Áleýmettik mańyzdy nysandardy jekege berý qanshalyqty tıimdi?
Bul rette Prezıdent Úkimet pen «Samuryq-Qazyna» qoryna memlekettiń qatysy bar barlyq kompanııalarǵa taldaý júrgizip, jeke sektorǵa beriletin kásiporyndar tizimin anyqtaýdy júktegen. Atqarýshy bılik Jekeshelendirýdiń 2014-2016 jyldarǵa arnalǵan keshendi baǵdarlamasyn da qabyldaýy tıis bolatyn. Soǵan oraı, Úkimet elimizde jekeshelendirýdiń ekinshi tolqynyn júrgizýge ázirligin aıaqtaǵanyn da buǵan deıin málimdegen. Degenmen, qazirdiń ózinde jurtshylyq arasynda jekeshelendirý isinde, onyń ishinde mádenı nysandardy jekeshelendirýge qarsy pikirler qalyptasyp otyrǵany belgili.
«Jekeshelendirýdiń 2014-2016 jyldarǵa arnalǵan keshendi josparyn iske asyrý úshin Úkimet básekeles ortaǵa berilýi tıis kvazımemlekettik sektor sýbektileriniń ataýly tizbesin bekitti. Jalpy, básekeles ortaǵa kvazımemlekettik sektordyń 782 uıymy ótedi, 380 uıym qaıta uıymdastyrylý úshin taratylatyn bolady. Respýblıkalyq menshik boıynsha 29 uıym jáne 3 nysan, kommýnaldyq menshik boıynsha 416 nysan jekeshelendirilmek. Ulttyq holdıngter men kompanııalar boıynsha básekeles ortaǵa 337 aktıv beriledi. Onyń ishinde - «Samuryq-Qazyna» qory boıynsha - 106 aktıv, «Báıterek» holdıngi boıynsha - 15, QazAgro - 32, Parasat - 8, Zerde - 2, Áleýmettik kásipkerlik korporatsııalar - 174. Qazirgi ýaqytta jekeshelendirý jónindegi turaqty komıssııalar qurylyp boldy», - dedi QR vıtse-premeri - Qarjy mınıstri Baqyt Sultanov.
Onyń aıtýynsha, bıylǵy jyly 278 nysandy satý josparlanyp otyr. Onda respýblıkalyq menshik boıynsha - 19, kommýnaldyq menshik boıynsha - 109, ÁKK boıynsha - 75, holdıngter boıynsha - 75 nysan turǵana belgili bolǵan. Al Ekonomıka jáne bıýdjettik josparlaý mınıstri Erbolat Dosaevtyń aıtýynsha, respýblıkalyq menshiktegi uıymdardyń tizimi boıynsha búginde iri 29 uıym men 3 nysandy jekeshelendirý usynylǵan. Buǵan qosymsha 11 respýblıkalyq deńgeıdegi uıym kásipkerlerdiń senimdi basqarýyna beriledi. 74 uıym qaıta qurylady (biriktiriledi) nemese tolyq joıylady. Nátıjesinde, respýblıkalyq menshiktegi uıymdardyń sany 28 paıyzǵa qysqarady.
«Kommýnaldyq menshik qurylymynyń 82 paıyzyn áleýmettik sala uıymdary qurap otyr. Olardy jekeshelendirýdiń áleýeti ázirge sonshalyqty emes, sondyqtan olar kommýnaldyq menshikte saqtalady. Ákimderdiń kommýnaldyq menshiginde bilim berý uıymdary (olar jalpy sannyń 53 paıyzyn quraıdy), densaýlyq saqtaý (14 paıyz), mádenıet (10 paıyz) nysandary qalady», - deıdi Erbolat Dosaev.
Onyń sózine qaraǵanda, Áleýmettik-kásipkerlik korporatsııalar menshigindegi jergilikti kásiporyndardyń 174-i endi básekelestik ortaǵa berilse, 28 uıym qaıta qurylady nemese joıylady. Sóıtip, ÁKK-ter qurylymynda tek 104 uıym saqtalady. Bul búgingi ÁKK uıymdar sanynyń 60 paıyzǵa azaıatynyn bildiredi.
Al «Samuryq-Qazyna» Ulttyq ál-aýqat qorynyń basqarýshy dırektory Nurlan Rahmetovtiń sózine qaraǵanda, qorǵa kiretin 599 kompanııanyń 122-si jekeshelendiriletin bolady. «Alaıda sonyń ishinde 15-i - beıindi emes aktıv, 106-sy - ózimizge beıindi aktıvter. Munyń syrtynda 50 kompanııany biz kommertsııalyq banktermen birge satamyz. Óıtkeni qazir bankter bizdiń qurylymymyzdan shyǵarylýda.
«Samuryq-Qazynaǵa» qarasty taǵy 48 kompanııa joıylady. 20 kompanııa qaıta qurylsa, 5 kompanııa memlekettik organdardyń qaraýyna ótedi. Osylaısha jalpy alǵanda, 223 kompanııa qysqarýǵa iligedi», - deıdi N. Ahmetov.
Tutastaı alǵanda, respýblıka boıynsha kvazımemlekettik sektordaǵy uıymdardyń birden 782-si básekelestik ortaǵa tapsyrylyp, 380 uıymyn qaıta qurý nemese joıý kózdelýde. Atap aıtqanda, osy sektordaǵy uıymdardyń 2014 jyly 101-i, 2015 jyly 50-i, al 2016 jyly 226-sy jeke sektorǵa ótpek. Al jekeshelendirý úderisiniń úsh joly qarastyrylyp otyrǵany belgili. Onyń birinshisi kompanııany «Halyqtyq ІRO» naryǵyna shyǵarý, ekinshi - tikeleı aýktsıon arqyly satý, úshinshi joly senimdi basqarýǵa tapsyrý, degenmen senimdi basqarýdyń da belgili bir merzimi bekitilip, ondaı nysan da túbi jekege satylady. Eń bastysy, Úkimet jekeshelendirý isinde ashyqtyq pen jarııalylyqty qamtamasyz etýdi nazarda ustamaq. Osy maqsatta jekeshelendirý jónindegi turaqty komıssııalardyń quramyna Ulttyq kásipkerler palatasy jáne «Nur Otan» partııasynyń ókilderi kirgen.
Aıta keterligi, Jekeshelendirýdiń keshendi josparynyń tiziminde elimizge keńinen tanymal ǵımarattar da bar kórinedi. Atap aıtqanda, bul tizimde Almatydaǵy biregeı orda - Respýblıka saraıy, Qazaqstan - Brıtan tehnıkalyq ýnıversıteti de kirgen kórinedi. Ońtústik shahardaǵy biregeı nysan Qazaq memlekettik tsırki men Sháken Aımanov atyndaǵy «Qazaqfılm» AQ-y, «Qazaqstan sanatorııi» AQ da jekege ótetin túri bar. Almatydaǵy D.V.Sokolskıı atyndaǵy organıkalyq katalız ben elektrohımııa ınstıtýtynyń, A.Bekturov atyndaǵy hımııa ǵylymdary ınstıtýty aktsııalarynyń 100 paıyzy satylatyny da jurtshylyq arasynda aıtylady. Jekeshelendirýge jatatyn nysan tiziminde «Qazteńizkólikflot» ulttyq keme kompanııasy», «Ortalyq Qazaqstan» jáne «Indýstrıalnaıa Karaganda» oblystyq gazetteri, vagon qurastyratyn zaýyttar men fýtbol klýbtary da bar kórinedi.
Eskere ketetin jaıt, jekeshelendirý tolqyny aldaǵy kúzde bastaý alatyn kapıtalǵa raqymshylyq pen múlikti zańdastyrý naýqanymen qatarlas ótedi. Endeshe, aldaǵy ýaqytta kimniń qaı zaýyttyń qojaıyny, qaı nysannyń ıesi atanǵanyn, bilip qalýymyz da ábden ǵajap emes.
Degenmen, jekeshelendirý isinde qoǵam arasynda ásirese mádenıet nysandarynyń keleshegine alańdaýshylyqtar da baıqalady. Máselen, buǵan deıin Májilis depýtaty Murat Ahmadıev «Qazaqfılm», Respýblıka saraıy, Memlekettik tsırk, Neke saraıy sııaqty mádenı-áleýmettik mańyzǵa ıe nysandardy satýǵa túbegeıli qarsylyq tanytqany belgili. «Eger buǵan jol bersek, Almatyny mádenıetten maqurym etemiz. Buǵan deıin Memlekettik tsırkti jekemenshikke bergende ne bolǵanyn bárimiz kórdik. Kelýshi kórermen azaıyp, Tsırk úsh jylda 50 mln teńge shyǵynǵa batty. Bes jylda úsh qana baǵdarlama jasalǵan. Tsırk ártisteriniń shtatyn qysqartqan, múlki satylyp ketken. Tsırk ǵımaratynyń ishinde kafe, keshki klýb ornalasqan, qaptaǵan dúken. Іshke kergen adam ózin tsırkte emes saýda oıyn-saýyq ortalyǵynda júrgendeı sezinedi. Osy qatelikten qorytyndy shyǵaryp, endi ony qaıtalamaýymyz kerek», - deıdi depýtat M. Ahmadıev.
Al tsırk ónerinde aty ańyzǵa aınalǵan tulǵa, KSRO-nyń Halyq ártisi Vılen Golovko da Almaty tsırkin jekemenshikke berý úlken qatelik dep esepteıdi. Tipti Vılen Golovko Almatydaǵy qazaq tsırkiniń qalyptasýyna zor úles qosqan óner ıesi. «Qazir maǵan Almaty týraly oıǵa syımaıtyn dúnıe aıtty: Almaty tsırki jekeshelendirilmek eken. Basymyzǵa kirip-shyqpaıtyn áreket! Tsırk ónerin, ártisterdi, stýdentterdi bireýdiń jeke qolyna berý múmkin nárse me?! Satamyz, bitti depti! Damý bola ma budan keıin?!», - deıdi V. Golovko bul jaıtqa tańdanyp. Onyń oıynsha, tsırkter qalalyq ákimdikterdiń quramynda emes, QR Mádenıet mınıstrliginiń qaraýynda bolýy tıis. «Ákimdikter tsırkterdi Mádenıet mınıstrligine bermeı, olardyń barlyǵyna bir adam ǵana jaýapty bolmaıynsha, damý bolmaıdy. Barlyǵy shashylyp jatyr. Ákimdikterge tsırkti qol astynda ustaý tıimdi, biraq olar onyń damýyna úles qosýdy múldem oılamaıdy», - dep atap ótti ol.
