Álemdik BAQ-taǵy Qazaqstan: Túrki áleýeti, qor naryǵynyń birigýi jáne taksı tarıfi
ASTANA. KAZINFORM – Mamyrdyń keıingi aptalarynda Qazaqstan jahandyq saıası arenada jıi boı kórsetti. Majarstanda ótken Túrki memleketteri uıymynyń beıresmı sammıti aqparat quraldarynyń nazarynan túspedi. Sondaı-aq elimizdiń Ázerbaıjanmen túrli salalardaǵy yntymaqtastyǵy nyǵaıa túsýde. Budan bólek, Qazaqstandaǵy taksı tarıfine baılanysty máseleler de qozǵaldy. Tolyǵyraq Kazinform-nyń analıtıkalyq sholýshysynyń maqalasynan oqyńyz.
Anadolu: Toqaev Orta dálizdi Shyǵys pen Batys arasyndaǵy kólik kópirine aınaldyrýdy strategııalyq mindet dep atady
Qazaqstan Prezıdenti bul týraly Býdapeshtte ótken Túrki memleketteri uıymynyń beıresmı sammıtinde málimdegen. Jańalyqty túrkııalyq Anadolu agenttigi jarııalady.
Qazir Qazaqstan Qyrǵyzstan jáne Ózbekstanmen shekaradaǵy rásimderdi tsıfrlandyrý, tranzıtti jeńildetý jáne logıstıkalyq ınfraqurylymdy jańǵyrtý boıynsha sharalar qabyldap jatyr. Bul sharalarǵa Qytaımen shekarada úshinshi temirjol ótkizý pýnktiniń ashylýy da kiredi.
Qasym-Jomart Toqaev sondaı-aq Túrki memleketteri uıymyna múshe elderdi iri ınfraqurylymdyq jobalardy, sonyń ishinde «Soltústik – Ońtústik» baǵytyn birlesip júzege asyrýǵa shaqyrdy. Bul túrki aımaǵynyń tranzıttik hab retindegi mańyzyn edáýir arttyrady.
– Búgingi alqaly jıynnyń Eýropa tórinde ótýiniń aıryqsha máni bar. Biz majar jurtynyń qart qurlyqta tuǵyrly memleket bolyp otyrǵanyna dán rızamyz. Búgin bárimizdi túbi bir túrki baýyrlarym dep qushaq jaıa qarsy alyp jatsyzdar. Muny, shyn máninde, myzǵymas dostyǵymyzdyń aıqyn kórinisi dep sanaımyn. Biz yntymaǵy jarasqan elderimizdiń birligin bekemdep, tamyry bir tarıhymyz ben salt-dástúrlerimizdi ulyqtap kelemiz, – dedi Toqaev.
Memleket basshysynyń aıtýynsha, «Shyǵys pen Batystyń túıisken jeri» uranymen ótip jatqan forým túrki álemi elderiniń múddeleri men strategııalyq maqsattaryna tolyq sáıkes keledi.
Qazaqstan Prezıdenti qazirgi kúrdeli geosaıası jaǵdaıda Uıym aıasyndaǵy yntymaqtastyqtyń asa ózekti bolyp otyrǵanyn da atap ótti. Toqaev sammıt qatysýshylarynyń nazaryn Túrki memleketteri uıymy sheńberinde qol jetkizilgen kelisimderdi oryndaýdyń mańyzdylyǵyna aýdardy.
– Taǵy bir asa mańyzdy másele, bul – bizdiń Uıymnyń sheńberinde qabyldanǵan qujattardaǵy erejelerdi qatań saqtaý. Protsedýra máselesi bolsyn, saıası jáne ekonomıka suraqtary bolsyn – kelisimderdiń erejeleriniń barlyǵyn qurmetteý, saqtaý qajet, mindetti túrde iske asyrý kerek, – dep atap ótti ol.
Memleket basshysy sondaı-aq álemdik saýda júıesindegi ózgeristerge toqtalyp, tarıftik saıasattyń aýysýyna baılanysty eleýli transformatsııa júrip jatqanyn aıtty.
Onyń pikirinshe, mundaı jaǵdaılar jańa múmkindiktermen qatar, belgili bir qıyndyqtar da týyndatady. Osyǵan baılanysty ónerkásip, kólik jáne logıstıka, aýyl sharýashylyǵy men tsıfrlandyrý sııaqty mańyzdy salalarda kúsh biriktirýdi usyndy.
Sondaı-aq munaı, gaz, ýran jáne basqa da taýarlardy jetkizý tizbegin ártaraptandyrý úshin Uıymnyń áleýetin paıdalanýdyń mańyzdylyǵyn atap ótti.
Qasym-Jomart Toqaev bolashaǵy zor baǵyttardyń biri retinde tsıfrlandyrý men aqparattyq tehnologııalardy atap ótti. Ol Kaspıı teńizi arqyly talshyqty-optıkalyq kabel tóseý jumystary bastalǵanyn aıtty. Bul aımaqtaǵy tsıfrlyq baılanysty edáýir kúsheıtpek.
Ótken jyly Qazaqstan uıym elderimen 11,4 mlrd dollarǵa saýda jasaǵan. Bul – Qazaqstannyń syrtqy saýdasynyń 8 paıyzy.
Budan bólek, jıilep ketken tabıǵı apattarǵa birlesip jaýap qaıtarý máselesine erekshe nazar aýdarý qajeti aıtyldy. Ol Kaspıı teńizi deńgeıiniń aıtarlyqtaı tómendeýin mysalǵa keltirip, bul ekologııaǵa, ekonomıkaǵa jáne halyqtyń ómir súrý sapasyna aıtarlyqtaı keri áser etetinin alǵa tartty. Osyǵan baılanysty Toqaev túrki elderin birlesken zertteýler júrgizýge jáne ortaq ekologııalyq sheshimder ázirleýge shaqyrdy.
Report: Túrki memleketteri deklaratsııa qabyldady
21 mamyrda Vengrııa astanasy Býdapeshtte Túrki memleketteri uıymynyń beıresmı sammıti ótip, qatysýshy elderdiń kóshbasshylary 71 tarmaqtan turatyn deklaratsııaǵa qol qoıdy. Aqparatty ázerbaıjandyq Report taratty.
Jalpy, deklaratsııa mátininde kóptegen sala qamtylǵan. Túrki halyqtarynyń álemdik órkenıetke qosqan mańyzdy úlesi, ásirese, Eýropa men Azııanyń mádenı jáne saıası qalyptasýyndaǵy orny erekshe atap ótilipti.
Túrki áleminiń mádenı birligin nyǵaıtý maqsatynda «Túrki áleminiń hartııasy» qabyldandy. Bul qujat túrki halyqtarynyń ortaq mádenıetin, ádet-ǵuryptaryn, tilin jáne tarıhyn bildiretin negizgi qujat retinde moıyndaldy. Sondaı-aq, TMU-nyń qurylymdyq negizderin nyǵaıtýǵa baǵyttalǵan birqatar sheshimder qabyldandy.
Deklaratsııada klımattyq ózgeristerge qarsy kúres jáne qorshaǵan ortany qorǵaý máseleleri erekshe oryn aldy. Túrki memleketteri «Túrki áleminiń jasyl kórinisi» bastamasyn qoldap, klımattyq ózgeristerge qarsy kúreste birlesken kúsh-jigerdi arttyrýǵa daıyn ekenderin bildirdi. Bul bastama aıasynda jasyl energetıka, klımatqa tózimdi ınfraqurylym jáne qaldyqtardy basqarý salalarynda yntymaqtastyqty damytý kózdeledi.
Tsıfrlyq transformatsııa jáne jasandy ıntellekt salasyndaǵy yntymaqtastyqty damytý maqsatynda «Úlken túrki tilindegi model» jobasyn ázirleý usynyldy. Bul joba túrki tilderindegi aqparattyq resýrstardy biriktirýge jáne tildik derekterdi óńdeýge baǵyttalǵan. Sonymen qatar, Bishkek qalasy 2025 jyly TMU-nyń tsıfrlyq astanasy retinde jarııalandy.
Túrki memleketteri terrorızm, transulttyq uıymdasqan qylmys, kıberqylmys jáne olardy qarjylandyrý máselelerine qarsy kúreste birlesken kúsh-jigerdi arttyrýǵa daıyn. Bul baǵytta yntymaqtastyqty nyǵaıtý jáne ortaq qaýip-qaterlerge qarsy turý úshin birlesken sharalar qabyldaý josparlanǵan.
Uıym jastar saıasaty, mádenı jáne gýmanıtarlyq baılanystardy nyǵaıtý, sondaı-aq bilim jáne ǵylym salasyndaǵy yntymaqtastyqty arttyrý baǵytynda birlesken sharalar qabyldaýǵa ázir. Túrkitildes elder arasynda tájirıbe almasý jáne ortaq jobalardy júzege asyrý josparlanǵan.
Trend: Ázerbaıjan men Qazaqstan qor bırjalaryn biriktirý baǵytynda jumys isteýde
Maqsat – naryq aýqymyn arttyryp, qatysýshylar sanyn kóbeıtý. Trend agenttiginiń habarlaýynsha, bul týraly Baký qor bırjasy basqarma tóraǵasynyń orynbasary jáne bas kommertsııalyq dırektory Oktaı Gasymov «KASE Day in Baku» semınary barysynda málimdedi.
Onyń aıtýynsha, keıingi jyldary Baký qor bırjasy men Qazaqstan qor bırjasy (KASE) arasynda ózara tájirıbe almasý men úzdik tájirıbelerdi bólisýge negizdelgen turaqty seriktestik qalyptasqan.
– Biz turaqty túrde ekijaqty saparlar uıymdastyramyz, birlesken is-sharalarǵa qatysyp, yntymaqtastyq baǵyttaryn belsendi túrde talqylaımyz. Negizgi nazar – bırjalyq derekterdi taratý, kross-lıstıng pen demeýshi lıstıngke aýdarylǵan. Bul sharalardyń barlyǵy naryqtardy tereńdetýge jáne olardyń qatysýshylar sheńberin keńeıtýge baǵyttalǵan, – dedi Gasymov.
Ol qor naryqtarynyń tabysty damýy tek joǵary deńgeıdegi ashyqtyq, aqparatqa qoljetimdilik, ótimdilik pen belsendilik qamtamasyz etilgen jaǵdaıda ǵana múmkin bolatynyn atap ótti. Onyń bári ınvestorlar men emıtentterge qatysty.
– Kapıtal naryǵynyń tıimdiligi – onyń barlyq qatysýshylarynyń ózara is-qımyl sapasyna jáne ınvestıtsııalyq strategııalardy qoljetimdi ári senimdi bırjalyq quraldar arqyly iske asyrý múmkindigine baılanysty, – dep túıindedi BQB ókili.
TASS: Qazaqstanda «ıAndeks.Taksı» tarıfterdi ósirmeýge mindetteldi
Qazaqstannyń Básekelestikti qorǵaý agenttigi «ıAndeks.Taksı» kompanııasyna júrgizilgen tekserýden keıin birqatar osyndaı talap qoıǵan. Endi kompanııa «ekonom» tarıfi boıynsha júrgizýshiler úshin komıssııany eki jylda bir retten jıi ósire almaıdy, baǵa belgileý júıesin ashyq etýi jáne tarıfterdi kótermes buryn agenttikti aldyn ala habardar etýge tıis. Bul týraly agenttik tóraǵasynyń orynbasary Bolat Sambetovtiń málimdemesine silteme jasaı otyryp, TASS habarlady.
Onyń aıtýynsha, agenttik Tsıfrlyq damý mınıstrligimen birlesip, «ıAndeks.Taksı»-diń algorıtmdik baǵa belgileý júıesine taldaý júrgizgen.
– Tekserý nátıjesinde antımonopolııalyq komplaens jasaldy. Bul qujatta «ıAndeks» ózine alǵan mindettemeler kórsetilgen, sonyń ishinde tarıf pen bazalyq qundy kóterý týraly sheshim qabyldanǵan jaǵdaıda úsh kún buryn agenttikti habardar etý mindeti bar, – dedi Sambetov baspasóz máslıhatynda.
Ol sondaı-aq kompanııa áýejaı mańyndaǵy turǵyn úı aýdandarynyń tarıfin áýejaı aımaǵyna jatqyzý tájirıbesin joıatynyn atap ótti. Sonymen qatar, kompanııa «ekonom» tarıfi eń kóp qoldanylatyn qalada komıssııany eki jylda bir ret qana arttyra alady.
– Qujattaǵy negizgi talaptardyń biri – eger tapsyrys quny sapardyń bazalyq qunynan eki ese artyq bolsa, onda «ıAndeks.Taksı» bul jaǵdaıda ózine komıssııa almaıdy. ıAǵnı, bul tabys tolyqtaı júrgizýshilerge qalady. Sonymen qatar, júrgizýshilerge arnalǵan qosymsha bonýs baǵdarlamalary engiziledi. Bul saladaǵy aınalym men ınflıatsııa deńgeıine qaraı 7-10 mlrd teńge kóleminde bolady, – dedi Sambetov.