқstan isker әıelderi қaýymdastyғy Astana қalasy boıynsha ortalyқ ofısiniң basshylarymen jұmys berýshilerdiң esebinen jұmyssyz қyz-kelinshekterdi nan pisirýshi-kondıter, daıashy, mektepke deıingi balalardyң tәrbıeshi-kүtýshisi jәne үı қyzmetshisin oқytý jөninde kelisim jasaldy. Jұmyssyz azamattardy қoғamdyқ aқyly eңbekke tartý jaıy da nazarda tұr. Қoғamdyқ aқyly jұmysty ұıymdastyrý үshin jyl basynan beri 94 jұmys berýshimen kelisimshart jasaldy. Onyң ishinde 76 pәter ıeleri kooperatıvi tұrғyn үı aýmaқtaryn abattandyryp, tazalaý, jөndeý jұmystaryna tartty. Bes aıdyң ishinde 696 adam osy baғytta jұmys istedi. Sәýir aıynyң aıaғynda, bıýdjetti anyқtaý kezinde osy sharaғa қosymsha 86,2 mln teңge bөlindi. Bұl, әrıne, қoғamdyқ aқyly jұmysқa nıet etkender қatarynyң artýyna sep boldy. Sonymen, atalғan irgeli sharalardyң barlyғyna «Jol kartasy» aıtýly baғdarsham boldy. «Jol kartasyn» iske asyrý aıasynda elordalyқ 11 869 azamat mynadaı tөrt negizgi baғyt boıynsha mamandardy daıarlaý men қaıta daıarlaýғa, sondaı-aқ biliktilikti arttyrý sharalaryna tartylmaқ. Birinshisi, «Bosaғan mamandyқtarғa daıarlaý men қaıta daıarlaý» baғytyna 4 151 adam jiberiledi. Ekinshisi, «Iesin kүtip tұrғan vakansııalarғa arnalғan mamandardy қaıta daıarlaý» baғytyna 256 adam barady. Үshinshisi, 1 135 adam қajet delinetin «Eksporttyқ mamandyқtardy iske asyrý үshin mamandar daıyndaý» atalatyn baғyt. Al tөrtinshisi, «Sheteldik kadrlardy almastyrý maқsatynda қazaқstandyқ kadrlardy қaıta daıarlaý» boıynsha, 6 327 adam tartylmaқ. Әleýmettik arnaıy jұmysshylyқ oryn baғdarlamasyn keңeıtý үshin 2 256 adamdy eңbekpen қamtý үshin қosymsha 211,4 mln teңge bөlindi. Sondaı-aқ, 1 521 tүlekti eңbekke tartýғa «Jastar tәjirıbesin» қoldanýғa 142,5 mln teңge berdi. «Jol kartasy» jaıdan-jaı қoldanylғan құjat emes. Bүginde onyң alғashқy nәtıjeleri jemisin bere bastady. Әkimshilikter memlekettik satyp alý jөnindegi baıқaýlardy jarııalaı bastady. Қalalyқ eңbekpen қamtý jәne әleýmettik baғdarlamalar basқarmasy jұmyssyz azamattar қatarynan atalғan jobalardy iske asyrý tobyn jasaқtady. «Jol kartasynyң» yқpalymen 20-dan astam bilim ұıymdary eңbek naryғyna қajetti 70-ten astam mamandyқ boıynsha oқytýғa atsalysýғa nıet bildirip otyr. Barlyқ kýrsanttarғa 7 500 teңgedeı stıpendııa tөlenbek. Mamyr aıynan bastap kәsibı daıarlyқ kýrstaryna 248 adam jiberildi. Olardyң bәri de kýrsty tәmamdaғannan keıin «Jol kartasynyң» ınvestıtsııalyқ baғytyn jүzege asyrýғa jiberiledi. Basқalary taғy da қajetti, tıisti oryndarғa baratyn bolady. Mәselen, bүginde balalar baқshalarynda tәrbıeshi, orta medıtsınalyқ býyn salasyna jәne әleýmettik jұmysshylar қajet. Degenmen, jұmystan қysқaryp қalғandar men jұmys taba almaı jүrgen jastarғa, sondaı-aқ, oralmandarғa basymdyқ berilmek. Mamyrdyң basynan beri 21 adam әleýmettik jұmys oryndaryna jiberildi. Al «Jastar tәjirıbesiniң» aýқymy odan әri keңeıtilip, 1 521 tүlekke jұmys taýyp beretin bolady. Bүginde қala әkimshiligi «Astana қalasynyң Eңbek bırjasy» bastamasyn қoldap otyr. «Eңbek bırjasy» өtinishterdi қabyldaý men esepke alyp, jұmysқa ornalastyrýmen tikeleı aınalyspaқ. Sondaı-aқ, eңbek naryғyndaғy ұsynystar men өtinishter bazasyna jәne eңbekpen қamtý barysyna saraptama jasaıdy.