Angola OPEK-ten bas tartty. Álemdik munaı naryǵynda ne ózgermek
ASTANA. KAZINFORM — Álemde munaıdy mol óndiretin elderdiń biri Angola OPEK quramynan shyqty. Angola shyqqannan keıin Munaı eksporttaýshy elder uıymy quramy 12 memleketke deıin qysqardy. Bul Qazaqstan úshin ne bildiredi, munaı naryǵy men álemdik ekonomıkaǵa qalaı áser etedi? Bul jaıynda agenttik tilshisiniń materıalynan oqyńyzdar.
Angola OPEK-ten nege shyqty?
Ótken jyldyń 21 jeltoqsanynda Angolanyń Munaı eksporttaýshy elder uıymynan (OPEK) shyǵýǵa sheshim qabyldaǵany belgili boldy.
OPEK-ti 1960 jyly munaı óndirýshi elder quraǵan bolatyn. Maqsaty — munaıdyń álemdiń baǵasyna baqylaý jasaý. Uıym quramyna Aljır, Angola, Ekvador, Gabon, Iran, Irak, Kýveıt, Lıvııa, Nıgerııa, Qatar, Saýd Arabııasy, BAÁ, Venesýela kirdi.
Degenmen, 2016 jyly munaı baǵasynyń kúrt quldyraýy aıasynda OPEK-tiń munaı baǵasyn baqylaý bastamasyna taǵy 10 el qosylýǵa sheshim qabyldady — Reseı, Qazaqstan, Meksıka, Ázerbaıjan, Bahreın, Brýneı, Malaızııa, Oman, Ońtústik Sýdan jáne Sýdan. Osylaısha, jańa OPEK+ formaty qalyptastyryldy.
Angolanyń OPEK-ten shyǵatyndyǵyn eldiń Mıneraldy resýrstar, munaı jáne gaz mınıstrliginiń (MIREMPT) basshysy Dıamantıno de Azevedo málimdedi. Sheshim 2023 jyldyń 20 jeltoqsanynda Angola Prezıdenti Joaý Loýrensýdyń tóraǵalyǵymen ótken Mınıstrler keńesi otyrysynda qabyldandy.
El 2024 jylǵa arnalǵan kvotaǵa qanaǵattanbaıtynyn jáne ony saqtaýdy josparlaıtynyn málimdedi. Angola sheshimi OPEK+ bastamasymen baılanysty ekendigi aıtylady.
Atalǵan sheshim aıasynda Angolanyń táýliktiń munaı óndirýge qatysty maqsatty kórsetkishi 1,11 mln barrelge deıin tómendetilgen edi.
Osylaısha, OPEK+ aıasynda munaı óndirýge arnalǵan kvota tóńiregindegi qyzý talas-tartystan keıin Angola uıymdaǵy 16 jylǵa sozylǵan músheligin doǵardy.
Qaıtalama derekterge negizdelgen OPEK málimetine sáıkes, ótken jyldyń qarashasynda Angolada munaı óndirý táýligine 37 myń barrelge qysqaryp, 1,13 mln barreldi quraǵan. Bul rette eldiń 2023 jylǵy kvotasy táýligine 1,455 mln barreldi quraǵan bolatyn.
Byltyr qarashada Angola Úkimeti 2024 jyldyń 1 qańtarynan eldiń uıymnan óz erkimen shyǵatyndyǵyn rásimdeıtin qujatty OPEK-ke jiberdi.
OPEK munaı naryǵyndaǵy turaqtylyqty ustap turýǵa beıil
Jyl basynda OPEK hatshylyǵy OPEK-ke múshe eldermen jáne OPEK+ mámilesine qatysqanymen uıym quramyna kirmeıtin munaı óndirýshi memlekettermen keńeskennen keıin mámilege qatysýshy elderdiń birlik pen uıymshyldyqty, sonymen qatar 2016 jyldyń 10 jeltoqsanynda qol qoıylǵan Yntymaqtastyq týraly deklaratsııa negizinde munaı naryǵyndaǵy turaqtylyqty qoldaý boıynsha kúsh-jigerdi jalǵastyrýdy tolyqtaı qoldaıtyndyqtaryn rastaǵanyn atap ótti.
Buǵan qosa, OPEK-ke múshe elder uıymnyń ishindegi, sondaı-aq OPEK-ke kirmeıtin munaı óndirýshi eldermen birlik pen uıymshyldyqtyń ortaq maqsattaryn nyq ustanatyndyǵyn taǵy bir márte qýattady.
«Yntymaqtastyq, dıalog, ózara qurmet pen senimniń teńdessiz deńgeıi aldaǵy ýaqytta da munan arǵy ortaq kúsh-jigerdiń negizi bolyp qala beredi. BUl barlyq óndirýshiler, tutynýshylar men ınvetorlar, sonymen qatar jalpy álemdik ekonomıka ıgiligi úshin», — delingen OPEK taratqan baspasóz málimdesinde.
Eksporttaýshy elder Angolanyń naryqtan ketýiniń esesin qaıtara alady
Qazirgi ýaqytta OPEK-ke 12 el múshe. Degenmen, osy aıda Brazılııa OPEK kúsh-jigerin qoldaýǵa sheshim qabyldap otyr.
Bul el Angolanyń naryqtan ketýiniń esesin qaıtarýǵa qaýqarly. Aıtalyq, 2023 jyldyń 3-toqsanynda Brazılııanyń táýliktik munaı óndirý kólemi — 1,4 mln barrel bolatyn.
Sarapshy Mıhaıl Vasılev Angolanyń OPEK-ten shyǵýy munaı baǵasyn aıtarlyqtaı ózgertpeıtinin alǵa tartady.
«El táýligine 1,1 mln barrel munaı óndiredi ári óndirý kólemin aıtarlyqtaı arttyryp, álemdik naryqtaǵy suranys pen usynys balansyn buzýǵa jetetindeı qaýqarǵa ıe emes», — dep atap ótedi sarapshy.
Onyń aıtýynsha, taıaý aılarda Brent markaly munaıdyń baǵasy barreline 73-83 AQSh dollary aralyǵynda aýytqıdy. Al osy jyldyń ishinde ortasha baǵa barreline 80 dollar deńgeıinde bolady.
OPEK-tegi shıelenis Qazaqstanǵa áser etpeıdi
Qazaqstan OPEK quramyna kirmeıdi. Degenmen, sońǵy 7 jyldan astam ýaqyttan beri munaıdyń álemdik naryǵyndaǵy turaqtylyq úshin OPEK+ halyqaralyq mámilesine qoldaý kórsetip keledi.
Qazaqstan bıýdjetiniń jartysy munaıdan túsetin kiris esebinen qalyptasady. Degenmen, álemdik naryqtaǵy munaıdyń qazirgi ońtaıly baǵasynyń arqasynda el Úkimeti qarjylyq mindettemelerin oryndaý barysynda problemaǵa tap bola qoıýy ekitalaı.
Aıta keterligi, 2023 jyly etalondyq Brent markasynyń bir barreliniń quny shamamen 80-83 dollar bolǵan edi.
Búginde álemniń búkil«aqyl-oı ortalyqtary» 2024 jyly da sondaı kórsetkish bolatynyn boljap otyr.
OPEK-tegi shıelenis jáne 2023 jyldyń 30 qarashasynda Qazaqstannyń munaı óndirýdi óz erkimen qysqartý jónindegi OPEK+ mámilesine qosylýy (Qazaqstan 2024 jyldyń 1-toqsanynda munaı óndirý kólemin táýligine 82 myń barrelge, ıaǵnı, 1 468 mln barrelge deıin qysqartady — red. eskertpesi) el ekonomıkasynyń damýyna teris áser ete almaıdy.
Buǵan deıin de Qazaqstan 2023 jyldyń sáýir-jeltoqsan aralyǵynda munaı óndirý kólemin táýligine 78 myń barrelge, ıaǵnı 1,55 mln barrelge deıin tómendetý jóninde mindetteme alǵan bolatyn.
Platts derekterine sáıkes, 2023 jyldyń jeltoqsanynda Qazaqstan táýligine 1,56 mln tonna munaı óndirgen edi.
Astana munaı óndirý kólemin qysqartýdyń ońtaıly nusqasy men kólemin qarastyryp jatyr
Qazaqstandyq sarapshy Andreı Chebotarevtyń paıymynsha, Qazaqstan Úkimeti 2024 jyly munaı óndirý kólemin qandaı bolatyndyǵyn eskere otyryp, OPEK+ mámilesine oraı qosymsha qysqartýǵa kelisim berip otyr.
«Úkimet 2023 jyldyń sońynda-aq „Teńizde“ — TShO-ny keńeıtý jobasy aıasynda mundaı óndirý kóleminiń 2024 jyldyń ortasynan sońyna qaraı ysyrylatyndyǵyn bildi. TShO-ny keńeıtý jobasy jyl ortasynda iske qosylǵan jaǵdaıda Qazaqstannyń Energetıka mınıstrligi kvota kólemin qosymsha qysqartýǵa kelispeıtin edi ári kóne qoıýy da neǵaıbil. Ázirshe, jańa kvota Qazaqstanǵa teris áser etppeıdi», — dep atap ótedi Andreı Chebotarev.
2023 jyldyń jeltoqsanynda Qazaqstan Energetıka mınıstriniń keńesshisi Shyńǵys Іlııasov respýblıkanyń OPEK+ aldyndaǵy jańa mindettemeleri aıasynda 2024 jyly munaı óndirý kólemin qysqartý úshin iri munaı óndiretin kompanııalarmen kelissóz protsesi bastalǵanyn málimdegen bolatyn.
«Ońtaıly nusqa men qysqartý kólemi qarastyrylyp jatyr», — degen edi ol.
Qazaqstandaǵy munaı qory jáne óndirý jospary
Qazaqstanǵa qatysty aıtar bolsaq, 2023 jyldyń qorytyndysynda 89 mln tonna munaı óndiretindigi kózdelgen.
Elimizdiń Energetıka vıtse-mınıstri Ashat Hasenov ótken jyldyń kúzinde BAQ ókilderine bergen suhbatynda elimizdegi munaı qoryna jáne óndirý josparyna qatysty derekterdi ataǵan edi.
«Qor 2 sanaqta bólinedi: geologııalyq jáne óndiriletin. Geologııalyq qor — 15,5 mlrd tonnany, óndiriletin qor 4,4 mlrd tonnany quraıdy. Ken ornyn ıgerý nemese barlaýdan ıgerýge kóshý barysynda osy qorlardyń balansy ózgeredi. Matematıka tilimen aıtar bolsa, jylyna 100 mln tonna munaı óndirgen kezde óndiriletin qor 40-45 dylǵa jetkilikti. Degenmen, bul osy merzimnen keıin qorlar taýsylady degendi bildirmeıdi. Jyl saıyn jańa ken ornyndary barlaýdan ıgerý satysyna ótip, qor tolyqtyryla túsedi», — dep túsinderedi Ashat Hasenov.
Onyń aıtýynsha, Qazaqstan 2023 jyly 70 mln tonnandan astam munaı eksportqa shyǵaryp, ishki naryqqa shamamen 17-18 mln tonna munaı jóneltýdi josparlady.
2023 jyldyń nátıjelerine qatysty da, 2024 jyly óndiriletin munaı kólemine qatysty da ázirshe málimet joq.
