Álemdik BAQ-taǵy Qazaqstan: Marokkomen baılanys, munaı tasymaly jáne IKAO baǵasy
Naýryzdyń alǵashqy aptasynda jahandaǵy aqparat quraldary Qazaqstanǵa qatysty jańalyqtardy kóptep jarııalady. Sonyń ishinde munaı tasymalyna baılanysty jańa jospar, Afrıkadaǵy taǵy bir elmen qarym-qatynastyń jaqsaryp jatqany erekshe kózge tústi. Sondaı-aq halyqaralyq sarapshylardyń otandyq mamandarǵa baǵa berýi jáne Kaspıı teńizindegi ıtbalyqtardyń jaı-kúıi jazyldy. Tolyǵyraq Kazinform tilshisiniń sholýynan oqyńyz.
Trend: Qazaqstan Aqtaý-Baký-Djeıhan baǵyty boıynsha munaı tasymalyn arttyrmaq
Qazaqstannyń Energetıka mınıstrliginiń keńeıtilgen alqa otyrysynda «QazMunaıGaz» ulttyq kompanııasy 2024 jylǵy jumysyn qorytyndylap, 2025 jylǵa arnalǵan josparlaryn usyndy. Sonyń ishinde Aqtaý-Baký-Djeıhan baǵyty boıynsha munaı tasymalyn 1,7 mln tonnaǵa arttyrý bar. Aqparatty ázerbaıjandyq Trend bólisti.
Qazir «QazMunaıGaz» Qazaqstandaǵy barlyq munaı óndirýdiń 26%-yn, tasymaldaýdyń 56%-yn, munaı óńdeýdiń 80%-yn qamtamasyz etedi. Jalpy, 2024 jyly QMG-nyń munaı óndirý kólemi 23,8 mln tonnany qurap, 2023 jylǵy deńgeıden 300 myń tonnaǵa kóp boldy. Al munaı tasymaldaý kólemi – 83,5 mln tonna, bul 2023 jylmen salystyrǵanda 4%-ǵa joǵary.
Kompanııa basshylyǵy qazaqstandyq munaıdyń Aqtaý-Baký-Jeıhan baǵytyndaǵy tranzıtiniń kólemi SOCAR-men kelisim aıasynda 1,4 mıllıon tonnaǵa deıin (27%) kóbeıgenin, al 2025 jyly bul kórsetkishti 1,7 mıllıon tonnaǵa deıin arttyrý josparlanyp otyrǵanyn habarlady.
2022 jyly QMG men Ázerbaıjan memlekettik munaı kompanııasy (SOCAR) arasynda qazaqstandyq munaı tranzıti týraly kelisimge qol qoıylǵan. 2023 jyly naýryzda Ázerbaıjan arqyly Qashaǵan ken ornynan 7 myń tonna munaıdy testilik jóneltý júzege asyryldy. Júk jóneltýdi Inpex North Caspian Sea Ltd atqardy.
QMG qosymsha eksporttyq baǵyttardy damytý jónindegi jumysty jalǵastyryp jatqanyn málimdedi. 2024 jyly Germanııaǵa munaı jetkizý kólemi 50%-ǵa ulǵaıdy. 2025 jyly bul kórsetkish saqtalmaq. Budan bólek, bıyl Qazaqstan-Qytaı munaı qubyryn keńeıtý jobasynyń tehnıkalyq-ekonomıkalyq negizdemesin ázirleýge tehnıkalyq tapsyrmany Qytaı tarapymen kelisý protsesi aıaqtalmaq.
Daryo: Qazaqstan men Marokko arasyndaǵy taýar aınalymy artýda
2024 jyldyń qorytyndysy boıynsha, Qazaqstan men Marokko arasyndaǵy taýar aınalymy 70%-ǵa ósip, 274 mıllıon dollarǵa jetti. Bul jóninde QR Syrtqy ister mınıstrliginiń baspasóz qyzmetine silteme jasaı otyryp, ózbekstandyq Daryo málimdedi.
Qazaqstannyń syrtqy saıası vedomstvosynyń basshysy Murat Nurtileý Marokkodaǵy áriptesimen resmı kezdesý barysynda eki eldiń joǵary qosylǵan qunmen ónim jetkizýdi ulǵaıtý úshin úlken múmkindikteri bar ekenin atap ótti.
Áńgime daıyn munaı-hımııa ónimderi, metallýrgııa ónimderi men azyq-túlik taýarlaryn qosa alǵanda, 130 mln dollarǵa 25 negizgi taýar pozıtsııasy boıynsha eksportty keńeıtý týraly bolyp otyr.
Marokko Koroldiginiń Syrtqy ister, Afrıka yntymaqtastyǵy jáne shetelde turatyn marokkalyqtardyń isteri jónindegi mınıstri Naser Býrıta Qazaqstannyń Ortalyq Azııadaǵy mańyzdy rólin atap ótti. Ol Marokko óńirdegi negizgi seriktes retinde qarastyra otyryp, Qazaqstanmen kópjosparly yntymaqtastyqty nyǵaıtýǵa nıetti ekenin jetkizdi.
Atap aıtqanda, Marokko men Qazaqstan – Soltústik Afrıka men Ortalyq Azııanyń qaqpasy retinde qarastyrylmaq. Jaqyn arada bolatyn mańyzdy qadamdardyń biri – vızasyz rejım týraly kelisimniń kúshine enýi. Osylaısha, Qazaqstan alǵash ret afrıkalyq elmen ekijaqty vızasyz rejım ornatady.
Taraptar ózekti máselelerdi sheshý úshin álemdik qoǵamdastyqty biriktiretin Astana halyqaralyq forýmyn ótkizýdi talqylady. Budan basqa, álemdik jáne dástúrli dinder kóshbasshylarynyń 8-sezine daıyndyq máselesi qozǵaldy.
Kelissóz kezinde tsıfrlandyrý mańyzdy taqyrypqa aınaldy. Qazaqstannyń SІM basshysy tsıfrlyq ekonomıkany damytýǵa baǵyttalǵan «Digital Morocco 2030» baǵdarlamasy aıasynda Marokkomen yntymaqtastyqqa qyzyǵýshylyq tanytty. Sondaı-aq qazaqstandyq IT-kompanııalardyń elektrondyq úkimet, ınnovatsııalyq tehnologııalar jáne kıberqaýipsizdik salasyndaǵy pılottyq jobalardy usynýǵa daıyndyǵy týraly habarlady.
Qorytyndy boıynsha taraptar Qazaqstan men Marokko arasyndaǵy saıası, ekonomıkalyq jáne gýmanıtarlyq salalardaǵy qarym-qatynastardy nyǵaıtýǵa umtylystaryn rastady. Mınıstrler Birlesken kommıýnıkege qol qoıdy, onda negizgi baǵyttar boıynsha yntymaqtastyqty odan ári keńeıtý úshin jumys toptaryn qurý týraly sheshim qabyldandy.
Report: IKAO Qazaqstannyń esebin joǵary baǵalady
Qazaqstan Aqtaý mańynda AZAL avıakompanııasy ushaǵynyń apatqa ushyraý sebepterin tolyq tekserý úshin IKAO-men yntymaqtastyqty jalǵastyrady. Bul týraly Qazaqstannyń vıtse-premeri Qanat Bozymbaev IKAO-nyń Eýropalyq jáne Soltústik Atlant bıýrosynyń dırektory Nıkolıa Rallomen kezdesý barysynda málim etken. Aqparatty Report bólisti.
Qanat Bozymbaev táýelsiz sarapshy Tormodýr Tormodssondy AZAL ushaǵy apatqa ushyraǵan jerge ýaqytyly jibergeni úshin IKAO-ǵa alǵys bildirdi.
– Atalǵan tergeýdi tolyq aıaqtaý maqsatynda biz IKAO-men ózara is-qımyldy jalǵastyramyz, – dep tolyqtyrdy ol.
Vıtse-premer Qazaqstan apattyń alǵashqy kúninen bastap oqıǵany obektıvti ári jan-jaqty tekserýge kúsh salǵanyn atap ótti. Rallo óz kezeginde «Azerbaijan Airlines» áýe kompanııasy ushaǵynyń apatqa ushyraǵanyn tekserý týraly Qazaqstan qysqa merzimde júrgizgen jáne jarııalaǵan aldyn ala esebin joǵary baǵalady.
Aqtaýda AZAL ushaǵynyń apatqa ushyraýyn tekserý boıynsha qorytyndy esep Chıkago konventsııasyna sáıkes, 2025 jyldyń sońyna deıin jarııalanady.
Eske salaıyq, Baký-Groznyı reısin oryndaıtyn AZAL jolaýshylar ushaǵy 25 jeltoqsanda Qazaqstannyń Aqtaý qalasy mańynda apatqa ushyrady. Borttaǵy 67 adamnyń 38-i qaza taýyp, 29-y aman qaldy. Aldyn ala málimetter boıynsha, ushaq Reseıdiń áýe keńistiginde fızıkalyq jáne tehnıkalyq soqqy alǵan.
Anadolu: Kaspıı ıtbalyqtaryna arnalǵan tabıǵı rezervat qurylady
Qazaqstannyń Mańǵystaý oblysynda ıtbalyqtardyń Kaspıı jaǵalaýynan alystaýy jıilep ketti. Endi Astanada kaspıı ıtbalyqtarynyń taralymyn jáne olardyń mekendeý oryndaryn saqtaý úshin arnaıy rezervat qurylady. Bul týraly Kazinform agenttigi QR Prezıdentiniń keńesshisi Zúlfııa Súleımenova aıtyp bergen. Jańalyqty kóp uzamaı túrkııalyq Anadolu bólisti.
– Kaspıı teńizi boıynsha belsendi jumys júrgizilýde, Memleket basshysynyń birneshe bastamalary bar. Olardyń biri – kaspıı ıtbalyqtary úshin rezervat qurý, ol kaspıı ıtbalyqtarynyń mekendeıtin jerin saqtaýǵa múmkindik beredi. Budan basqa, Kaspıı teńizin ǵylymı-zertteý ınstıtýty quryldy. Qosymsha jobalar boıynsha jeke talqylaýlar, konsýltatsııalar júrgizip jatyrmyz, – dedi Zúlfııa Súleımenova.
Buǵan deıin respýblıkanyń Aýyl sharýashylyǵy mınıstrliginde ıtbalyqtardyń nelikten qurlyqqa shyǵyp jatqany túsindirilgen. Vedomstvonyń habarlaýynsha, 2025 jyly aqpannyń sońynda, naýryzdyń basynda Kaspıı teńiziniń soltústik bóliginde aýa men sý temperatýrasynyń kúrt tómendeýi tirkelipti.
– Osy kezeńde batys baǵyttaǵy jel jaǵaǵa qaraı soǵyp, muz synyqtarynyń yǵysýyna jáne olardyń bir-birine tyǵyz janasýyna, ıtbalyqtardyń júze almaýyna ákeldi. Óz kezeginde, jel men sýdyń áserinen muzdaqtar jaǵalaýǵa qaraı jyljydy. Itbalyqtar azyq-túlik izdep Qarajanbas jáne Qalamqas ken oryndaryndaǵy jaǵalaýǵa shyqty, aýa-raıy áserinen olar baǵdaryn joǵaltty, – dep habarlaǵan Balyq sharýashylyǵy komıteti.
