Áskerı paradta qandaı tehnıkalar kórsetildi
Shırek ǵasyrlyq tarıhynda Qazaqstan armııasy damýdyń kúrdeli kezeńderinen ótip, mańyzdy memlekettik ınstıtýt retinde qalyptasty. Sany az bolsa da, kásibı biliktiligi joǵary, jınaqy, zamanaýı qarý-jaraqtarmen, jańa áskerı tehnıkalarmen jaraqtandyrylǵan Armııa quryldy.
Búgin Qazaqstan Qarýly Kúshteriniń 25 jyldyǵyna oraı Astanada ótken eń aýqymdy áskerı paradta el áskeriniń 300-den astam áskerı tehnıkasy men 70 áskerı avıatsııa ushaǵy qalyń jurtshylyqqa kórsetildi. QazAqparat búgingi paradqa shyǵarylǵan el arsenalyndaǵy eń áleýetti tehnıkalar tizimin nazarlaryńyzǵa usynady.
BMPT jaýyngerlik mashınalary - tankilerge demeý bildiretin jaýyngerlik atys kólikteri. Bir jaýyngerlik kóliktiń atys qýaty eki motoatqyshtar vzvodynyń qýatynan asyp ketedi.
«Solntsepek» AOJ-1 oqshashar júıeleri -bir atyspen shamamen 40 000 sharshy metr aýmaqty talqandaı alatyn jaýyngerlik kólik.
«Shtýrm-S» - tankige qarsy zymyran kesheni - 5 shaqyrymǵa deıingi qarsylastyń aýyr tehnıkasyn talqandaı alady, jýandyǵy 56 sm bolatyn saýytty tesip óte alady.
BTR-80A saýytty kóligi - mınaatqysh vzvodymen, «Igla» tasymaldy zenıtti-raketaly kesheni vzvodymen kúsheıtilgen, sonymen qatar, artıllerııalyq atysty retteý «Atlas» jańa elektrondy-optıka júıesimen jaraqtandyrylǵan.
BTR-82A saýytty kóligi - qýatty atys pen qozǵalystyń joǵary jyldamdyǵyna ıe, bul teńiz jaıaý áskeri bólimsheleri úshin taptyrmas tehnıka.
D-30 súıretpeli zeńbiregi - Qurlyq áskerleriniń tank, desanttyq-shabýyldaýshy áskerler, mehanıkalandyrylǵan brıgadalar qoldanatyn uńǵysy 122 mıllımetr bolatyn zeńbirek. D-30 zeńbiregi 15 shaqyrymnan astam qashyqtyqqa mınýtyna 8 atys jasaýǵa qabiletti. Artıllerııalyq zeńbirekti súırep tasymaldaý Kókshetaýdaǵy «KamAZ Injınırıng» AQ zaýytynda jasalǵan KamAZ avtokólikteri arqyly iske asyrylady.
«Gıatsınt» zeńbirekter batareıasy - Qurlyq áskerleri artıllerııalyq brıgadalary qoldanatyn qarý. Zeńbireginiń uńǵysy - 152 mıllımetr. Ol ózine uqsas barlyq qarýlardan uzaǵyraq, ıaǵnı 33 shaqyrym qashyqtyqtan atys júrgize alady.
«Tıýlpan» ózdiginen júretin mınaatqyshy - álemdegi eń qýatty mınomet. Onyń kalıbri 240 mm. «Tıýlpan» óziniń atys qýatyn joǵary utqyrlyq jáne manevrlikpen úılestiredi. Ol saǵatyna 60 shaqyrym jyldamdyqpen qozǵalyp, 19 shaqyrymnan astam qashyqtyqqa oq ata alady.
«Qaz Grad» dúrkindetip atý reaktıvti júıesi - aty ańyzǵa aınalǵan «Katıýsha» qarýyna uqsas reaktıvti qarý 20 shaqyrym qashyqtyqtaǵy jaýdyń nysandary men áskerı tehnıkasyn talqandaýǵa qabiletti.
«Smerch» dúrkindetip atý reaktıvti júıeleri - bir qondyrǵyda zymyrandarǵa arnalǵan 12 baǵyttaýshy bar jáne oq atý qýatyna ıe. Atys uzaqtyǵy 90 shaqyrymǵa deıin jetedi, bir zymyrannyń salmaǵy 800 keli. Bir atyspen «Smerch» 280 gektar bolatyn aýmaqty talqandaı alady.
«Tochka-Ý» taktıkalyq raketalar kesheni - salmaǵy 2 tonnadan asatyn, qarsylastyń 120 shaqyrym qashyqtyqtaǵy mańyzdy nysandaryn joıa alatyn zymyrandar.
«Arlan» brondalǵan mashınalary - otandyq «Qazaqstan Paramaýnt Injınırıng» kásipornynda qurastyrylǵan mınaǵa qarsy qorǵaný deńgeıi asa joǵary kólik. Kez kelgen atys qarýynyń shabýylyna tótep beredi jáne 16 tonna salmaqta jyldamdyqty saǵatyna 100 shaqyrymǵa deıin arttyra alady.
«Kobra» jaýyngerlik barlaý kóligi - kez kelgen zamanaýı urys jaǵdaılarynda jaýyngerlik tapsyrmalardy oryndaýǵa qabiletti Túrkııada jasalǵan avtokólik. «Kobra» 12 de 7 mıllımetr uńǵyly pýlemetpen jaraqtalǵan. Qumdaýyt jáne taýly aımaqtarda erkin júrýge, sondaı-aq sýly kedergilerdi baǵyndyrýǵa óte qolaıly.
«Hammer» jáne «Lend Rover» avtokólikteri - teńizde jáne basqa da sýly aımaqtarda arnaıy operatsııalardy oryndaý kezinde jaýyngerlik júzgish bólimshelerge arnalǵan qaıyqtar men gıdrotsıklderdi tasymaldaıdy.
«Skaılark» jáne «Býsel» ushqyshsyz ushý apparattary - 40 shaqyrymǵa deıingi qashyqtyqta operator arqyly jerden basqarylatyn jeńil salmaqty ushý apparattary.
«Tsıkada», «Ametıst», «Rýbın» radıoelektrondy kúres kólikteri, «Natısk» radıoelektrondy barlaý júıesiniń jaýyngerlik kóligi - málimetterdi qaǵyp alyp, barlyq zamanaýı, sonyń ishinde uıaly jáne spýtnıkti baılanys túrlerin báseńdetý múmkindigi bar kólikter.
«Tıgr» arnaıy polıtsııa avtokóligi - arnaıy nemese jaýyngerlik operatsııalardy oryndaý barysynda jeke quramdy qorǵaýǵa, patrýldeýge jáne oq atýmen demeý kórsetýge arnalǵan.
«Federal» arnaıy brondalǵan avtokóligi -jeke quramdy jolsyz jerlerde tasymaldaýda qoldanylady jáne atys qarýynyń oǵynan, jarylǵysh zattardan qorǵanýdyń qajetti deńgeıine ıe.
«Ýral-4320» jol talǵamaıtyn borttyq avtokóligi - joldyń barlyq túrinde jáne barlyq jerde adamdar men júkti tasymaldaýǵa arnalǵan.
«Send Kat» saýytty jol talǵamaıtyn avtokólikteri - joǵary deńgeıli qorǵanysqa ıe jáne saǵatyna 160 shaqyrymǵa deıin jyldamdyqta júıtkı alady. «Send Kat» jáne «Arlan» jol talǵamaıtyn avtokólikterin Memlekettik kúzet qyzmeti qoldanady.
ZÝ-23-2 zenıtti qondyrǵysy - Petropavl aýyr mashına jasaý zaýytynda qurastyrylǵan, qosymsha zymyrandyq ushyrý modýlimen jáne teplovızormen jabdyqtalǵandyqtan, táýliktiń kez kelgen bóliginde 6 shaqyrymǵa deıingi áýe nysandaryn atyp túsire alady.
S-300 kóparnaly zenıtti zymyrandy kesheni - 300 shaqyrymǵa deıingi qashyqtyqtaǵy áýe nysanalaryn joıý múmkindigine ıe. Bir keshen bir ýaqytta 6 nysanaǵa baqylaý júrgizip, olarǵa 12 basqarylatyn raketa jibere alady.
«Vın Long» basqarylatyn ushý apparaty - barlaý men núktelik soqqy berýge arnalǵan. Salmaǵy 1100 keli. «Vın Long» 5 myń metrden astam bıiktikke jáne myń shaqyrym qashyqtyqqa usha alady.
MI-35M áskerı tikushaqtary -urys dalasynda Qurlyq áskerlerine atyspen demeý kórsetýge arnalǵan. Onyń qarý-jaraq quramynda «Shtýrm-M» tankige qarsy basqarmaly raketalar jáne «áýe-jer» klasty basqarýsyz zymyrandar bar. Táýlik boıy jaýyngerlik qoldanysta bolýy úshin Mı-35M zamanaýı navıgatsııalyq keshenmen jáne nysanalardy elektrondy anyqtaý quraldarymen jabdyqtalǵan.
Mı-17 shaǵyn kóp salaly tikushaǵy -ámbebaptyǵymen jáne joǵary tehnıkalyq-ushý sıpattamalarymen álemdegi eń kóp taralǵan tanymal tikushaq. Ol Qurlyq áskerleri bólimderiniń jınaqylyǵyn arttyrýǵa, áskerlerdi tolyq qarý-jaraqtarymen desanttaýǵa, sondaı-aq qarsylastyń nysandaryn joıýǵa analǵan jáne bıik taýly jáne joǵary temperatýraly aımaqtarda jaýyngerlik tapsyrmalardy oryndaýǵa beıimdelgen.
Mı-8 jaýyngerlik-kóliktik tikushaǵy - birqatar álem elderiniń arsenaldarynda óte tıimdi jaýyngerlik qural bolyp esepteledi. Ony jaýyngerlik tapsyrmalarda ǵana emes, izdeý-qutqarý jumystaryn júrgizýge, órt sóndirý jáne aspa arqyly júk tasymaldaýǵa qoldanylady.
Mı-171Sha tikushaǵy - qurlyq áskerlerine qoldaý kórsetýge, qarsylastyń jaýyngerlik tehnıkalaryn joıýǵa, desantty atyspen demeýge, patrýl, izdeý-qutqarý jáne barlaý qyzmetterin atqarýǵa arnalǵan. Tikushaqtyń basqalardan ereksheligi onyń senimdiligi, kóp salaly múmkindikteri, qoldanysyndaǵy qarapaıymdylyǵy.
ES-145 tikushaǵy - Qazaqstanda jasalǵan kóp salaly, qoldanystaǵy tıimdiligi jaǵynan paıdaly jeńil tikushaq. «Evrokopter» tikushaqtary arnaıy operatsııalar kúshteriniń áreketterin qamtamasyz etýge arnalǵan. Dybys shýylynyń tómendigi, senimdiligi jáne janarmaı shyǵyny azdyǵynyń arqasynda ES-145 tikushaqtary 700 shaqyrymǵa deıingi qashyqtyqqa usha alady.
Ka-32 jáne ES-145 tikushaqtary - Qazaqstan Respýblıkasy Tótenshe jaǵdaılar komıtetiniń negizgi mindetterin - izdeý jáne apattyq-qutqarý jumystaryn júrgizý, turǵyndar men múlikterdi evakýatsııalaý, jeke quram men júkterdi jetkizýdi atqarady. Sonymen qatar, Ka-32 tikushaǵyn aspaly sý tógý quralynyń kómegimen órt sóndirýge paıdalanady.
Tý-154 ushaǵy - áýe komandalyq pýnkti retinde qoldanylady jáne ony SÝ-27 joıǵysh ushaqtar toby ere júrip qorǵaıdy.
Sý-27 ushaǵy - joǵary jaýyngerlik múmkindikterge ıe ushaqtyń bul túri áýe keńistigi qaýipsizdigin keń aýqymda qamtamasyz etýge múmkindik beredi.
An-72 ushaǵy - taktıkalyq, bitimgershilik jáne gýmanıtarlyq mıssııalardy oryndaý úshin arnaıy qurastyrylǵan.Bul ushaqtyń týrboreaktıvti qozǵaltqyshtary jyldamdyqty saǵatyna 720 shaqyrymǵa deıin arttyrýǵa múmkindik beredi jáne jaýyngerlik bólimshelerdi alys qashyqtyqqa jedel jetkizýdi qamtamasyz etedi. Aerodınamıkalyq ereksheliginiń arqasynda ushaq jyldam ushyp-qona alady.
An-26 áskerı-transporttyq ushaǵy - óziniń senimdi ekenin dáleldegen únemdi kóliktik keme. Ol áskerlerdi áskerı tehnıkasymen jáne qarý-jaraǵymen birge, sondaı-aq tez arada oq-dáriler men materıaldyq zattardy, jaralylar men syrqattardy tasymaldaýǵa arnalǵan. An-26 ushaǵy taýly áýeaılaqqa kúrdeli ádistermen kirý kezinde joǵary manevrli múmkindikke ıe.
Sı-295 áskerı-transporttyq ushaǵy - ıspandyq «Eırbass Mılıtarı» kásipornynda jasalǵan jáne zamanaýı navıgatsııa júıesimen jabdyqtalǵan ushaq. Sı-295 ushaǵy 9 tonnaǵa deıin júkti jetkizip, 70 áskerı qyzmetshini tolyq qarý-jaraǵymen tasymaldaı alady jáne qosymsha janarmaı quımaı 5 myń shaqyrymǵa deıin usha alady.
Sý-25 joıǵysh ushaqtary - dybystyq saýytty ushaqtar, jaýyngerlik sapasyna qaraı «ushatyn tank» dep atalady.Bul ushaq túri tikeleı Qurlyq áskerlerine atyspen demeý kórsetý úshin jasalǵan.
MıG-31 tosqaýylshy-joıǵysh ushaqtary - elimizdiń áýe shabýylyna qarsy qorǵanysynyń negizgi elementteriniń biri. Olar ártúrli nysanalardy, sonyń ishinde qanatty zymyrandardy da joıýǵa qabiletti.
Sý-30SM joıǵysh ushaqtary - bazadan alys aımaqta, táýlik boıy jáne qarsylastyń qarqyndy qarsylyq kórsetý jaǵdaılarynda keń aýqymdy jaýyngerlik tapsyrmalardy oryndaýǵa qabiletti asa ońtaıly kóp salaly joıǵysh ushaqtar býyny. Uzaq ýaqyt qonbaı ushýdy jalǵastyrýy úshin ushaq áýede janarmaı quıý qondyrǵysymen jáne qarý-jaraqtyń birneshe túrimen jabdyqtalǵan. SÝ-30SM ekıpajy eki ushqyshtan turady. Bul ekıpaj músheleriniń arasynda atqarlatyn jaýyngerlik qyzmetti bólip atqarýǵa múmkindik beredi.
Aıta keteıik, paradqa qatysqan áskerı tehnıkalardyń jartysyna jýyǵy Qazaqstanda shyǵarylǵan. Atap aıtqanda, ES-145 tikushaqtary, «Arlan» brondy tehnıkasy, «Qaz Grad» reaktıvti júıeleri, «Djıgıt» zeńbirek qondyrǵylary jáne negizgi kólik bolyp sanalatyn KaMAZ-dar otandyq qorǵanys ónerkásipterinde shyǵarylǵan. «Qazaqstan Injınırıng» Ulttyq kompanııasy jáne ózge de kásiporyndardyń zaýyttarynda qoldaǵy áskerı tehnıkalardy jańartý, jóndeý men jańa qarý-jaraq túrlerin, oq-dáriler men arnaıy quraldardy jasap shyǵarý jolǵa qoıylǵan.
