Álibek Áldeneı: «Nur Otan» fılıaldarynyń saılaý konferentsııalaryn ótkizý boıynsha nusqaýlyq jarııalandy
«Nusqaýlyqta saılaý konferentsııalaryn ótkizýdiń erejesi men kún tártibi kórsetilgen. Negizgi protsedýralardy túsindirip keteıin.
Birinshi. Aýdandyq jáne qalalyq konferentsııalarda pikirsaıysqa oblystyq máslıhat pen Májiliske partııalyq tizimge úmitker tulǵalar qatysady. Bul praımerızde joǵary reıtıng jıǵan kandıdattar.
Pikirsaıysqa qatysýshylar tizimi oblystyq partııalyq tizimge aýdan (qalalyq) ókildiginiń kvotasyndaǵy ár orynǵa 2 kandıdat esebimen jasaqtalady. Aıtalyq, eger oblystyq partııalyq tizimde aýdanǵa kvota boıynsha 2 oryn qarastyrylsa, onda aýdandyq (qalalyq) konferentsııadaǵy debatqa 4 adam qatysýy tıis.
Úmitker pikirsaıysqa qatysýdan bas tartqan (jazbasha formatta) jaǵdaıda pikirsaıysshylar tizimine praımerızdiń birinshi deńgeıiniń qorytyndysy boıynsha eń kóp daýys jınaǵan kelesi kandıdat engiziledi.
Sonymen qatar eger pikirsaıysshylar tiziminde áıelder nemese jastar (35 jasqa deıingi) ókilderi bolmasa, onda aýdandyq (qalalyq) Saıası keńes bıýrosy pikirsaıysshylar tizimin kórsetilgen sanattan eń kóp daýys jınaǵan kandıdattarmen tolyqtyrýǵa quqyly.
Ekinshi. Pikirsaıys qorytyndylary boıynsha praımerız kandıdattaryna bastaýysh partııa uıymdarynyń jınalystarynda aldyn ala saılanǵan delegat-saılaýshylar daýys beredi.
Delegattar kandıdattarǵa «Praımerız» AJ-inde arnaıy bólmede kompıýtermen nemese noýtbýkpen daýys beredi. Bul qupııa elektrondy reıtıngtik daýys berý. Bul rette bir mezgilde qalaǵan birneshe kandıdatqa daýys berýge bolady.
Endi daýys berý nátıjesine kelsek. Nusqaýlyqta «pikirsaıystardyń qorytyndylary boıynsha eń kóp daýys jınaǵan kandıdat Májilistiń partııalyq tizimine pikirsaıysqa qatysýshy retinde oblystyq konferentsııaǵa usynylady. Árbir aýdan(qala) Májilistiń partııalyq tizimine pikirsaıysqa bir qatysýshyny usynady... Osydan keıin oblystyq partııalyq tizimge kandıdattar retinde oblystyq partııalyq tizimge aýdan (qala) ókildiginiń kvotasyna sáıkes, pikirsaıystardyń qorytyndylary boıynsha eń kóp daýys jınaǵan kandıdat usynylady. Bul rette Májilistiń partııalyq tizimine pikirsaıysqa qatysýshylardyń sany oblystyq partııalyq tizimge usynylatyn kandıdattar sanyna kiredi» dep jazylǵan.
Bul ne degen sóz? Túsinikti bolý úshin mysal keltireıin. Sonymen aýdandyq (qalalyq konferentsııa) pikirsaıysta birinshi oryn alǵan adam oblystyq konferentsııadaǵy pikirsaıysqa qatysý quqyna ıe bolady jáne oblys atynan Májilistiń partııalyq tizimine ený úshin kúrese alady.
Ekinshi jáne odan tómengi oryndarǵa ıe bolǵan pikirsaıysqa qatysýshylar ókildik kvotasy aıasynda oblystyq máslıhattyń partııalyq tizimine enedi.
Qalǵan pikirsaıysqa qatysýshylar aýdandyq máslıhattyń partııalyq tizimine kiredi.
Úshinshi. Oblystyq konferentsııalar da protsedýralyq turǵyda osylaı ótedi. Al qatysýshylarǵa kelsek, mysaly oblysta 19 aımaq bolsa, onda oblystyq konferentsııadaǵy pikirsaıysqa aýdandyq konferentsııalardyń 19 jeńimpazy men oblys ortalyǵynyń jeńimpazdary (aımaqtyń Májilistegi ókildigi kvotasyna sáıkes) qatysady. Olarǵa búgingi tańda osy aımaq atynan ókildik etip otyrǵan, respýblıkalyq partııalyq tizimge engisi keletin Májilistiń qazirgi depýtattary da qosyla alady.
Pikirsaıys qorytyndysy boıynsha, aýdandyq (qalalyq) konferentsııalarda saılanǵan ár aımaqtyń delegaty daýys beredi.
Nusqaýlyqta «pikirsaıystardyń qorytyndylary boıynsha eń kóp daýys jınaǵan kandıdattar praımerız qorytyndylary boıynsha óńirden Májiliske partııalyq tizimge qosylý úshin kandıdat retinde usynylady. Kandıdattar sany Májiliske partııalyq tizimdegi óńir ókildiginiń kvotasyna sáıkes aıqyndalady» delingen. Bul degenimiz, mysaly eger saılaýshylar sanyna sáıkes, oblys Májilistiń partııalyq tizimine 6 adam usyna alatyn bolsa, onda meıilinshe kóp daýys jınaǵan alǵashqy 6 qatysýshy oblystyq konferentsııanyń jeńimpazdary bolady.
Bul rette Májilistiń qazirgi depýtattarynan bólek oblystyq konferentsııa pikirsaıysyna qatysýshylar men jeńimpazdary bir mezgilde oblystyq partııalyq tizimge engiziledi.
Tórtinshi. Birqatar mańyzdy jaǵdaılardy atap óteıin.
Barlyq sharalar koronavırýs pandemııasy jaǵdaıyndaǵy sanıtarlyq-epıdemıologııalyq qaýipsizdik normalary saqtala otyryp ótkiziledi. Ashyqtyqty qamtamasyz etý úshin barlyq konferentsııalar, sonyń ishinde pikirsaıystar fılıaldardyń áleýmettik jelilerdegi resmı akkaýnttarynda tikeleı efırde kórsetiledi.
Aýdandyq, qalalyq jáne oblystyq konferentsııalarda delegattardyń daýys berýi arqyly «Nur Otan»-nyń tıisti saılaýaldy baǵdalamasy qaralyp, bekitiledi.
Osylaısha, aýdandyq, qalalyq jáne oblystyq konfrentsııalar ótkizilgennen keıin «Nur Otan»-da barlyq deńgeıdegi máslıhattar saılaýyna qatysý úshin partııalyq tizimder men aımaqtyq saılaýaldy baǵdarlamalar túbegeıli bekitiledi.
Sonymen birge Májiliske partııalyq tizimniń 62% (nemese barlyq 127 kandıdattyń 78-i) praımerızdiń jeńimpaz aımaqtary ókilderinen jasaqtalady. Qalǵan 49 kandıdatty «Nur Otan»-nyń Saıası keńes bıýrosy usynady. Májiliske usynylatyn sońǵy partııalyq tizim sezde bekitiledi.
Osylaısha, «Nur Otan»-nyń úsh deńgeıli praımerıziniń nátıjesinde aldaǵy saılaýǵa usyný úshin ashyq báseke negizinde partııa kandıdattary tańdalady, -dep atap ótken Álibek Áldeneı óz habarlamasynda.