Alı Alıev: Alda mańyzdy oıyndar kútip tur

ASTANA. KAZINFORM - Fýtboldan Qazaqstan quramasy 2026 jylǵy álem chempıonaty irikteý kezeńine daıyndyǵyn pysyqtady. Alda Ýels pen Lıhtenshteınge qarsy mańyzdy oıyndar kútip tur. Kazinform agenttigi tilshisimen suhbatynda Qazaqstan quramasy bas bapkeriniń mindetin atqarýshy Alı Alıev aldaǵy eki oıynnan qandaı nátıje kútetini jaıynda oıymen bólisti.

- Alı Hanalıuly, endi birneshe kúnnen keıin Qazaqstan quramasy irikteý kezeńindegi alǵashqy oıynyn Ýelske qarsy ótkizse, kelesi kezekte Lıhtenshteınmen sheberlik baıqasady. Eki qarsylastyń qandaı myqty jáne álsiz tusy bar? Bizdiń quramanyń aldyna qandaı maqsat qoıylǵan?

- Maqsatymyz aıqyn - quramamyz fızıkalyq turǵydan daıyn bolýy tıis. Bul boıynsha talapqa saı keletin fýtbolshylar jasyl alańǵa shyǵady. Olardyń árbiri Ýels quramasynyń qarqyndy oıynyna tótep bere bilgeni jón. Qarsylasymyz – óte tájirıbeli, jyldam qımyldap, sheberlik kórsete alady. Aıta ketsek, Ýels Ulttar lıgasynda óz tobynda jeńimpaz atanyp, A dıvızıonyna joldama aldy. Báseke barysynda olar Túrkııa, Islandııa, Irlandııa sekildi qarsylastaryn qapy qaldyrǵanyn umytpaıyq. Sondyqtan biz olardy baǵalamaı bilgenimiz jón. Ýels quramasy Kardıffte Kreıg Bellmen birge óte úlken kúsh salady. Taǵy qaıtalap aıtamyn, jeńilmeıtin komanda joq. Búgin biz belgili algorıtm quryp jatyrmyz, oıynǵa jospar jasadyq. Qandaı tosyn syı jasaı alamyz? Qandaı sheksiz múmkindik bar? Qalaı ózimizdiń artyq tusymyzdy tabamyz? Qandaı shabýyldan keıin qarsylas qaqpasyna dop soǵa alamyz?

Bul kezdesýden keıin de bizdi taǵy bir oıyn kútip tur. Lıhtenshteınmen kezdesýde biz Ýels matchynan keıin fýtbolshylardyń jaǵdaıy qandaı bolatynyna qaraımyz. Árıne, biz quramada fýtbolyshlardyń tehnıkalyq jaǵyna mán berip, fızıkalyq turǵydan pressıngke barýǵa, qozǵalýǵa, úlken jumys kólemin oryndaýǵa daıyndardy aldyńǵy qatarǵa shyǵarýdy josparlap otyrmyz. Tıisinshe, taktıkalyq bilimi olardyń alańdaǵy árbir sátin durys paıdalanýǵa jol ashady.

Basty mindetimiz – quramamyzdy Eýropa jáne Qazaqstan jurtshylyǵy, jankúıerler aldynda alańda tartysty oıyn ótkizetin, óziniń ar-namysy, eli men týy úshin jan salatyn birtutas ujym retinde kórsete bilý. Bul - basty maqsattyń biri. Eger ol fýtbol alańynda baıqalsa, qajetti upaıdy oljalaý kóp kúttire qoımaıdy. Upaı keledi. Bastysy, jalpy fızıkalyq daıyndyq jasap, minsiz tártip, psıholoııalyq turaqtylyq nátıjesinde adamgershilik qasıetter men patrıotızmdi saqtaı bilý lazym.

- Quramanyń daıyndyq barysy qalaı júrip jatyr? Barlyq fýtbolshynyń densaýlyǵy qalypty ma? Aldaǵy oıyndarǵa ázirligi qalaı?

- Ókinishke qaraı, quramada birqatar jigitterge úmit arta almaımyz. Olardyń qatarynda ortalyq qorǵaýshy Álibek Qasym, jartylaı qorǵanys pen shabýyl shebindegi Bahtıer Zaınýtdınov, Roman Asrankýlov, Ramazan Karımov bar. Bizge Georgıı Jýkov keldi. Polsha chempıonatyndaǵy óz komandasynyń sońǵy kezdesýinde 90 mınýt oınaǵan edi. Qazir onyń jaǵdaıyn baqylaý ustap otyrmyz.

Tájirıbeli fýtbolshylardyń jaraqat alýy biz úshin edáýir qıyndyq bolatyny anyq. Dese de olardyń ornyna shaqyrý alǵan jigitter de aldaǵy oıyndarǵa tolyqtaı daıyn. Kún saıyn árbir fýtbolshymen moraldyq turaqtylyq, psıhologııalyq sátter jaıynda áńgimelesip otyramyz. Sondyqtan men jaraqat alǵan oıynshylardy almastyrý boıynsha eshqandaı problema bolmaıdy dep oılaımyn. Ras, sapa nemese tájirıbe jóninen Bahtıer Zaınýtdınovti almastyrý qıyn tııýi múmkin. Dese de jaǵdaı solaı qalyptasyp otyr. Sondyqtan ony sheshýge kúsh salamyz. Biz, bapkerler shtaby qazirgi quram halyqaralyq deńgeıde laıyqty deńgeıde oıyn kórsete alady degen senimdemiz.

- Ciz irikteý kezeńine qandaı talaptar boıynsha oıynshylardy jınaýǵa kóńil bóldińiz? Siz úshin olardyń qandaı jaǵdaıy mańyzdy boldy? Quramdy tańdaý úshin kútpegen sheshim qabyldandy ma? Keıbiri sizdi óziniń qabilet-deńgeıimen tańǵaldyra alǵan shyǵar?

- Qaı kezde de talap qoıylady. Bul - tek fýtbolǵa ǵana tán emes. Ol sporttyń barlyq túrine qatysty aıtylady. Ony qurama úshin úlgi bolarlyq minezdeme retinde qarastyrýǵa negiz bar. Árıne, biz quramany klýb retinde qaraı almaımyz. Quramaǵa fızıkalyq, psıhologııalyq jáne tehnıkalyq turǵydan daıyn bolǵany shaqyrylady. Atalǵan kezeńde eń bastysy fızıkalyq turǵydan daıyn adamdar qarqyn men qarqyndylyqqa tótep bere alatyny belgili.

Negizinde bul maqsatta biz lıgaǵa da, federatsııa Prezıdentine de, klýbtarǵa da ótinish jasadyq. Olarǵa jeńildik jasap, oıynshylardy belgili deńgeıge jetkizý talabyn qoldaı bildi, bul úshin rahmet. Jalpy, biz osy jerde ótkizetin oıyndar olardyń sheberlik deńgeıine qosymsha áser etedi. Óıtkeni, oınaý, júıeli jattyǵý báribir jemisin beredi. Al fızıkalyq jaǵdaıdy birshama arttyra túsý mańyzdy.

Muhamed Alııar óziniń daıyndyǵymen jaqsy áser qaldyrdy. Ol birinshi lıgadan shyqqanmen Premer-lıga deńgeıine deıingi joldy júrip ótti dep oılaımyn. Sapa boıynsha onda barlyǵy bar, ol jaqsy áser qaldyrady. Tıisinshe, Dastan ózine degen qarym-qatynasty ózgerte qoıǵan joq. Kerisinshe tartysqa umtylady, jattyǵýdy qalaıdy, biz ony áreń ustaımyz. Onyń jattyǵý men oıyn barysy boıynsha nátıjesin fıtnes-kórsetkishke salamyz, ol – óte daryndy jigit. Men onyń bizde dúnıege kelgenine jáne quramaǵa oınaýyna múmkindigi bar ekenine qýanyshtymyn.

- Jalpy, taǵaıyndalǵannan keıin sizdiń qazaqstandyq fýtbolshylarmen tanysýyńyz qalaı ótti?

- Men olarǵa alǵys aıtamyn, barlyǵy tárbıeli jáne tártipke baǵynady. Bizdiń qazaq uǵymynda mádenıet, tárbıe úlkenge qurmet alǵashqy tanystyq barysynda mańyzdy mánge ıe bolady. Jigitter qurama abyroıyn arttyryp, týymyzdy joǵary ustaýǵa tyrysady. Odan bıik eshteńe joq. Ony tolyq túsine alady. Men ony óte jaǵymdy jaǵdaı retinde baǵalaı alamyn.

- Ciz irikteý kezeńindegi Qazaqstannyń qalǵan qarsylastary jaıynda ne oılaısyz? Bizdiń quramanyń múmkindigi qandaı, qansha upaıǵa qol jetkize alamyz dep sanaısyz?

- Ázirge boljam aıtý qıynǵa soǵady. Óte qyzyqty top. Eger Ýels pen Belgııaǵa muqııat qaraıtyn bolsaq, olarǵa erekshe nazar aýdarýǵa tıispiz. Al Soltústik Makedonııany ońtaıly qarsylas retinde baǵalaýǵa negiz bar. Olardyń deńgeıi Soltústik Irlandııa men Fınlıandııa shamalas. Ýels pen Belgııanyń oıynshylary úzdik bes lıgada synǵa túsedi. Olardyń jeke oryndaý sheberligi óte joǵary. Odan basqa atalǵan quramalar Ulttar lıgasynda óz tobynda jeńimpaz atanyp, A lıgasyna joldama alǵanyn umytpaýymyz tıis. Bul komandanyń joǵary deńgeıin dáleldeı túsedi.

Tutastaı alǵanda, meniń oıymsha, árbir kezdesýge daıyn bolý, árkimniń óziniń oıyn deńgeıin turaqtandyrýy mańyzdy dep sanaımyn. Sondyqtan jigitter 2022 jylǵy sekildi dál fýtbol alańynda jeńimpaz aýrasyn sezinýi qajet. Bul ózine degen senimdilikti arttyrady. Ol - qazir negizgi másele. Al kórsetkish atalǵan talaptar boıynsha keledi. Biz olardan osyndaı nátıje kútemiz? Qazir fýtbolda tek moraldyq-eriktilik qasıet arqyly jetistikke jetý múmkin emes. Belgili bir modeldik kórsetkishter qajet.

Byltyr quramamyz V lıgasynda synǵa tústi. Bul bizdiń Belgııa, Ýels, Norvegııa, Danııa jáne Avstrııa sekildi qarsylastarǵa qalaı oınaý qajettigin túsindirdi. Ol úshin biz oıyn deńgeıin arttyryp, fýtbolshylardyń tehnıkalyq turǵydan qabiletin jaqsartýǵa mán berý qajettigin kórsetti. Taǵy qaıtalap aıtamyn, qazirgi ýaqytta qazaqstandyq oıynshylardy altynǵa baǵalaı alamyz Biz olarmen jumys istep jatqanymyzǵa baqyttymyz jáne barlyq josparymyzdy júzege asyrýǵa kúsh salamyz.

- Suhbat úshin raqmet aıtamyz.