AMT-men mámile Qazaqstanǵa qarjy únemdep, ınvestorlar aldyndaǵy abyroıyn saqtaýǵa múmkindik berdi – mınıstr Sharlapaev
«ArselorMıttal Temirtaý»-men Qazaqstanǵa qarsy sot talaby men shaǵymnan tolyǵymen bas tartý týraly kelisimniń rásimdelýi – elimizge qarjy únemdep, ınvestorlar arasyndaǵy abyroıyn saqtap qalýǵa múmkindik berdi. Mundaı pikirdi Jibek Joly telearnasyna eksklıýzıvti suhbat bergen Ónerkásip jáne qurylys mınıstri Qanat Sharlapaev bildirdi.
- Qanat Beısembaıuly, «ArselorMıttal Temirtaý» kásiporny qandaı sharttarmen memleket menshigine qaıtaryldy jáne burynǵy menshik ıesine barlyq qarajat tólendi me?
- Mámile somasy 286 mln dollardy qurady. Mámilege qatysty barlyq esep aıyrysýlar aıaqtaldy. Bul aqsha qarajatynyń tólengenin jáne AMT aktsııalarynyń Qazaqstannyń memlekettik qory menshigine ótkenin bildiredi.
- Bastapqy soma 3,5 mlrd dollar bolǵan edi. Ony 286 mln dollarǵa deıin tómendete aldyq. Buǵan qalaı qol jetkizdińizder? Nelikten mundaı úlken somaǵa tómendedi?
- Bul kelissózder protsesi aıasynda júrgizilgen jumystarmen baılanysty. Biz qarjylyq jáne tehnıkalyq aýdıt júrgizdik. «ArselorMıttal Temirtaý» jumys isteıtin naryqqa barynsha tyńǵylyqty saraptama jasadyq jáne 11 aıǵa sozylǵan kelissózderdiń qorytyndysynda atalǵan somaǵa ymyralastyq. Bul jaǵdaıda ol eki jaıttyń nátıjesi: kelissózderge daıyndyq aıasynda júrgizilgen jan-jaqty saraptamalyq jumys jáne kelissózder protsesiniń ózi.
- Qazaqstan ekonomıkasy úshin kásiporyn qandaı mańyzdy rólge ıe? Osy oraıda Siz onyń Orta Azııadaǵy eń iri kásiporyn sanalatynyn aıtyp ótken edińiz…
- Birinshiden, bul 180 myń adam turatyn Temirtaýdyń qala quraýshy kásiporny. Qazirgi ýaqytta kásiporynnyń ózinde 32 myń adam jumys isteıdi. Túptep kelgende, bul Qaraǵandy oblysyndaǵy óte mańyzdy jumys berýshi sanalady. Munshama kóp jumysshy eńbek etetin kez kelgen kásiporyn odan bólek qural-jabdyqtar jetkizýmen aınalysatyn, múmkin ózge de qosalqy qyzmetter kórsetetin adamdardy jumyspen qamtamasyz etedi. Demek, bir jumys orny úsh jumys ornyn qurady dep aıta alamyz. Sondyqtan da shamamen 100 myń adamnyń taǵdyry atalǵan kásiporynnyń jumysqa qabilettiligimen baılanysty bolyp otyr. Osy turǵydan alǵanda, óńirge áleýmettik áserine qatysty aıtar bolsaq, bul – alyp kásiporyn. Árıne, jumysshylar sanyn da eskergen jón. Degenmen, munan da mańyzdysy – 100 paıyz kiriktirilgen bolat óndirisi. Kásiporyn qazirgi sátte shamamen 3,2 mln tonna bolat óndiredi. Mundaı mólsherde bolat óndiretin kásiporyn Orta Azııada joq.
- Brıfıng barysynda Siz Qazaqstannyń sot qýdalaýyna túrtki bolmaıtyndaı kelisimshart jasasqanyn, bizdiń tarapqa eshqandaı shaǵymnyń bolmaıtynyn aıtqan edińiz. Mundaı kelisimshartqa qalaı qol jetkize aldyńyzdar? Óıtkeni meniń bilýimshe, máselen Frantsııa da, Italııa da osyndaı jetistikke umtylǵanymen, oǵan qol jetkize almady. Sot shyǵyndary saldarynan olarda kásiporyndar jabylyp qalǵan bolatyn.
- Shynymen de, mundaı jaıttar bar. Túptep kelgende, bári de qarapaıym. Eger memleket qandaı da bir jolmen, aıtalyq, ınvestordyń quqyǵyn buzyp, dúnıesin onyń kelisiminsiz tartyp alsa, onda ınvestordyń halyqaralyq sotqa baryp sottasýǵa tolyq quqyǵy bar. Osy turǵyda alsaq, shynymen de AMT búkil álemde barynsha turaqty abyroıǵa ıe ári úkimetpen aıtalyq, sot talaby sharttarmen daýlasýdan da qoryqpaıdy. Al qazirgi jaıtta biz úshin, eger mámile jasalyp, AMT-ǵa menshik quqyǵy Qazaqstan Respýblıkasynyń paıdasyna sheshilgen jaǵdaıda, onyń sottyq qýdalaýdan tolyqtaı bas tartylýyn bildirýi túbegeıli mańyzǵa ıe boldy. Investorlardyń halyqaralyq júıeni qoldanýyna qatysty derek óte kóp. Halyqaralyq quqyǵym buzyldy dep sanaıdy da bizdi, tek Qazaqstanda ǵana emes, sonymen qatar ózge elderde de sotqa beredi. Osy turǵydan alǵanda, bul mámile eń aldymen Qazaqstan úshin uzaqqa sozylatyn sot talqylaýlaryna qarjyny únemdeýge múmkindik berdi. Óıtkeni halyqaralyq sottarda uzaqqa sozylatyn sot talqylaýlary óte qymbatqa túsedi. Al ekinshi jaǵynan bul Qazaqstanǵa ınvestorlar úshin tartymdy el retinde abyroıyn saqtap qalýǵa múmkindik berip otyr. ıAǵnı, bizben AMT arasynda eshqandaı talqylaý aldaǵy ýaqytta bolmaıdy. Osy oraıda bul tek Ónerkásip jáne qurylys mınıstrliginiń ǵana jumysy emestigin atap ótkim keledi. Ádilet mınıstrligindegi, Bas prokýratýradaǵy áriptesterim de bul protseske barynsha jumyldy. Osylaısha biz AMT-men qol qoıylǵan kelisim arqyly olardyń bizben sottaspaýyna kepildikti qamtamasyz ettik.
- Olar mundaı qadamǵa qalaı bardy?
- Kelissózder solaı boldy. Olar ózderiniń, biz ózimizdiń ustanymymyzdy qorǵadyq. Túptep kelgende, olar bizben ýaǵdalasýǵa májbúr boldy.
- AMT «Qazaqstan halqyna» qoryna 16 mlrd teńge aýdarý týraly sheshim qabyldady. Bul óte qomaqty soma. Sizdiń oıyńyzsha, olar mundaı qadamǵa nelikten bardy?
- Sizdiń saýalyńyzdy túzetkim keledi. Eń aldymen, bul qarjyny «ArselorMıttal Temirtaý», ıaǵnı qazaqstandyq kásiporyn aýdarmaıdy. Bul «ArselorMıttal» bas kompanııasy aýdaryp otyrǵan qaıyrymdylyq. Durys aıtasyz, qaıyrymdylyq somasy 16 mlrd teńgeni quraıdy. Bul – «Qazaqstan halqyna» qory jumys istegen ýaqyttan bergi qaıyrymdylyq mólsheri jaǵynan úshinshi orynda turǵan soma. Menińshe, buǵan birneshe jaıt áser etti. Degenmen, biz ketip bara jatqan ınvestor óńirdi damytýǵa jáne Temirtaý qalasyn damytýǵa qandaı da bir qoshtasý syılyǵyn qaldyrǵany jón ǵoı dep sheshtik. Atalǵan qarajattyń 50 paıyzy Qaraǵandy oblysynyń áleýmettik nysandaryna, al 50 paıyzy tikeleı Temirtaý qalasyna jumsalatyn bolady. Osy oraıda atalǵan qaıyrymdylyqtyń mólsheri kelissózder ustanymynyń bir bóligi bolǵandyǵyn atap ótken mańyzdy. Biz ınvestor atalǵan aktıvten shyǵyp qana qoımaı, ózin áleýmettik jaýapkershiligi bar ınvestor retinde kórsetýin jáne de óńirdiń damýyna qarajat quıýyn talap ettik.