Anatolıı Ýstınenko: Adamdar keler de keter, al foto - máńgilik
Anatolıı Ýstınenko birtalaı jyl QazTAG agenttiginiń (qazirgi «QazAqparat» HAA) fotoshejire bóliminde bas redaktor qyzmetin atqarǵan. Jyldar qoınaýyndaǵy tarıhı sýretter jaıly ol QazAqparat tilshisine áńgimelep berdi.
Aıta keteıik, bıyl QazAqparat agenttiginiń qurylǵanyna 100 jyl tolady. Ǵasyrǵa jýyq tarıyhynda aqparat agenttiginiń ataýy birneshe ret ózgergen bolatyn. Eń alǵash ret júz jyl buryn ROSTA-nyń Orynbor Torǵaı bólimshesi, QazROST, keıin QazTAG, QazAAG dep ataldy.
Kezinde kúlli odaq deńgeıinde bedeli artqan aqparat quralynda naǵyz kásibı mamandar qyzmet etken bolatyn. Sonyń biri - birqatar halyqaralyq konkýrstyń jeńimpazy, Qazaqstan Jýrnalıster akademııasynyń múshesi, «Altyn Juldyz» syılyǵynyń eki dúrkin laýreaty Anatolıı Ýstınenko.
Biz áıgili fotografpen kezinde QazTAG-tyń keńsesi bolǵan kabınette otyryp suhbattastyq. Qabyrǵaǵa ilingen sýretter da sol ótken kezeńdegi tarıhı, áleýmettik jaǵdaıdan syr shertedi. Arasynda álemniń ár túkpirinen Afrıkanyń, Úndistannyń, sondaı-aq Qazaqstannyń ásem peızajy kezdesedi.
Anatolıı Ýstınenko qyzmet babymen álemniń 70 elinde bolǵan eken. Obektıvke túsirý óneri de shetelde moıyndalyp, halyqaralyq sertıfıkat ta alǵan. Mundaı sertıfıkattyń arqasynda onyń álemniń kez kelgen jerinde munaı óndirý núktesin túsirýge quqyǵy bolǵan.
«Men Qazaqstandaǵy barlyq munaı jáne ýran ken oryndarynda, Gımalaı taýynda, Kılımandjaro shyńynda, Abaı, Jambyl, QazTAG shyńdarynda boldym», - dedi ol.
Anatolıı Ýstınenko 1947 jyly Altaı óńirinde Qulyndy dalasynda dúnıege kelgen. QazUÝ-dy bitirgen. Baltyq jaǵalaýy áskerı okrýginde eki jyl áskerı boryshyn ótegen. Áskerden kelgen soń eńbek jolyn Pavlodar qalasyndaǵy oblystyq gazette jýrnalıst bolyp bastaǵan.
Odan keıin taǵdyr jazýymen Almatyǵa bet buryp, QazTAG-tyń sol kezdegi dırektory Amangeldi Ahmetálimovtiń shaqyrýymen 1987 jyly fotoshejire bólimine basshylyqqa keldi.
«Men qyzmetimdi jazýdan bastadym. Alaıda tek qalammen shektelip qalmaı, sýretke túsirýge mashyqtanyp, jan-jaqty bolýǵa tyrystym. QazTAG-ta qazaq jýrnalıstıkasynyń korıfeılerinen kóp nárseni úırendim. QazTAG ol kezde «TASS» halyqaralyq agenttiginiń bir bólimshesi sekildi bolatyn. Materıaldyq qamtý óte jaqsy jolǵa qoıylǵan edi, fotoplenka, qaǵaz, fotoapparat barlyǵy TASS-tan jetkiziletin», - dedi fotograf.
Aıtýynsha, ótken ǵasyrdyń 80-90 jyldarynda QazTAG ár oblysta shtattyq tilshi men fototilshi ustaǵan. Olarǵa jumys úshin barlyq jaǵdaı jasalatyn. Astaryna «Nıva», áıtpese ÝAZ kóligi beriletin. Almatyda shtatta Vladımır Medvedev, Valerıı Korchın, Mıhaıl Chýpın, Marat Qabylov, ıÝrıı Bekker, Aleksandr Pavskıı, Shamıl Jumatov jáne taǵy basqa fototilshiler jumys istedi.
«Ol kezde bári basqasha edi. Fotoǵa túsirý kóp ýaqyt alatyn. Jalpaq plenkaly apparat qoldanatynbyz. Aldymen sýretke túsirip, keńsege kelgen soń plenkany laborantqa beremiz. Olar sýretti fotoqaǵazǵa shyǵaratyn. Úlken ústelge is-saparda túsirilgen barlyq sýretti qoıyp, qaısysyn tańdaıtynymyzdy talqylaıtynbyz. Foto nashar túsirilse, sýretter jaramaı qalsa tilshiler is-saparǵa qaıta jiberiletin. 36 kadr plenkadan eki sýret sátti bolsa soniń ózi ǵana ótedi. Al eshqaısysy jaramasa, qaryz bop fototilshiniń moınyna jazylatyn. Talap kúshti edi», - dedi ol.
Onyń aıtýynsha, buryn halyqaralyq agenttikke úsh kún ýaqytta joldanatyn sýretter qazir tsıfrlyq fotokamera arqasynda sekýnd ishinde kez kelgen jerge jiberiledi.
«Kóbinese Prezıdent Nursultan Nazarbaevtyń, Premer-mınıstrdiń, mınıstrlerdiń qatysatyn sharalar týraly jazdym. Ásirese Prezıdenttiń alǵashqy ulyqtaý sáti, uly Abaıdyń 150 jyldyǵyna Abaı shyńyn baǵyndyrǵan sáti este qalypty. Sol saparǵa tek eki jýrnalıst, 1 fotograf bardyq. Biz alpınıstermen birge shyńǵa shyqqan edik», - dep esine alady ol.
Anatolıı Vasılevıch QazTAG-ta qyzmet etken kezderin de erekshe yqylaspen eske alady. Tarıhı mańyzdy sharalarǵa kýá bolyp, bel ortasynda júrgenin maqtan tutyp, onda talaı qyzyqty oqıǵalardyń da kýási bolǵanyn alǵa tartady.
«Fotograftarda kóz ilespes jyldamdyq, reaktsııa bolýy kerek. Men bul qasıetimdi ústel tennısi arqyly damyttym. Bir ret mynadaı jaǵdaı bolǵan. Almatyda Prezıdent rezıdentsııasynda TMD elderiniń qorǵanys mınıstrleri jınalys ótkizdi. Sol kezde bizdiń bir mamandarǵa marapat berip jatqan edi. Sony túsirem dep umtyla bergende sheti qaıyrylǵan kilemge shalynyp, qulap bara jatyp, 1-2 kadr basyp úlgerdim. Bunymdy bári de, tipti shetelden kelgen mártebeli qonaqtar da anyq baıqady. Jıyn aıaqtala sala, kórshiles elderdiń mınıstrleriniń biri maǵan arnaıy burylyp «bizdiń sarbazdar siz sııaqty atyp úırense ǵoı» dep qaljyńdap kúlgen edi», - dep eske aldy fotograf.
Anatolıı Ýstınenko fotograf mamandyǵynyń qyr syryn ustazy Iosıf Lvovıch Býdnevıchten úırengenin aıtady.
«Meniń oıymsha, álemdegi eń keremet mamandyq - fotograf. Adamdar keler-keter. Biraq foto máńgilik saqtalady»,- dedi Ýstınenko.
