Álemdegi 736 mıllıon áıeldiń 3/1-i jynystyq zorlyq-zombylyqqa ushyraıdy - Lastaev
Astanada «Turmystyq zorlyq-zombylyqpen kúres: problemalary men sheshimderi» atty halyqaralyq ǵylymı-tájirıbelik konferentsııanyń ekinshi kúni ótip jatyr, dep habarlaıdy Kazinform.
Konferentsııaǵa qatysýshylardy Qazaqstan Respýblıkasyndaǵy Adam quqyqtary jónindegi ýákil Artýr Lastaev quttyqtady.
«BUU Áıelder uıymynyń málimeti boıynsha, álemdegi 736 mıllıon áıeldiń úshten biri fızıkalyq nemese jynystyq zorlyq-zombylyqqa ushyraıdy. Jyl saıyn dúnıejúzinde 45 myńnan astam áıel seriktesteriniń qolynan qaza tabady. 155 elde turmystyq zorlyq-zombylyq týraly zań bar, al 140 elde jumys ornyndaǵy jynystyq zorlyq-zombylyq týraly zań bar. Degenmen, bul zańdardy oryndaýda problemalar áli de jetkilikti, zańsyz shabýyldar jıi jazasyz qalady. Bul úlken shyǵyndardy – densaýlyq saqtaý salasyna aýyrtpalyqty, ónimdilikti joǵaltýdy jáne sot shyǵyndaryn týdyrady», - dedi spıker.
Ýákil turmystyq zorlyq-zombylyqtyń qaýiptiligin elemeýge bolmaıtynyn, ol tek adamǵa zııan keltirip nemese ólimge ákelip qana qoımaı, balalardy jetim kúıge túsiredi ári kúızeliske ushyratatynyn aıtty. Sondaı-aq spıker Qazaqstannyń postkeńestik keńistikte birinshi bolyp (2009 jyly) turmystyq zorlyq-zombylyqpen kúresý, ony aıqyndaý jáne quqyqtyq jaýapkershilikti belgileý týraly quqyqtyq aktini qabyldaǵanyn erekshe atap ótti.
Artýr Lastaev úıdegi tırandardy jazalaýmen qatar, turmystyq zorlyq-zombylyq jaǵdaılarynyń aldyn alý men joıýǵa da basa nazar aýdarý qajet dep esepteıdi.
«Bilim deńgeıi, quqyqtyq sana, genderlik stereotıpterdi joıý, salaýatty ómir saltyn jáne kúndelikti ádetterdi nasıhattaý atalǵan baǵyttaǵy mańyzdy aspektiler bolyp sanalady. Qoǵamda zorlaýshylar men jábirleýshilerge tózbeýshilik ahýaly qalyptasyp, olar ádettegi qarym-qatynas ortasynda qalypty jaǵdaıda bolýy kerek», - dedi spıker.
Jınalǵandar aldynda Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdenti janyndaǵy Adam quqyqtary jónindegi komıssııanyń tóraǵasy, Eýropa Keńesi Venetsııa komıssııasynyń múshesi, krımınologııalyq qaýymdastyqtyń qurmetti prezıdenti Igor Rogov sóz sóıledi.
«Ákimshilik jáne qylmystyq zańnama aıasyndaǵy turmystyq zorlyq-zombylyq máseleleriniń biri - Qylmystyq kodekske qylmystyq áreketterdi engizý kezinde qabyldanǵan sheshimderdiń shalalyǵy bolyp tur. Osylaısha, 2014 jyly densaýlyqqa jeńil zııan keltirý jáne uryp-soǵý áreketteri qylmystyq jaýapkershilikke tartyldy, biraq qamaýǵa alý oryndary bolmaǵandyqtan, qylmyskerler mundaı jazasyn óteı almady, nátıjesinde ákimshilik ister boıynsha qamaýǵa alynyp, qylmystyq ister boıynsha aıyppul salyndy. Osyǵan baılanysty 2017 jyly jeńil zııan keltirý ákimshilik kodekske kóshirilýi kerek edi. Sotpen qaralǵan barlyq isti qylmystyq quqyq buzýshylyq retinde Qylmystyq kodekske aýystyrý qajet, al qamaýǵa alý túrindegi jazany qazir ákimshilik isterdegideı óteý kerek», - dedi ol.
BUU Damý baǵdarlamasynyń Qazaqstandaǵy turaqty ókili Katarzına Vavernıa genderlik máselelerge nazar aýdardy.
«Elimiz áıelderge qatysty zorlyq-zombylyqtyń barlyq túrimen kúresý baǵytynda kóp jumys atqardy. Búkil qoǵamnyń nazary turmystyq zorlyq-zombylyqtyń aldyn alý jáne onymen kúresý jolynda desek, qatelespeımiz. Bul óte kúrdeli másele, árıne, ol eń aldymen adam quqyǵyn qorǵap jatqanymyzǵa negizdelýi tıis. Zorlyq-zombylyq qurbandaryn stıgmatızatsııalaýdyń aldyn alý, sondaı-aq áıelderdi qoǵamnyń turaqty damýynyń draıveri retinde taný qajet», - dedi Katarzına Vavernıa.
Qazaqstan Respýblıkasynyń Eńbek jáne halyqty áleýmettik qorǵaý mınıstri Svetlana Jaqypova «Tsıfrlyq otbasy kartasy» IT-sheshiminiń múmkindikteri týraly aıtty. Bul - azamattardyń áleýmettik ál-aýqatynyń deńgeıin anyqtaýǵa jáne proaktıvti formatta olarǵa kepildi memlekettik qoldaý kórsetýge múmkindik beretin ártúrli memlekettik organdardyń aqparatyn jınaqtaıtyn aqparattyq júıe.
Mınıstr kartaǵa otbasyndaǵy zorlyq-zombylyq týraly derekter mindetti túrde engizilýi tıis ekenin jetkizdi.
«Ony Іshki ister mınıstrliginiń derekterimen biriktirý kerek. Ákimshilik quqyq buzýshylyqtar týraly málimetter bazasy bar, eger otbasy zorlyq-zombylyqqa qatysty shaǵym túsirgen bolsa, bul aqparatty tsıfrlyq kartaǵa qosýǵa bolady jáne bul otbasynyń kóz aldynda turady», - dedi vedomstvo basshysy.
Eýropalyq Odaqtyń Qazaqstan Respýblıkasyndaǵy Elshisi Kestýsıs ıAnkaýskas áleýmettik, medıtsınalyq jáne qarjylyq kómekti qajet etetin zorlyq-zombylyq qurbandaryna kútim jasaýdy qosa alǵanda, birden birneshe máseleni kóterdi. Sondaı-aq bilim berý uıymdaryndaǵy jynystyq qýdalaý problemasyna nazar aýdarýǵa shaqyrdy.
«Qoǵamda áıelderge qarsy qylmystarǵa «múldem tózbeýshilikti» qalyptastyrý úshin bilim berý baǵdarlamalaryn ázirleýdiń mańyzy zor. Otbasynda, mektepterde jáne joǵary oqý oryndarynda bılik ashyq dıalog qurýdy jáne qylmystyq faktini qabyldamaýǵa barlyq jaǵdaıdy jasaýdy nazarǵa alǵany abzal», - dedi spıker.
Sarapshylar zańnamany (Qylmystyq kodeks, Qylmystyq-protsestik kodeks, Qylmystyq-atqarý kodeksi) odan ári jetildirý boıynsha túrli usynystar aıtqanyn atap ótken jón.
Esterińizge sala keteıik, konferentsııa eki kún boıy Astanada ótip jatyr jáne muny Qazaqstan Respýblıkasyndaǵy Adam quqyqtary jónindegi ýákil keńsesi uıymdastyrdy. Іs-sharaǵa osy saladaǵy bedeldi sarapshylar – quqyq qorǵaýshylar, ártúrli eldiń ombýdsmenderi, halyqaralyq, úkimettik emes uıymdardyń ókilderi, daǵdarys ortalyqtarynyń basshylary, zertteýshiler, ǵalymdar, depýtattar, memlekettik organdardyń ókilderi men qoǵamdyq pikir kóshbasshylary jınaldy.
Kún tártibindegi negizgi máseleler – turmystyq zorlyq-zombylyqty barynsha azaıtýǵa baǵyttalǵan, sondaı-aq áıelder quqyqtary men genderlik teńdik salasyndaǵy ákimshilik jáne qylmystyq zańnamany jetildirý.
