Álemdik derjavalardyń bir-birine senimsizdik tanytýy údeı tústi - QR Prezıdenti
ASTANA. KAZINFORM - Memleket basshysy «Qazaqstan jáne orta derjavalardyń róli: qaýipsizdikti, turaqtylyq pen ornyqty damýdy ilgeriletý» atty dárisinde álemdik derjavalar arasynda bir-birine senimsizdik tanytý úrdisi údeı túskenin atap ótti, dep habarlaıdy Aqordanyń baspasóz qyzmeti.
Qasym-Jomart Toqaev Qazaqstan men Sıngapýr sııaqty jańadan paıda bolǵan «orta derjavalardyń» róli týraly paıymdaı kele, jahandyq qaýipsizdik landshaftynda mol múmkindikterge jol ashyp qana qoımaı, edáýir qaýip te tóndiretin eleýli ózgeristerge nazar aýdardy.
– Biz geosaıası shıelenisten bastap, makroekonomıkalyq qıyndyqtarǵa deıingi jáne jıileı túsken klımattyq apattar sekildi qanshama daǵdaryspen betpe-bet kelip otyrmyz. Qaýipsizdik arhıtektýrasynyń irgesi jyldam sógilip barady, álemdik derjavalar arasynda bir-birine senimsizdik tanytý úrdisi údeı tústi. Shamasy, Qyrǵı-qabaq soǵystan keıin ornaǵan «beıbitshilik nesibesi» túgesilýge jaqyn. Óıtkeni byltyr álem elderiniń áskerı salaǵa jumsaǵan shyǵyndary 2,2 trıllıon dollarǵa deıin jetti. Bul – rekordtyq kórsetkish. Demek qarýlanýdyń jańa básekesi bastaldy. Qansha kúsh-jiger jumsalǵanyna qaramastan, adamzat jańa áskerı qaqtyǵystardyń qurbanyna aınalady. Ekstremızm, terrorızm, kıbernetıka, ǵarysh, jasandy ıntellekt, klımattyń ózgerýi, jappaı mıgratsııa jáne epıdemııa týyndatqan túıtkilder jahandyq qaýipsizdiktiń jaǵdaıyn odan saıyn ýshyqtyra tústi. Alaıda Astana men Sıngapýr damyp kele jatqan orta derjavalar retinde mundaı bóliný men jiktelýge kóz jumyp qaraı almaıdy. Qaýip-qater óte zor. Eger shara qabyldamasa, taǵy bir qyrǵı-qabaq soǵys zobalańyna tap kelýimiz ábden múmkin, – dedi Prezıdent.
Bul rette Memleket basshysy Ádiletti Qazaqstan jolymen alǵa qadam basyp kele jatqan elimiz jaýapty dıplomatııanyń qaǵıdattary men qundylyqtaryn qatań saqtaýǵa beıildi ekenin jetkizdi.
– Barlyq syrtqy seriktesterimiz Astananyń qandaı ustanymda ekenin jaqsy túsinedi. Sondyqtan bizdi senimdi áriptes sanaıdy. Biz «Jahandanýdy jaqtaıtyn Qazaqstan» retinde búkil álemmen ashyq qarym-qatynas jasaýdy jalǵastyra beremiz. Bul – bizdiń elimizdiń syrtqy saıasattaǵy baǵdary. Turaqsyzdyq uzaq ýaqytqa sozylǵan jańa dáýirde tek osylaı ǵana jetistikke jete alamyz. Sol sebepti bizge qazirgi qalyptasqan ahýalǵa beı-jaı qaraýǵa bolmaıdy. Dúnıejúzimen ashyq qatynas jasaı otyryp, biz syrtqy syn-qaterlerge qarsy kúreste qyraǵylyq tanytyp, proaktıvti túrde áreket etemiz. Qazaqstannyń zańdy quqyqtary men maqsatyn qorǵaý isinde tartynyp qalmaımyz, elimizdiń basty múddesin qurban etýge eshqashan jol bermeımiz. Keıde bizdiń ustanymymyzǵa kúmánmen qaraıdy, beıtaraptyǵymyz úshin synaıdy. Biraq muny óz kózqarasy, senimi joq dep qabyldamaǵan jón. Kerisinshe, ony qaqtyǵys pen májbúrliktiń ornyna sanaly túrde dıplomatııa men dıalogty tańdaý dep túsingen abzal. Bul tańdaý – terrıtorııalyq daýlardan bastap ıdeologııalyq qaqtyǵystarǵa deıingi túrli qaıshylyqtardy eńserýge septigimizdi tıgizýge múmkindik beretin bizdiń myqty qyrymyz, – dedi Prezıdent.
Qasym-Jomart Toqaev Qazaqstannyń Ázerbaıjan men Armenııa arasyndaǵy bitimgerlik úderisine yqpal etý áreketin, Irannyń ıadrolyq baǵdarlamasyna qatysty ara aǵaıyndyǵyn, Sırııadaǵy qaqtyǵystardy retteý jónindegi Astana protsesin, sondaı-aq jaqynda BUU mıssııasy aıasynda Golan jotalary aımaǵyna alǵash ret derbes bitimgerlik kúshterin jiberýin mysal retinde atap ótti.
