Apatty jaǵdaıdaǵy Orta Terekti sý qoımasyn jóndemese aýyldy sý basýy múmkin
ÓSKEMEN. KAZINFORM — Shyǵys Qazaqstan oblysy Marqakól aýdanyndaǵy Orta Terekti sý qoımasy apatty jaǵdaıda tur. Eger ony jóndemese aýdan ortalyǵyndaǵy 134 úıdi sý basýy múmkin. Tek bul aýylda emes, shyǵystyń birneshe aýdanynda qarǵyn sý qaýip tóndirip tur.
Dál qazir qaýip joq
2024 jyldyń 8 qańtarynda Marqakól aýylyndaǵy Orta Terekti sý qoımasynda obektilik sıpattaǵy tótenshe jaǵdaı jarııalanǵan.
Sol kezde aýdan ákiminiń orynbasary Nursultan Beısenovke qońyraý shalyp, mán-jaıdy suraǵan bolatynbyz. Óz sózinde ol dál qazir qandaı da bir qaýip tónip turmaǵanyn, sý qoımasynyń apattyq jaǵdaıda turǵandyqtan jóndeýdi qajet etetinin jetkizdi.
— Tótenshe jaǵdaı aldyn ala oılastyrylyp baryp jarııalandy. Sý qoımasyn kóktemge deıin jóndeý qajet. Áıtpese aldaǵy ýaqytta úıler men turǵyndarǵa qaýip tónýi múmkin. Bizdiń maqsat — sonyń aldyn alý. Kúrdeli jóndeý jumystaryn bastaý úshin konkýrstyq rásimderdi ótkizip, merdigerdi anyqtaýymyz kerek, — dedi Nursultan Beısenov.
Alaıda aýdan ákiminiń orynbasary jóndeýge naqty qansha qarjy jumsalatynyn jáne sý qoımasy jaıly tolyǵyraq aqparat alý úshin resmı saýalhat jiberýimizdi surady.
Bes kósheni sý basýy múmkin
Kazinform redaktsııasynyń saýalhatyna Marqakól aýyl okrýginiń ákimi Qýat Qızatov jaýap berdi.
— Orta Terekti sý qoımasy 1989 jyly «Kazgıprovodhoz» mekemesi Óskemen fılıalynyń jobasy boıynsha salynǵan. Sý qoımasynyń jer tuǵyry qum, tas qıyrshyqtarynan turady. Syıymdylyǵy — 1,05 mln tekshe metr, sý kólemi — 22 ga, bıiktigi 15 — metr. Qoımadaǵy sý sharýashylyq maqsatta jáne Marqakól aýyly turǵyndary tarapynan baý-baqshasyn sýarýǵa paıdalanylady, — deıdi ol.
Orta Terekti sý qoımasy Marqakól aýdanynyń kommýnaldyq teńgerimine 2024 jyldyń mamyr aıynda ótkizilgen.
Sol kezde «Almaly qurylys» JShS sý qoımasyna kópsalaly tekseris jáne geologııalyq baqylaý júrgizgen.
Onyń apatty jaǵdaıda turǵany jaıly tekseris qorytyndysy qarasha aıynyń 19-y kúni shyqty.
— Kúrdeli jóndeý júrgizbese Marqakól aýylynyń bes kóshesinde ornalasqan 134 úıdi sý basý qaýpi bar. Byltyr jergilikti qarajat qorynan 4,8 mln teńge bólinip, sý qoımasyna aǵymdaǵy jóndeý jumystary júrgizildi. Bıyl aǵymdaǵy jóndeýdi jalǵastyrý úshin oblys ákimdiginiń rezervinen 11 mln teńge qosymsha qarajat bólýdi qaraýǵa usyný úshin qujattar daıyndaldy. Sondaı-aq «Orta Terekti sý qoımasyn qaıtadan jańǵyrtý» jobasy memlekettik saraptamadan ótip, jobalyq-smetalyq qujattama berildi. Bul jobanyń quny — 53,6 mln teńge, — deıdi Qýat Qızatov.
Marqakól aýdany boıynsha kóktemgi sý tasqynynyń aldyn alý úshin sý ótkizgish qubyrlardy, aryqtardy, kanaldardy tazalaý jumystary júrgizilip jatyr.
Sý basý qaýpi bar aýyldardan qar shyǵarý úshin Zaısan «SMÝ Shyǵys» JShS men kelisim boıynsha shynjyr tabandy ekskavator tartyldy.
— Búginde Orta Terekti sý qoımasynyń qaýipti degen ýchaskelerin myqtaý jáne kóterý jumystary aıaqtaldy. Orta Terekti ózeniniń arnasy tereńdetilip, jaǵasy kóterilýde. Sý qoımasyndaǵy aǵymdaǵy jóndeý jumysy kezinde betondy ezindisine aýa-raıyna baılanysty arnaıy hımııalyq qospa qosý arqyly júrgizildi, — dep túsindirdi Marqakól aýyldyq okrýginiń ákimi.
Qoryta aıtqanda, tótenshe jaǵdaı apattyń aldyn alý úshin jarııalanǵan. Sondyqtan sý qoımasyn kóktemge deıin jóndep, úılerine qaýip tónip turǵan halyqtyń aınasyn úreı shańynan tazartý qajet.
Qar erte erip jatyr
Bıyl Shyǵys Qazaqstan oblysynda qys «qaharyna minbeı» tur. Kún raıynyń jyly bolýynan Zaısan men Tarbaǵataı aýdandarynda qar erip, sý tasqyny qaýpi artqan.
Mamandardyń aıtýynsha, mundaı jyly aýa raıy óńirde sońǵy 50 jylda tirkelmegen.
Oblys ákimi Ermek Kósherbaev, quzyrly basqarmalar ókilderi, ShQO tótenshe jaǵdaılar jáne polıtsııa departamentteri, Tarbaǵataı aýdany ákimi men Zaısan aýdany ákiminiń orynbasarynyń qatysýymen jedel keńes ótkizdi.
— Árbir eldimeken úshin sý tasqyny qaýpi kartasyn, onyń ishinde árbir aýyldy jáne tótenshe jaǵdaı kezindegi is-qımyldyń egjeı-tegjeıli algorıtmin jańartý qajet. Aýdan, aýyl ákimderi tótenshe jaǵdaı bolǵan jaǵdaıda bekitilgen algorıtm boıynsha áreket etýi tıis. Bárine daıyn bolýlaryńyz kerek. Basqa aýdandardyń da tájirıbesin qoldanyńyzdar, — dedi ákim.
Sý tasqynyna qarsy is-sharalarǵa jergilikti atqarýshy organdar men aýdandyq tótenshe jaǵdaılar bólimi jumyldyrylǵan.
— Zaısan úshin bul qalypty jaǵdaı. Jer qatqan kezde, ásirese Daıyr men Qarabulaq aýyldarynyń mańynda jer asty sýy jıi shyǵady. Sý jınalǵan kezde qubyrǵa, odan ári Keńdirli kóline quıady. Bul — jyl saıyn qaıtalanatyn tabıǵı qubylys, alańdaýdyń qajeti joq, — deıdi gıdrotehnık Mırzan Imanjanov.
Qutqarý qyzmeti men sınoptıkterdiń málimetinshe, aldaǵy kúnderi óńirde kún sýytady dep kútilýde. Sondyqtan bul aýmaqta sý basý qaýpi baıqalmaıdy.
72 eldi meken qaýip aımaǵynda tur
Osy maqalany oqyp otyrǵan halyqta «jalpy Shyǵys Qazaqstanda bıyl kóktemde úılerge sý kirmes úshin ne istelip jatyr?» degen zańdy saýal týyndaıdy. Sonyń jaýabyn bilý úshin ShQO tótenshe jaǵdaılar departamentine habarlasyp kórdik.
— Shyǵys Qazaqstanda 2025 jyly oblystyń qalalary men aýdandarynyń sý tasqynyna qarsy is-sharalar jospary ázirlengen. Jaz ben kúz aılarynda barlyǵy 88 shara iske asyryldy. Ertis basseındik ınspektsııasy Buqtyrma sý qoımasyn 2025 jyldyń sáýir aıyna deıin paıdalaný rejımin ázirledi. Qys mezgiliniń basynan muz qatý kezeńinde taý ózenderine tikushaqpen eki ret aerovızýaldy baqylaý júrgizildi. 83 myń tekshe metrden astam qar shyǵarylyp, oblystyń 6 aýdanyndaǵy 18 ýchaskede profılaktıkalyq maqsatta muz jaryldy, — deıdi departamenttiń baspasóz hatshysy Marına Lıskova.
Onyń aıtýynsha, 40 myń ydys-qap, 5 myń tonna ınertti materıal jáne 507 tonna janar-jaǵarmaı qory jasalǵan.
Jergilikti atqarýshy organdar men TJD bólimsheleriniń kúshteri men quraldarynan arnaıy top quryldy.
— Onyń ishinde 2270 adam, 726 tehnıka, 61 sý kóligi jáne 223 motopompa bar. Sý tasqynynan zardap shekkender bolǵan jaǵdaıda olardy ornalastyrý úshin qala jáne aýdan ákimderi jalpy syıymdylyǵy 17564 adamdy quraıtyn 153 qabyldaý pýnktin daıyndady. Qazirgi ýaqytta sý tasqyny jaǵdaıy turaqty, oblys ózenderindegi sý deńgeıi qaterli deńgeıden tómen. Bul baǵyttaǵy jumystar turaqty baqylaýda, — deıdi Marına Lıskova.
Eske salsaq, osyǵan deıin ShQO-da qystyń jyly bolýynan sý tasqyny qaýpi artqanyn habarlaǵan edik.
