Áli de qaýip seıilgen joq - Álııa Ábdiqaıymova koronavırýstyń taralýy jaıynda
- Sóz basynda Qyzylorda oblysyndaǵy qazirgi kezdegi koronavırýs ınfektsııasyna baılanysty epıdjaǵdaıǵa toqtala ketseńiz.
- Aımaqta búgingi kúnge deıin koronavırýs ınfektsııasynyń 3262 jaǵdaıy tirkeldi. Onyń ishinde klınıkalyq belgisimen - 1801, klınıkalyq belgisinsiz - 1461 jaǵdaı anyqtaldy. Júrgizilgen taldaýǵa sáıkes koronavırýs ınfektsııasy boıynsha barlyq tirkelgen jaǵdaıdyń 69-y syrttan tasymaldanǵany naqtylandy. Al qarym-qatynas arqyly 1292 adam juqtyrdy. Sondaı-aq, skrınıng nátıjesinde 1901 adamnyń naýqasy belgili boldy.
- Qazir oblysta koronavırýs ınfektsııasyna baılanysty epıdemıologııalyq ahýal turaqty. Buǵan baılanysty maman retinde qandaı boljam aıtar edińiz?
- Oblysta sońǵy ret koronavırýs ınfektsııasyna baılanysty derek 29 qazan kúni tirkeldi. Sodan beri ázirge birde-bir derek anyqtalǵan joq. Aıta keteıik, óńirde epıdemıologııalyq ahýal tamyz aıynyń sońǵy kúnderinen turaqtana bastady. Atap aıtqanda, 27 tamyz-10 qyrkúıek aralyǵynda koronavırýs ınfektsııasynyń eshbir jaǵdaıy bolǵan joq. Bul kórsetkishti birneshe sebeppen baılanystyrýǵa bolady.
Elimizde 5 shilde-17 tamyz aralyǵynda qatań lokdaýn engizildi. Óz kezeginde birqatar shekteýlerge nazar aýdaryldy. Keı nysandardyń jumysyn toqtatý arqyly adamdardyń bir-birimen aralasýy shekteldi. Halyqtyń kóp shoǵyrlanýy azaıdy. Sáıkesinshe, bul qarym-qatynas arqyly juqtyryp, toptyq tirkelý jaǵdaıynyń kemýine áserin tıgizdi.
Jalpy, koronavırýs ınfektsııasynyń ınkýbatsııalyq kezeńi (klınıkalyq belgisi joq jasyryn kezeń) orta eseppen 14 kún dep esepteledi. Bul - adamnan-adamǵa qarym-qatynas arqyly tez taralatyn qaýipti kezeń. Sondyqtan atalǵan ýaqytta árbir azamat sanıtarııalyq-epıdemıologııalyq talaptardy saqtaýy tıis. Múmkindiginshe, osylaısha ekinshi adamǵa juqtyrýǵa bóget jasalsa, onyń taralý joldary toqtaıdy.
- Bul oraıda qandaı mysal keltirer edińiz?
- 27 tamyzdan bastap 10 qyrkúıek aralyǵynda oblysta birde-bir KVI tirkelgen joq dep aıtyp óttim. ıAǵnı, ishki qarym-qatynas arqyly juqtyrý qaýpi shekteldi. Sonyń nátıjesinde aýrýdyń toptasqan jaǵdaıy kezdespedi. Sonymen qatar bir aýrý oshaǵynan qarym-qatynastar arasynan tirkelgen jaǵdaılar bolmady.
Taǵy bir aıta keterligi, Qyzylorda oblysynda shetelden keletin tikeleı halyqaralyq reıster joq. Oǵan qosa ózge memlekettermen shektesetin avtoótpeler ornalaspaǵan. Shetelden, basqa oblystan stýdentter kelmedi. Bul da óz kezeginde koronavırýsty óńirge tikeleı alyp kelý qaýpin tómendetýge yqpalyn tıgizdi.
Qaterli dert kóbeıgen alǵashqy kezeńde joǵary oqý oryndary qashyqtan bilim berý formatyna kóship, óńirge stýdentter jappaı keldi. Sol sátte jastar koronavırýstyń aýyr saldaryn durys túsingen joq. Bir-birine qonaqqa baryp, basqosý uıymdastyrdy. Sonyń saldarynan aýrýǵa shaldyqqan adamdar tez kóbeıip ketti. Búginde mundaı jaǵdaılar tıisti oryndar tarapynan qatań baqylaýda ustalyp otyr. Monıtorıngtik toptar bul baǵytta turaqty túrde reıd júrgizip keledi.
- Álemdegi jáne elimizdegi epıdahýaldy eskere otyryp qaýip áli de seıile qoımaǵanyn ańǵarý qıyn emes...
- Ras, bizge qaýipti indetke selsoq qaraýǵa bolmaıdy. Ózińiz aıtqandaı, alys-jaqyn shetelder men elimizdiń ózge óńirlerinde áli de oǵan baılanysty qıyn ahýal týyndap otyr. Oǵan qosa turǵyndardyń jumys barysy, ózge de qajettiligine baılanysty mıgratsııany da esten shyǵarmaýymyz tıis. Sondyqtan áli de qaýip bulty seıilgen joq. Sondyqtan azamattardy jeke qaýipsizdik sharalaryn saqtaýǵa shaqyramyz. Onyń ishinde, betperde taǵyp, áleýmettik qashyqtyq pen tazalyq saqtaýdyń asa mańyzdy. Eger ony ustanbasaq, pandemııaǵa qarsy kúreste oń nátıje bolmaıdy.
- Bul oraıda turǵyndarǵa qandaı aqyl-keńes berer edińiz?
- Búgingi kúnderi árbir adam jaýapkershilikti sezinip, saqtyq sharalaryn qatań ustanýymyz tıis. Mundaı qaǵıdany kúndelikti ómirde qalypty árekettiń birine aınaldyrýymyz kerek. Atap aıtqanda, jumysta, kólikte, kóshede, dúkende jáne halyq kóp jınalatyn oryndarda múmkindiginshe araqashyqtyqty saqtańyz. Eger múmkindik bolsa, keńsede emes, úıde otyryp jumys isteýge tyrysyńyz. Týys, dostarmen onlaın, vıdeo-qońyraý jáne ózge de jańa tehnologııa kómegimen baılanys ornatyńyz. Qoǵamdyq oryndarda, qoǵamdyq kólikerde maska kıip júrýdi umytpaýymyz tıis. Ózińizdiń jáne otbasy músheleriniń dene qyzýyn jıi ólshep turyńyz. Ózge de saqtyq sharalaryn saqtańyz.