Ár otanyń jaýapkershiligi zor - qyzylordalyq hırýrg
QYZYLORDA. KAZINFORM - Syrqaty janyna batqan talaı naýqasty ajaldan arashalap alyp qalǵan hırýrg mamandary «Qoly altyn dáriger» dep jatady. Jaýapkershiligi óte úlken dáriger mártebesi bıik bolýyna úlken úles qosyp júrgen mamandyq ıeleri qandaýyrdyń júzimen derti janyna batqan qanshama adamnyń alǵaýsyz alǵysyna bólendi. Osy oraıda Qyzylorda oblystyq kópbeıindi aýrýhanasynda hırýrg qyzmetin atqaryp júrgen Áset Ábýtálipuly Jalmaǵanbetovti áńgimege tartqan edik.
- Asa jaýapty hırýrgııa salasyn tańdaýyńa ne sebep boldy?
- Bul salaǵa bala jasymnan qyzyǵatyn edim. Teledıdardan aq halatty kıip, ota jasap jatqan dárigerlerdi kórgende olardyń jumysyn erekshe qyzyǵatynmyn. Sol arman jetegimen medıtsına salasy mamany bolýdy aldyma maqsat etip qoıdym. Mektepte oqyp júrgende sabaqty jaqsy oqydym. Ásirese, bıologııa, hımııa pánderine qyzyǵýshylyǵym erekshe edi. Sondyqtan atalǵan pánderdi tereńdete oqýǵa yqylasym artty. Almaty qalasy Asfendııarov atyndaǵy Qazaq ulttyq medıtsına ýnıversıtetine grantqa oqýǵa túsip, bilikti mamandardan dáris aldym.
- Eńbek jolyń qalaı jalǵasty?
- 2012 jyly Qazaq UMÝ-niń «Emdeý isi» mamandyǵyn bitirdim. Odan keıin Qyzylorda qalasyndaǵy oblystyq medıtsına ortalyǵynda «Jalpy hırýrg» mamandyǵy boıynsha ınternatýrany támamdadym. Sodan keıin atalǵan ortalyqta qabyldaý bólimshesinde dáriger-hırýrg bolyp eńbek jolymdy bastadym. Byltyrdan bastap ortalyqta hırýrgııa №1 bólimshesiniń meńgerýshisi qyzmetin atqarýdamyn. 2017 jyly Almaty qalasy A.Syzǵanov atyndaǵy ulttyq-ǵylymı hırýrgııa ortalyǵynda «ÝDZ baqylaýymen kishi ınvazıvti ádister» taqyrybynda mamandanýdan óttim.
- Elimizdegi hırýrgııa salasynyń damýy jóninde ne aıtasyń? Álem boıynsha qandaı deńgeıde dep baǵalaısyń?
- Elimizdiń hırýrgııa salasynyń damý deńgeıi álemdegi damyǵan eldermen shamalas. Ol jaqtarda da jasalyp jatqan ota túrleri bizde de jasalýda. Oblystaǵy hırýrgııa salasynyń damý deńgeıin respýblıkada aldyńǵy oryndarda dep sanaımyn. Qazir bizdiń aýrýhanada Syzǵanov atyndaǵy UHǴO-ta qyzmet atqaryp, alys-jaqyn shetelde bilim alyp, kóptegen jańa ota túrin meńgergen tájirıbeli mamandar basshylyq qyzmet atqarady. Osyndaı jumystardyń nátıjesinde oblys hırýrgııasy tyń serpin aldy. Nátıjesinde jańa ota túrlerin satyly túrde engizip jatyrmyz. Jergilikti dárigerler Almaty qalasy Syzǵanov atyndaǵy UHǴO, sheteldik aýrýhanalarmen tyǵyz baılanysta eńbek etip keledi. Atalǵan áriptestermen tájirıbe almasyp, jan-jaqty jasalǵan úlken ashyq ota, kishi ınvazıvti jolmen jasalatyn ota túrleri aýrýhanaǵa engizilýde.
Eńbek jolymda alǵashqy jasaǵan appendektomııa otasy erekshe esimde qalypty. Soqyrishekke baılanysty jasalǵan otany oblystyq medıtsına ortalyǵynda 2012 jyly jasadym. Búginde kúnine ortasha eseppen 4-5 ota jasalýda. Ol aptasyna shashamen 10-15 otaǵa jetedi. Olardyń 90 paızy kishi ınvazıvti jasalady, ıaǵnı laparoskopııalyq jolmen jasaldy.
- Qazaq halqynda «Aýyryp em izdegenshe, aýyrmaıtyn jol izde» degen sóz bar. Kópshilik tarapynan densaýlyq saqtaý barysynda qandaı kemshilikterge jol beriledi? Azamattarǵa qandaı keńes aıtar ediń?
- Ras, bizde densaýlyqqa salǵyrt qaraıtyn azamattar az emes. Kez kelgen derttiń aldyn alýǵa bolady. Degenmen oǵan nemquraıdylyq tanytyp, syrqat janyna qatty batqanda dárigerge júginedi. Keıbir sátte bári kesh bolyp jatady. Biz meılinshe, naýqastyń derttine daýa izdep, adam janynyń arashashysy bolamyz. Kópshilikke «Aýyryp em izdegenshe aýyrmaıtyn jol izde» degendi taǵy bir márte eskertkim keledi. Onyń joly qandaı? Eń bastysy, qunarly tamaqtaný máselesi. Árbir ishken asyń densaýlyǵyńa zııany bar ma, paıdasy qandaı degenge nazar aýdarý qajet. Ókinishtisi, qazir oǵan mán bermeıtin azamattar kóp. Sonyń saldarynan túrli aýrýǵa dýshar bolyp jatady. Sondaı-aq sportpen shuǵyldaný únemi sergek júrýińe oń áserin tıgizedi.
- Qazir aýrýhanada nendeı jańashyl jobalarǵa mán berilip keledi. Olardyń densaýlyq saqtaý salasyn damytýǵa yqpaly bar ma?
- Ortalyqta naýqastarǵa kishi ınvazıvti tehnologııany paıdalanyp, laparoskopııalyq operatsııalar keńinen oryndalýda. Qazirgi tańda laparoskopııalyq appendektomııa, holetsıstektomııa, shap jaryqtary kezinde laparoskopııalyq gernıoplastıka TARR, asqazan jáne 12 eli ishek tesilgen oıyq jarasyn laparoskopııalyq tigý, pankreonekroz kezinde laparoskopııalyq kishi sharby maıdy ashý sekildi jańashyl isterdi qolǵa alyp otyrmyz. Oǵan qosa drenajdaý, mehanıkalyq sarǵaıý kezinde laparoskopııalyq baýyr arqyly holetsıstostoma ornatý jáne ÝDZ jáne IOHG baqylaýymen teri-baýyr arqyly holangıostomııa, laparoskopııalyq baýyrdyń ehınokokektomııasy, jatyrdan tys júktilik kezindegi laparoskopııalyq týbektomııa jáne týbotomııa jasalady. Odan basqa da kóptegen otany oryndaımyn. Sanıtarlyq avıatsııa arqyly aýdandyq aýrýhanalarda josparly jáne jedel ota jasaýdamyz. Osyndaı eńbegimniń arqasynda 2016 jyly oblystyq densaýlyq saqtaý basqarmasynyń Maqtaý gramotasymen marapattaldym.
- Eńbek jolynda qandaı azamattardy ustaz retinde baǵalaısyń?
- Eńbek jolymda kóptegen bilikti mamannan tálim aldym. Sondyqtan úlgi tutatyn ustazdarym kóp. Ol azamattar meniń jaqsy maman bolyp qalyptasýyma jol siltedi. Olardyń qatarynda oblys hırýrgııasyn respýblıkalyq deńgeıge kótergen bilikti azamattar kóp. Máselen, elimizde kóptegen hırýrgııa salasynyń professorlaryn tárbıelegen Abdýlla Shúlenbaev, oblysqa tanymal hırýrgtar Nýrıddın Ámıtov, Beket Mantaev, Veronıka Tsoı, Baýyrjan Kýanyshbaev syndy mamandardy erekshe qurmetpen ataımyn. Sondaı-aq, Qazaqstan hırýrgııasyn álemge tanytqan Bolatbek Baımahanovqa alǵys aıtamyn.
- Áńgimeńe raqmet.
