Aortokoronarly shýnttaý degen ne jáne onyń kardıohırýrgııadaǵy mańyzy – dárigermen suhbat
Otandyq medıtsına zaman aǵymyna saı damyp, ozyq tájirıbe óńirlerde de qoldanysqa engizilip jatyr. Máselen Soltústik Qazaqstan oblysyndaǵy Kardıologııa ortalyǵyna jylyna 3 myńǵa jýyq syrqat qaralyp, dárigerler myńnan astam, al táýligine orta eseppen 20-ǵa jýyq túrli ota jasaıdy. Sonyń biri – aortokoronarly shýnttaý otasy. Keminde 3 saǵatqa sozylatyn bul operatsııa qandaı naýqastarǵa jasalatynyn jáne otadan keıingi ońaltý jaıynda kardıohırýrg dáriger Vıacheslav Kım Kazinform tilshisine aıtyp berdi.
- Aortokoronarly shýnttaý degen ne, bul ota qalaı jasalady?
- Kúretamyrdy aortokoronarly shýnttaý júrektiń ıshemııalyq aýrýymen aýyratyn adamdardyń densaýlyǵyn qalpyna keltirý maqsatynda jasalatyn, búginde keń taralǵan otanyń biri. Dárilik terapııa kómektespegen jaǵdaıda mıokard ınfarktisiniń aldyn alý úshin júrgiziledi.
Aortokoronarly operatsııasyn jasaýdaǵy maqsat – júrek bulshyqetin qajetti qanmen qamtamasyz etý, tarylǵan qantamyrda qan aǵymyn jaqsartý. Hırýrgtardyń mindeti – zardap shekken koronarly tamyr aımaǵynda júrek bulshyqetin arterııalyq qanmen tolyq qamtamasyz etý úshin jańa arna qurý. Ota nátıjesinde keıinnen mıokard ınfarktisiniń paıda bolý qaýpi aıtarlyqtaı tómendeıdi jáne stenokardııa, entigý, dári-dármekterge degen qajettiliktiń tómendeýinen jáne fızıkalyq jaǵdaıynyń jaqsarýynan naýqastyń ómir súrý sapasy jaqsarady.
Ádette bul ota 3-ten 6 saǵatqa deıin sozylady. Operatsııanyń uzaqtyǵy onyń kúrdeliligine jáne naýqastyń jeke erekshelikterine baılanysty. Sondyqtan belgili bir otanyń qansha ýaqytqa sozylatynyn aldyn ala aıtý múmkin emes. Shýnttaýdy qajet etetin arterııalardyń kóptigine qaraı operatsııa soǵurlym uzaqqa sozylady.
Júrekke qol jetkizý úshin keýde qýysynyń ortasynda tilik jasalady, ıaǵnı ol tós súıeginiń ortasymen ótedi. Ekinshi tilik ádette aıaqta jasalady. Hırýrgtar shýnttaýǵa qajet kúretamyrdy aıaqtan alady.
Aortokoronarly shýnttaý kezinde aıaqtan alynǵan tamyrdyń bir basy qolqaǵa tigiledi. Ekinshi ushy koronarly arterııa tarmaǵyna jalǵanady. Osylaısha, kúretamyrdyń zaqymdalǵan nemese bitelgen aımaǵy alynyp, qannyń durys júrýi úshin qolaıly jaǵdaı jasalady. Nátıjesinde júrektiń durys jumys isteýine qajet qan otadan keıin jete bastaıdy. Arterııalyq nemese venozdyq shýnttar jeke klınıkalyq jaǵdaılarǵa baılanysty qoldanylady.
Aıaqtaǵy tamyr otanyń bul túrinde únemi qoldanylmaǵanymen, jıi alynady. Aıaqtyń tamyrlary ádette salystyrmaly túrde «taza», ıaǵnı aterosklerozǵa ushyramaıdy. Sonymen qatar bul tamyrlar deneniń basqa tamyrlaryna qaraǵanda uzynyraq jáne keńirek. Tamyr alýdan aıaqqa zııan kelmeıdi, qan aınalymy buzylmaıdy. Operatsııadan keıingi alǵashqy aptalarda naýqastyń aıaǵy azdap aýyrýy múmkin, ásirese serýendegende nemese uzaq túregep turǵanda. Ýaqyt óte kele bul qolaısyzdyq joıylyp, naýqas ózin qalypty sezinedi.
- Júrektiń ıshemııalyq aýrýy degen ne?
- Júrektiń ıshemııalyq aýrýy – bul mıokardtyń arterııalyq qanmen qamtamasyz etilýiniń salystyrmaly nemese absolıýtti tómendeýine baılanysty paıda bolatyn jedel nemese sozylmaly júrek derti. 90% astam jaǵdaıda júrektiń ıshemııalyq aýrýy júrek bulshyqetin qanmen jáne ottegimen qamtamasyz etetin arterııalardyń bitelýinen bolady. Ateroskleroz kezinde bul arterııalardy ishki jaǵynan maı basady, saldarynan tarylyp, júrek bulshyqetine qan az túsedi.
Naýqas adamnyń, qan aǵymynyń tómendeýinen keýde tusy aýyrady. Bastapqyda fızıkalyq nemese emotsıonaldyq júk túsken kezde, keıin aýrý damyǵan saıyn tynyshtyqta da aýyratyn bolady. Keýdedegi aýyrsyný –stenokardııa yńǵaısyzdyq sezimin týdyrady, sol ıyq, qoldary, moıyn, tipti jaq jáne tisteri de aýyrýy múmkin.
Mundaıda naýqastyń tynys alýy qıyndap, boıyn qorqynysh sezimi bıleıdi, aýyrǵan kezde qozǵalýǵa shamasy kelmeı turyp qalýy múmkin. Aıta ketý kerek, júrektiń ıshemııalyq aýrýy belgi bermeýi de múmkin, bul – derttiń qaýipti túri, óıtkeni ol aýrýdyń sońǵy kezeńderinde anyqtalady.
Bul aýrýdyń eń qaýipti saldarynyń biri – ınfarkttyń paıda bolýy, mundaıda júrek bulshyqetiniń bir bóligi óledi nemese mıokard ınfarktisi paıda bolady. Júrek jetkiliksizdiginen bolatyn ólim-jitim búkil álemde ólim-jitimniń ishinde aldyńǵy oryndarda tur.
- Aortokoronarly shýnttaý otasyn jasaý josparlanǵan syrqattar neni bilýi tıis?
- Ádette ota jasalatyn naýqastardy qorqynysh pen tolqý sezimi bıleıdi, bul qalypty jaǵdaı. Eger syrqat osy operatsııanyń qajettiligi men ýaqtylyǵyn túsinse, onyń tolqýy azaıady.
Ota aldynda naýqasqa hırýrg kelip, onymen aldaǵy operatsııanyń egjeı-tegjeıin talqylap, barlyq suraqtaryna jaýap beredi. Anestezıolog tekseredi, operatsııa kezinde aǵzanyń ómirlik mańyzdy fýnktsııalary qalaı saqtalatyny týraly aıtady. Ol sondaı-aq densaýlyǵyna, buryn jasalǵan otalar jáne operatsııa kezinde qoldanylýy múmkin keıbir dári-dármekke allergııa týraly suraqtar qoıady.
Aortokoronarly shýnttaý operatsııasynan keıin naýqastar profıldik bólimde 7-10 kún ótkizedi. Biraq eger syrqatta qosymsha sozylmaly aýrýlary bolsa, onyń aýrýhanada em alýy taǵy birneshe kúnge uzartylýy múmkin.
Úıge jiberilgennen keıin syrqatta álsireý sezimi bolýy qalypty jaǵdaı. Patsıentter bul álsizdikti júrekke jasalǵan operatsııamen nemese júrek aýrýymen baılanystyrady. Al is júzinde bul birer apta ishinde bosańsyp úlgergen bulshyqetterdiń álsireýi. Eger siz, tipti jas jigitti bir aptaǵa tósekke jatqyzsańyz, ol bulshyqet kúshiniń shamamen 15% joǵaltatyny belgili.
Sondyqtan eki apta nemese odan da kóp aýrýhanada jatqan egde jastaǵy naýqastyń úıge oralyp, qalypty mindetterine oralýǵa tyrysqanda tez sharshap, ózin álsiz sezinýi tańǵalarlyq emes. Bulshyqet kúshin qalpyna keltirýdiń eń jaqsy ádisi – jattyǵý jasaý. Operatsııadan keıin ásirese jaıaý serýendeý tıimdi, biraq júktemeni birtindep arttyrǵan jón. Dozalanǵan júktemelerdiń negizgi krıterııi júrek soǵý jıiligimen baılanysty, bastapqy kezeńde júktemeler kezinde ol mınýtyna 120 soqqydan aspaýy kerek. Eger sizdiń júrek soǵý jıiligińizdiń kórsetkishi qandaı da bir sebeptermen osy sannan asyp ketse, siz qarqyndy tómendetip, otyrýyńyz kerek jáne deneni demaldyrǵanyńyz jón.
- Otanyń bul túrinen keıin qalypty ómir súrý saltyna oralýǵa bola ma, álde belgili bir tyıymdar bar ma?
-Syrqattar bul otadan keıin qalypty jaǵdaıda ómir súre alady, bizdiń maqatymyz da sol – adamdardyń jaıly ómir súrýine jaǵdaı jasaý. Belgili bir ýaqyttan keıin syrqat jumysyna kirise alady, al zeınet demalysynda bolsa qalypty ómir súredi.
Infarkt qaýpin azaıtý úshin temeki shegýden bas tartqan durys. Temekini tastaý, qan qysymyn únemi baqylaý, salmaqty baqylaý, tuzdy, maıly taǵamdardy tutynýdy azaıtý - munyń bári densaýlyqty uzaq ýaqyt saqtaýǵa jáne jańa problemalardy boldyrmaýǵa kómektesedi.
Patsıentterdiń otadan keıin jaǵdaıy jaqsarady, burynǵydaı keýdi tusy aýyrmaıdy, stenokardııa azaıady nemese tolyq joıylady. Al fızıkalyq belsendilikten burynǵydaı tez sharshamaı, ómir súrý sapasy jaqsaratyny sózsiz.
- Áńgimeńizge rahmet!
