Álemdik BAQ-taǵy Qazaqstan: AES-ke maman daıarlaý, sýperkompıýter men sý máselesi
ASTANA. KAZINFORM – Bul aptada jahandaǵy ınternet-basylymdar Qazaqstanǵa qatysty jańalyqty qalys qaldyrmady. Kóbine Qyrǵyzstanmen aradaǵy taýar aınalymynyń ulǵaıýy, Memleket basshysynyń sý máselesine alańdaýy nazarǵa ilikken. Oǵan qosa Ortalyq Azııadaǵy eń qýatty sýperkompıýterdiń iske qosylýy men alǵashqy AES mamandaryn qaı tarap daıarlaıtyny aıtylǵan. Tolyǵyraq Kazinform tilshisiniń sholýynan oqyńyz.
TASS: Qazaqstan men «Rosatom» alǵashqy AES mamandaryn daıarlaıdy
Qazaqstandaǵy alǵashqy AES qurylysyn «Rosatom» kompanııasy salatyny habarlanǵan edi, kóp uzamaı AES mamandaryn oqytý isi de atalǵan kompanııamen birlese júzege asatyny belgili boldy. Apta ishinde Atom energııasy jónindegi agenttiktiń málimetin reseılik TASS bólisipti.
Atom elektr stantsııasynyń qurylysyna qatysty sheshimge sáıkes, konsortsıým kóshbasshysy retinde «Rosatom» kompanııasy tańdalǵan bolatyn. Jýyrda Atom energııasy jónindegi agenttik pen «Rosatom» AES salý jónindegi jol kartasyn bekitti. Oǵan qosa «Rosatom» qajetti mamandardy ázirleý mindetin jaýapkershiligine alyp otyr.
«Konsortsıým kóshbasshysynyń mindetine qyzmet kórsetýshi personaldardy daıyndaý kiredi. AES-ti paıdalaný úshin shamamen 2000 adam, onyń ishinde ıadrolyq mamandyq boıynsha 400 adam qajet. Al qalǵandary – bizde jumys istep turǵan kómir jáne gaz elektr stansalarynda eńbek etetin beıindi-tehnıkalyq mamandar. ıAdrolyq mamandyqtar boıynsha qyzmetkerlerdi daıarlaýǵa keler bolsaq, qazirgi ýaqytta fızıkamen, energetıkamen jáne elektrtehnıkamen baılanysty 18 bilim baǵdarlamasy iske qosyldy», – delingen Atom energııasy jónindegi agenttiginiń málimetinde.
Vedomstvo málimetinshe, mamandar D.Serikbaev atyndaǵy Shyǵys Qazaqstan tehnıkalyq ýnıversıtetinde, L.Gýmılev atyndaǵy Eýrazııa ulttyq ýnıversıtetinde, Ál-Farabı atyndaǵy QazUÝ-de oqytylatyn bolady. Sondaı-aq sheteldik JOO-larda maman daıarlaýǵa qadam jasalyp, stýdentterdiń jumys istep turǵan AES-terde tájirıbe jınaqtaýyna jol ashylmaq,
Aıta keteıik, Qazaqstandaǵy alǵashqy AES Almaty oblysynyń aýmaǵynda salynady. Joba boıynsha qurylys jumysy 2035-2036 jyly bitýi qajet. Jobanyń boljamdy quny 14 mlrd dollar shamasynda.
Report: Qasym-Jomart Toqaev sýperkompıýterdi iske qosý rásimine qatysty
Qazaqstanda Ortalyq Azııadaǵy eń qýatty sýperkompıýter iske qosyldy. Mańyzdy tehnologııa Alemcloud Ulttyq sýperkompıýter ortalyǵyna qoıylǵan. Kompıýterdi iske qosý rásimine Memleket basshysynyń ózi arnaıy qatysty. AqparattyReport jarııalady.
Qazirgi tańda sýperkompıýter Alemcloud Ulttyq sýperkompıýter ortalyǵynyń NVIDIA H200 grafıkalyq protsessorlary bazasynda jasaqtalǵan. Jańa data-ortalyqtaǵy júıeni Tsıfrlyq damý, ınnovatsııalar jáne aeroǵarysh ónerkásibi mınıstrligi halyqaralyq seriktestermen birge ornatqan. Jańa sýperkompıýter klasteri FP8 formatynda esepteý ádistemesi boıynsha 2 ekzaflopsqa deıingi ónimdilikti qamtamasyz ete alady. Esepteý qýaty jaǵynan Ortalyq Azııa óńirindegi eń úzdigi sanalady.
Qasym-Jomart Toqaev sýperkompıýterdiń iske qosylýy eldegi negizgi salalardy tsıfrlandyratyn mańyzdy qadam ekenin aıtqan. Bul Qazaqstannyń tsıfrlyq tehnologııalardy damytýda aıtarlyqtaı órkendeýine yqpal etedi. Sýperkompıýterdiń esepteý qýatyn neırojeli sheshimderin ázirleýmen aınalysatyn startaptar, ýnıversıtetter men ǵylymı ortalyqtar, sondaı-aq memlekettik mekemeler men jeke kompanııalar paıdalana alady.
Anadolu: Sý qaýipsizdigi – Qazaqstan ekonomıkasynyń kúretamyry
Aımaqtaǵy sý tapshylyǵy máselesi oqtyn-oqtyn kóteriledi. Bul joly Prezıdent Qasym-Jomart Toqaev mańyzdy taqyrypty qaıta nazarǵa saldy. Ol sý sharýashylyǵy mamandaryn kásibı merekemen quttyqtaý sátinde salaǵa qatysty oıyn bildirgen. Memleket basshysynyń sózin Anadolu aqparat agenttigi taratty.
Prezıdenttiń sózinshe, sý qaýipsizdigi máselesi – Qazaqstannyń turaqty damýynyń negizgi sharty. Sondyqtan el birneshe jyldan beri Ortalyq Azııa memleketteriniń Sý-energetıkalyq konsortsıýmyn qurý bastamasyn nasıhattap keledi.
«Eń aldymen, transshekaralyq ózender basseınindegi sýdy tıimdi paıdalaný júıesin jolǵa qoıý úshin kórshiles memlekettermen yqpaldastyqqa mán bergen jón. Qazaqstan sý resýrstaryn ratsıonaldy, ádil ári teń quqyly negizde paıdalaný qajet degen ustanymdy jaqtaıdy. Sondaı-aq sý qaýipsizdigi men tutas aımaqtyń turaqtylyǵyn qamtamasyz etý maqsatynda ózara mindettemelerdi saqtaǵan durys. Kórshiles eldermen konstrýktıvti dıalog jáne taraptardyń múddesine saı yntymaqtastyq jalǵasady dep úmittenemiz. Qazaqstan Ortalyq Azııa elderiniń sý-energetıka konsortsıýmyn qurý bastamasyn dáıekti túrde ilgeriletip keledi», – dedi Memleket basshysy.
Qasym-Jomart Toqaevtyń boljamynsha, 2040 jylǵa qaraı álemde sýǵa suranys 40 paıyzǵa artýy yqtımal. Atalǵan jaǵdaıǵa daıyndyqty qazirden bastaý úshin naqty sheshimder keregin aıtqan. Sol úshin Qazaqstan sý daǵdarysyn eńserýdi kózdeıtin kópjaqty bastamalarǵa belsendi qatysýda. Prezıdent ótken jyly Saýd Arabııasyndaǵy arnaýly sammıtte sý problematıkasyn sheshýdiń negizgi tásilin bóleskenin umytpadyq. Al keler jyly Qazaqstanda BUU aıasyndaǵy Óńirlik ekologııa sammıtin ótkizý josparlanǵan.
«Kishi Araldy qutqarý úshin jyldar boıy aýqymdy jumys atqarylyp keledi. Sonyń arqasynda qashqan teńiz qaıta oralyp, aıdyny sýǵa tolyp jatyr. Kaspıı teńizin, Balqash kólin, basqa da sý kózderin saqtap qalý úshin naqty sharalar qabyldaý qajet», – dedi Prezıdent.
Trend: Qazaqstan-Qyrǵyzstan taýar aınalymy ulǵaıdy
Bıyl І toqsanda Qazaqstan men Qyrǵyzstan arasyndaǵy taýar aınalymy 43,5 paıyzǵa artyp, esepti kezeńde ózara saýda kólemi 99,9 mln dollardy eńsergen. Saýda jáne ıntegratsııa mınıstrliginiń málimetin Trend aqparat agenttigi habarlady.
Resmı derekke sensek, Qazaqstannan Qyrǵyzstanǵa jóneltilgen eksport kólemi 44,3 paıyzǵa ulǵaıyp, 80,1 mln dollarǵa jetipti. Al Qyrǵyzstannan keletin taýar 39 paıyzǵa kóbeıip, 19,8 mln dollardy quraǵan kórinedi.
Keıingi jyldary elaralyq ekonomıkalyq baılanys kórsetkishi qarqyndy damýda. Mysaly, ótken jyly eki memleket arasyndaǵy jalpy saýda kólemi 350,9 mln dollarǵa jetkenin bilemiz. Bul – 2023 jylmen salystyrǵanda 8,4 paıyzǵa artyq.
Bıyl statıstıka budan da joǵary bolatyn sekildi. Sebebi Aýyl sharýashylyǵy vıtse-mınıstri Baǵlan Bekbaýov qazaq-qyrǵyz jumys tobynda ózara ónim jetkizýdiń strategııalyq baǵdarlamasy talqylanyp jatqanyn aıtqan.
Negizgi jobalardyń ishinde Astanada qyrǵyz ónimderiniń pılottyq agrarlyq kórmesin ótkizý jospary bar. Sondaı-aq Qyrǵyzstannyń Talas oblysy men Qazaqstannyń Jambyl oblysy arasyndaǵy taýar aınalymyn ońtaılandyrý jáne shekaradaǵy ótkizý pýnktterinde júk aǵynyn ulǵaıtý týraly kelisimge qol jetken.