Almas Chýkın QQS ózgeristeri týraly: Reforma endi bastaldy

ASTANA. KAZINFORM — Belgili ekonomıst Almas Chýkın qosylǵan qun salyǵyn kóterýdiń ınflıatsııaǵa áseri týraly boljamyn aıtty.

— Túbegeıli alyp qarasaq, bul ózgerister arqyly nómir birinshi máseleni sheshemiz. Ókinishke qaraı, men qazir onyń naqty sheshimin kórip otyrǵan joqpyn, biraq úlken qadamdy kórip otyrmyn. Qazir bıýdjetke qajet dep júrgen 5 trln teńge Ulttyq qordan alynyp otyr. Bul — taza ınflıatsııa týyndatatyn aqsha tolqyny. Biz ony mańdaı termen tapqan joqpyz, jerden alǵan munaıdan túsetin tabys. Shyn máninde ony sheteldikter óndirip, bizge úlesimizdi aýdardy dep aıtýǵa bolady. Ol aqsha ekonomıkaǵa quıylǵanymen, sonyń kólemine saı taýar joq. Al myna reforma boıynsha ol aqsha Ulttyq qorda jınaqtala beredi, ıaǵnı alynbaıdy. Keler urpaqtyń aldynda da betimiz jaryq bolady. «Biz máseleni sheshý úshin óz qaltamyzdyń túbin qaǵamyz, biraq sizderdiń (bolashaqtyń) úlesterińizge tıispeımiz» degendeı ǵoı. Ulttyq bank Ulttyq qordan dollar alyp, ony ishtegi teńgege aıyrbastady degenniń ózinde artyq aqsha keledi. Óıtkeni eldegi tutyný sebetiniń 70 paıyzy ımport, — deıdi sarapshy Parlament Senatynyń TaldauTalks podkastynda.

Onyń aıtýynsha, qosylǵan qun salyǵynyń mólsherlemesin 16 paıyzǵa kóterip, QQS alynatyn aınalymnyń tómengi shegin 15 mln teńgege deıin túsirý arqyly alynǵan aqshanyń negizgi bóligi strategııalyq jobalarǵa jumsalýy kerek.

— Biz bul joly bıýdjetke ınflıatsııalyq áseri joq kredıt bergeli otyrmyz. Memleket QQS mólsherlemesi men tómengi shegin ózgertý arqyly bárimizden az-azdan aqsha alyp, qaıta ekonomıkaǵa qaıtarady. Bul jerde ınflıatsııa mehanızmi joq. Іshki naryqtan alǵan aqshany qaıta ishki naryqqa salady. Qazir QQS-ty kóterý 3 paıyz ınflıatsııa beredi dep otyr. Keıingi 5 jyldy ǵana alaıyq. 2023 jyly ınflıatsııa 20 paıyz bolǵanda eńserdik pe, eńserdik. Byltyr 10 paıyzǵa jýyq boldy. Ol toǵyz paıyzǵa 2023 jyldyń 20 paıyzyn qossaq, keıingi eki jylda baǵa 30 paıyzdan artyq ósken. Onyń bári bıýdjetke aýyrtpalyq túsirdi. Al qazir osy memlekettiń qarjysyn tártipke keltirip jatyrmyz, — dedi Almas Chýkın.

Sondaı-aq, ol memleket ekonomıkadaǵy máseleniń saldarymen emes, sebebimen kúresýge bet alyp otyrǵanyn aıtty.

— Ekonomıkanyń dınamıkasyn eskersek, QQS-ty kóterý baǵany ósirgenmen, ınflıatsııaǵa áser etpeıdi. Eki jyldan keıin QQS áserinen qandaı ınflıatsııa bolýy múmkin? Bálkim Qazaqstanda kólik Ózbekstanǵa qaraǵanda qymbattaı tústi dep aıtyp júretin shyǵarmyz, — dedi sarapshy.

Sóz sońynda ol salyq pen bıýdjet salasynda shynaıy reforma endi bastalǵanyn atap ótti.

— Men reformanyń bastalǵanyna qatty qýanyp otyrmyn. Óıtkeni, osy jyldar boıy «Qap, biz durys jolmen ketip bara jatqan joqpyz» dep oılap júretinmin. Tipti Dúnıejúzilik bank «bosqa ketken onjyldyqtarymyz» týraly baıandama jazdy. Ózgertý kerek edi. Elimizdiń qolynan keledi. Elimiz baı, ósip jatyr, biraq tıimdilik múlde joq. Jaǵymsyz dúnıelerden bastalsa da, reforma bastalǵanyna shúkir, — dep túıindedi Almas Chýkın.

Aıta ketý kerek, keshe Ulttyq ekonomıka mınıstrligi Májiliske salyq kodeksiniń jobasyna túzetýler paketin engizdi.