Álem elderinde uıaly baılanys pen ınternet qansha turady
ASTANA. KAZINFORM – 2024 jyldyń qorytyndysy boıynsha álemdegi baılanys qyzmetiniń kólemi 3,3%-ǵa ulǵaıyp, $1,18 trln-ǵa jetti. Qazaqstanda jyl basynan beri 8% artyp, 233 mlrd teńgeni qurady. Kazinform menshikti tilshisi baılanys qyzmetin tutynýshylardyń ósý túrli elderde tarıf saıasatyna qalaı áser etip jatqanyn saralap kórdi.
AQSh-tyń tarıf saıasaty básekelestikke baılanysty
AQSh-taǵy telekommýnıkatsııa naryǵy — álemdegi eń iri naryqtardyń biri. Ondaǵy tarıf saıasaty naryqtaǵy básekelestikke táýeldi, sondaı-aq Federaldyq baılanys komıssııasy men Federaldyq saýda komıssııasy sekildi retteýshi organdarǵa baılanysty. Eldegi sońǵy ózgeristerge mobıldik tehnologııalardyń damýy, 5G engizý, naryqtaǵy iri oıynshylardyń birigýi áser etken.
Mordor Intelligence málimetinshe, 2024 jyly AQSh telekommýnıkatsııa naryǵynyń kólemi $443,12 mlrd quraıdy dep baǵalanyp otyr. 2029 jyly ol $530,61 mlrd jetedi degen boljam bar.
AT&T, Verizon, US Cellular jáne T-Mobile syndy iri amerıkalyq operatorlar tutynýshylarǵa túrli tarıfter usynady. Mobıldi baılanys týraly aıtsaq, AQSh-ta belgili bir mınýt, SMS beriletin, aldyn ala tólem jasaý jáne aqshasyn keıin tóleýge bolatyn tarıfter suranysqa ıe. Halyq lımıtsiz tarıfterdi de kóp tańdaıdy, bul operatorlar arasynda básekelestikke múmkindik týdyryp otyr.
Internet qyzmetine keler bolsaq, eldiń keı aımaqtarynda joǵary jyldamdyqty jelige qol jetkizýge bolady.
Mobıldik baılanys operatorlary tómen baǵalardy ustap turý úshin «wholesale» nemese vırtýaldy mobıldik operator qyzmetin paıdalanady. Tarıfterdi retteý saıasaty básekelestikti qorǵaý jáne monopolııany joıýdy kózdeıdi.
Mobıldi baılanys tarıfteriniń baǵasy operatorǵa, tarıf josparyna jáne turǵylyqty aımaqqa baılanysty túrlenýi yqtımal. Yesim.tech resýrsynyń deregine sensek, orta eseppen qarapaıym tarıf aıyna $30-$70 jetedi.
5G-ge ótý jáne eldi odan ári tsıfrlandyrýǵa baılanysty AQSh-ta mobıldi baılanys pen Internetke jańa tarıfter engizilip, baǵalar ózgerýi múmkin.
EO monopolııaǵa qarsy
Eýropalyq Odaq elderinde telekommýnıkatsııa qyzmetteri men tarıfteri Eýrokomıssııa deńgeıinde retteledi, osylaısha uıymǵa múshe memleketter úshin ortaq standart pen básekelestik orta qalyptasady.
EO kóptegen elderinde operatorlar joǵary jyldamdyqty ınterneti (4G/5G) bar lımıtsiz tarıfter usynady, bul qyzmetke naqty abonenttik tólem engizilgen. 2017 jyly EO elderinde roýmıng úshin qosymsha tólemder alyp tastaldy («Roam like at home» erejesi - red.). Bul erejege sáıkes, mobıldi baılanys tutynýshylary óz elinde qandaı tarıf qoldansa, búkil EýroOdaq aýmaǵynda da roýmıng úshin qosymsha aqsha tólemeı, sol tarıfti paıdalana alady.
Keń jolaqty ınternet baǵasy óńirge baılanysty. Germanııa ne Frantsııa syndy halyq tyǵyz ornalasqan elderde arzanyraq, aýyldyq aımaqtarda qymbattaý turady.
Monopolııaǵa jol bermeý Eýropadaǵy saıasattyń mańyzdy bóligine aınaldy. EO tutynýshylarǵa tańdaý azaıyp, baǵa ósýin boldyrmaý úshin iri operatorlardyń birigýin qatań baqylaıdy. Máselen, 2016 jyly Eýropa naryǵyndaǵy Telecom Italia men Vivendi kompanııalarynyń qosylýy jónindegi kelisimge baılanysty tergeý júrgizildi.
Qytaıda operatorlarǵa qatań memlekettik baqylaý engizilgen
Qytaıdaǵy tarıf saıasatynda ekonomıka masshtaby men memlekettik baqylaý basym. Operatorlardy qatań memlekettik baqylaý eldi tsıfrlyq transformatsııalaý, arzan ınternet qyzmetterdi ustap turý sekildi uzaqmerzimdi maqsattarǵa qol jetkizýge baǵyttalǵan saıasatty júrgizýge múmkindik beredi.
Qytaı tehnologııa men ınnovatsııa salasynda álemdik kóshbasshyǵa aınalýdy kózdep otyr. Elde mobıldi jáne halyqaralyq baılanys salalary qarqyndy damyp keledi. Qazir Aspanasty elinde málimetter paketi men qońyraýlarǵa arnalǵan mınýttar qosylǵan tarıfter suranysqa ıe. Sonymen qatar 5G ınfraqurylymy belsendi damyp jatyr, mobıldi Internet paıdalanýdy yntalandyrý úshin tutynýshylarǵa sýbsıdııalar engizilýde.
Qytaıda 1 Gb úshin mobıldi ınternet baǵasy $0,20-$0,30 shamasynda. Lımıtsiz tarıfter aıyna $12-$20 jetedi.
Osylaısha Qytaıda uıaly baılanys qyzmeti arzan, bul operatorlar arasynda básekelestikti týdyrady.
Úndistan - eń arzan mobıldi baılanys naryǵy
Buǵan operatorlar arasyndaǵy básekelestik pen mobıldik Internetti kóp paıdalaný oń áser etti.
Abonentter san alýan tarıftiń bireýin tańdap ala alady, sonyń ishinde eń arzan baǵalar da bar. Reliance Jio syndy operatorlar ınterneti bar lımıtsiz baılanys úshin aıyna birneshe dollar ǵana alady.
Internet arzan, biraq jyldamdyǵy óńirlerge baılanysty ártúrli bolýy múmkin.
Úndistandaǵy mobıldi baılanys tarıfteri álemde eń arzan sanalady. Mobıldik derekterdiń ortasha baǵasy 1 GB trafık úshin $1-ǵa da jetpeıdi. Aıyna 10 - 30 GB aralyǵyndaǵy tarıfter $3 - $5 aralyǵynda turady.
Úndistanda operatorlar abonentterge arzan baǵamen 50-100 GB deıingi óte kóp kólemde ınternet, odan bólek esh shekteýsiz qońyraýlar men SMS beredi.
Ázerbaıjandaǵy tarıfterdi retteý
Ázerbaıjanda telekommýnıkatsııa naryǵyn Azercell, Bakcell, Nar Mobile sekildi birneshe iri operator baqylaýda ustaıdy. Olar bazalyq qajettiliktermen shekteletin únemdi paketterden bastap, lımıtsiz, joǵary jyldamdyqty ınternet usynatyn premıým segmentke deıin túrli tarıfter usynyp otyr.
Іri qalalarda talshyqty-optıkalyq tehnologııalar men joǵary jyldamdyqty ınternet qoljetimdi bolsa, keıbir aýyldyq aımaqtarda baılanys sapasy nashar bolýy yqtımal. Ázerbaıjanda telekommýnıkatsııa sektorynda básekelestikti yntalandyryp, qoljetimdi baǵalardy ustap turý úshin tarıfter rettelip otyrady.
Statıstıkaǵa súıensek, Ázerbaıjanda keń jolaqty ınternettiń ortasha baǵasy aıyna $16,59 shamasynda. Bul qymbat bolyp sanalady, salystyratyn bolsaq, mysaly kórshiles Túrkııa men Moldovada bul qyzmet, tıisinshe $8,77 jáne $9,14 turady.
Qazaqstanda uıaly ınternet baǵasy ósti
Qazaqstandaǵy telekommýnıkatsııa salasynda negizgi operatorlar – Kcell, Beeline jáne Tele2 ózara básekege túsip otyr. Operatorlar túrli tarıfter usynady, onyń ishinde mobıldi ınternet pen qońyraý shalýǵa lımıtsiz paketter de bar. MoneySuperMarket jurgizgen Internet Accessibility Index zertteýine sáıkes, Qazaqstan 1 GB derekter arzan turatyn elder qataryna kirdi, bizdiń elde orta eseppen $0,59 turady. Máselen, Tájikstanda 1 GB ınternettiń ortasha baǵasy $1,65, Ózbekstanda - $0,6,al Qyrǵyzstanda $0,17 turady.
Alaıda jyl basynan beri keı uıaly tarıfter qymbattady. Orta eseppen baǵa 25%-ǵa kóterildi, al 2025 jylǵy sáýirden bastap tarıfter taǵy da ósedi dep jarııalandy. Negizinen olar 500-den 1500 teńgege deıin qymbattaǵan. Buny túsindirýge tyrysqan operatorlar jelilerdi jańǵyrtýǵa, kútip ustaýǵa, jóndeýge jumsalatyn shyǵyndardyń óskenin, qurylǵylar qymbattap ketkenin aıtyp aqtaldy.
QR Ulttyq statıstıka bıýrosynyń málimetinshe, 2025 jyly qańtar men aqpan aılarynda elimizde baılanys salasynda 233,1 mlrd teńge kóleminde qyzmet kórsetilgen, bul byltyrǵy sáıkes kezeńmen salystyrǵanda 8% artyq.
Keıingi jyldary Qazaqstanda baǵany aýyzdyqtaý jáne baılanys sapasyn jaqsartý boıynsha sharalar qabyldanyp jatyr. Bul kezekte tarıfterdi retteý jáne mobıldi jelilerdiń qamtý aımaǵyn arttyrýdy atap ótýge bolady.
Álemniń túkpir-túkpirindegi tarıfterdi salystyrý
AQSh nemese EO sekildi iri elderde uıaly baılanys pen ınternet qyzmetteri úshin tarıf qymbat, bul elderde básekelestik joǵary, ınfraqurylym da jaqsy damyǵan.
Qazaqstanda, Ortalyq Azııa elderinde, Ázerbaıjanda tarıfter salystyrmaly túrde arzanyraq, biraq ınternettiń sapasy men ásirese aýyldyq jerlerde qoljetimdigi problema bolyp otyr.
Osy shamalas jyldamdyqpen ınternet taratatyn elder arasynda eń joǵary baǵalar Birikken Arab Ámirlikterinde ($98,84) jáne Qatarda ($92,04) tirkelgen. Al Baltyq jaǵalaýy (Latvııa, Lıtva, Estonııa) elderinde ınternettiń ortasha baǵasy aıyna $21,58 shamasynda, Latvııa Prıbaltıkadaǵy eń arzan el ($16,59).
Álemdegi telekommýnıkatsııa naryǵynyń perspektıvasy
Analysys Mason baǵalaýynsha, jahandyq telekommýnıkatsııa naryǵy odan ári de óse bermek. Basylymnyń málimetine sensek, telekommýnıkatsııa qyzmetterinen túsken tabys 2024 jyly 2% kóbeıgen.
Tabystyń kóbeıýine ınternet trafıktiń ósýi áser etken. Analysys Mason boljamyna sáıkes, talshyqty-optıkalyq jelierdi salý, keń jolaqty ınternetke kóshý, ásirese Soltústik Amerıka men Batys Eýropa tutynýshylarynyń qaltasyna qosymsha salmaq bolmaq. Soltústik Amerıkadaǵy uıaly baılanys naryǵynyń ósimi Eýropadan joǵary bolady dep kútilýde.
San men statıstıka
IDC konsaltıng kompanııasynyń málimetinshe, 2024 jyly búkil álemdegi telekommýnıkatsııa salasy $1,53 trln tabys tapqan, bul 2023 jylmen salystyrǵanda shamamen 3% kóp. 2024 jyly telekommýnıkatsııa kompanııalarynyń aktsııalary dúnıe júzinde shamamen 11% ósken.
Jahandyq telekommýnıkatsııa kompanııalarynyń qarjylyq jaǵdaıy turaqty: kirister kóbeıip, shyǵyndar azaıyp keledi. Bir tutynýshydan túsetin tabys 2% artyp, shamamen $28-ǵa deıin jetken.
Deloıt zertteýine sáıkes, 2025 jyldyń aıaǵyna qaraı 5 mlrd adam mobıldi ınternetke qol jetkizedi. 2023 jyly bul kórsetkish 4,6 mlrd bolǵan edi. Degenmen áli de jer sharynda 350 mln adam ǵalamtorsyz otyr. Budan bólek, 3,1 mlrd adam uıaly baılanys aımaǵynda ómir súrip jatsa da, túrli sebeptermen ony turaqty túrde paıdalana almaıdy.
Buǵan deıin Qazaqstanda ne sebepti mobıldi baılanys qymbattap jatqanyn jazǵan edik.