Ár grımer – psıholog – Zámzagúl Qulmuhanova
AQTÓBE. KAZINFORM – Aldyna kelgen akter men aktrısanyń minez-qulqyn, bar bolmysyn biletin jannyń biri – bet árleýshi. T.Ahtanov atyndaǵy oblystyq drama teatrdyń grımer-pastıjeri Zámzagúl Qulmuhanova óz mamandyǵynyń qyr-syryn bólisip, ujymdyq jumystyń jaýapkershiligi týraly aıtyp berdi.
- Bet árleýshiler sahnadaǵy ár keıipkerdiń túr-tulǵasyn jasap shyǵarady. Bizge sol mamandardyń jumysy qalaı uıymdastyrylatyny qyzyq? Arnaıy oqýy bar ma?
- Biz negizinen betke reńk beretin kremdi paıdalanamyz. Sonymen birge opa, túrli qaryndash, qylqalam paıdalanamyz. Grımer-pastıjer qoıýshy sýretshiniń nusqaýymen betti árlep qana qoımaı, óz qoltańbasyn da qosatyn adam. Ózim muǵalim mamandyǵyn meńgerdim. Mektepte sýret jáne syzý páninen sabaq berýim kerek edi. Oqyp júrgen kezde tájirıbeden ótkende-aq ol salany tańdamadym. Ózim habarlandyrý arqyly keldim. Sýretshi izdep jatyr eken. Bes jyl boıy býtafor-sýretshi boldym. Sahnaǵa dekoratsııa ázirlep, túrli qajetti zattardy daıyndadym.
Teatrda qysqartý bolyp, grımtsehqa keldim. Óner adamdarynyń ortasynda júrgen soń bul jumystyń bári tanys. Birden meńgerip aldym. Ózim betti árlep qana qoımaı, saqal, murt jasaımyz. Týra maǵynasy osy. Biz jumysqa kelgende qolymyz qalt etse qajetti quraldardy qolǵa alyp, toqımyz. Jasandy qyldy qoldanyp, keıde shashtan da jasalady.
– Bir kúnde qansha adamdy sahnaǵa daıyndaısyz?
– Ártúrli. Keıde barlyq trýppa sahnaǵa shyǵady. Ol kúni T.Ahtanov atyndaǵy oblystyq drama teatrda jumys isteıtin úsh grımer-pastıjer jumylady. Sóıtip qazaq jáne orys trýppasyn boıap, túr-tulǵasyn daıyndaımyz. Jalpy akterlar qoıylymnan eki saǵat buryn kelýi tıis. Bir adamǵa 15-20 mınýt jetkilikti. Keıde kúrdeli tulǵalardy ázirleýge týra keledi. Olarǵa uzaq daıyndyq qajet. Negizi ózderi boıanyp, sahnaǵa ázirlenetinderi de bar. Eger keıipkeri kúrdeli ári ózgeristi qajet etse, grımer árleıdi. Keıde bir qoıylymda bir adamnyń birneshe shaǵyn kórsetedi. Sol kezde sahna janynda turyp, jańa obrazyn jasap beremiz. Máselen bir sahnalyq kóriniste úı ishinde júrse, ekinshi sátte qydyrýǵa shyqqan kezin kóremiz. Munyń bári qosymsha jumys. Ózgeristi áp sátte biz jasap beremiz.
- Bir grımtsehta úsh adam eńbek etedi. Bir-birińizdi qalaı túsinesizder?
- Bir-birimizdiń qatemizdi túzep, jóndep otyramyz. Qoldaý da kórsetemiz.
- Kimniń obrazyn jasap shyǵý qıyn?
- Iá, qıyn obrazdar bolady. Sonymen birge portret te, teatrǵa arnalǵan obraz da kezdesedi. Bir aıta keterligi – teatr men kıno basqa álem. Kınoda akter men aktrısanyń bet-beınesi ekrannan kórinedi. Al teatrda aldyńǵy jáne sońǵy qatarda otyrǵan kórermenniń obrazdy teń qabylaýy úshin betke qoıý etip grım jasaý mańyzdy. Sonymen birge sahnanyń kólemine de baılanysty. Eger shaǵyn zalda ótse, boıaý az jaǵylady. Úlken sahnanyń talaby basqa.
- Ataqty tulǵalardyń obrazyn jasap shyqtyńyz ba?
- Iá, bizde tarıhı qoıylymdar da bolady. Ábilqaıyr han, Móńke bı, Abaı, Shámshi Qaldaıaqov pen Alash zııalylarynyń da túr-kelbetin jasap shyqtyq. Negizi rejısser da akter men aktrısany tańdaǵan kezde uqsas adamdardy irikteıdi. Biz de sıqyrshy emespiz. Túbegeıli ózgertý qıyn. Alaıda shashyn, bet kelbetin keltiremiz. Bári boıaýdyń kúshi, sheberlik.
- Bet árleýshiniń jumys kúni qalaı retteledi?
- Tańerteń kelip, keshke ketý degen joq. Daıyndyq bolatyn kúni eki saǵat buryn kelemiz. Sol kúni túngi 12-ge deıin júre beremiz. Al eger issapar bolsa, tańda da shyǵyp kete beremiz. Demalys kúni, mereke kúnderi jumysta júremiz. Sol tártipke biz úırenip kettik. Saqal, murt jasap, shash jalǵaıtyn bolsaq, erte kelýimiz kerek.
- Bet árleýshi ǵana emes, pikir almasyp, muń-muqtajyn tyńdaıtyn, qýanyshyn bólisetin jaqyn adam, psıhologtyń da qyzmetin atqaratyn sekildisiz...
- Akter men aktrısa – óner adamy. Biri ashýǵa býlyǵyp, keıbiri qýanyp kiredi ishke. Birer saǵattan soń qoıylym bastalady. Demek biz ony tynyshtandyramyz, sabyrǵa shaqyramyz, kóńilin aýlap, sahnaǵa daıyndaımyz. Ár grımer – psıholog. Ol aldyna kelgen ár akterdi bárinen de jaqsy tanıdy, biledi. Keıde akterdiń qalaýy men rejısser, qoıýshy sýretshiniń talaby saı kelmeı jatady. Grımer sol kezde akterǵa qaısysy durys, qaıtsek utamyz degendi túsindirip, uǵyndyrýy tıis. Biz tipti shashynyń túsine deıin bilip, aıtamyz. Akter «meniń qalaýym osy» dep kesip aıtýy múmkin. Biraq ózge mamandarmen de aqyldasyp, ortaq sheshimge kelemiz.
- Bıyl kimniń obrazyn jasady grımtseh sheberleri?
- Móńke bı, Álııa... Soǵys jyldarynyń talabyna saı er adamdardyń da shashyn qıdy. Aktrısaǵa parık kıgizdi. Kez kelgen qoıylymǵa 2-3 aı buryn daıyndalady.
Aıta keteıik, Aqtaýda búldirshinderden quralǵan urmaly aspaptar orkestri sahnada óner kórsetip júr. 3-5 jastaǵy aqtaýlyq búldirshinder orkestri kóptiń kózaıymyna aınaldy.