ÁLEM APTA ІShІNDE: Ýkraınanyń eýroyqpaldastyǵy - táýekel túbi jel qaıyq
Esterińizge sala keteıik, eldegi saıası ahýal 21 qarasha kúni Úkimettiń eýroyqpaldastyq úderisin toqtatý ári EO-men qaýymdastyq týraly kelisimge qol qoıýdan bas tartý sheshiminen keıin qıyndap ketken bolatyn. Eýroyqpaldastyqty qoldaýǵa baǵyttalǵan jappaı sharalar birneshe qalada boı kóterip, al Kıevtiń ortalyq alańy Nezalejnostı maıdany eldegi barlyq qarsylyq tanytýshy kúshterdiń basty arenasyna aınaldy.
30 qarasha kúni túnde «eýromaıdan» kúshpen taratyldy. Degenmen quqyq qorǵaý organdarynyń qatań is-qımyldary otqa maı quıyp, adamdardyń kóshege jappaı shyǵýyna ulasty. Sherý Kıev meriniń ǵımaraty men kásipodaq úıin basyp alýymen aıaqtalsa, basty alańdaǵy qarsylyq tanytýshylar túrli zattardan bógetter turǵyzdy. Qorytyndysynda, qazirgi ýaqyttaǵy sherýshilerdiń basty talaby eýroyqpaldastyqty jalǵastyrý, úkimetti otstavkaǵa jiberý, merziminen buryn prezıdenttik jáne parlamenttik saılaý ótkizý, polıtsııamen qaqtyǵysqa qatysýshylardy bosatý ári olarǵa amnıstııa berý bolyp otyr.
Ýkraına bas prokýratýrasynyń málimetterine qaraǵanda, aǵymdaǵy jyldyń 24 qarashasynan beri astana ortalyǵynda oryn alǵan tártipsizdikter barysynda 400-den astam adam túrli dene jaraqatyn alǵan. Al onyń jartysynan kóbi - quqyq qorǵaý organdarynyń qyzmetkerleri. Áli kúnge deıin Nezalejnostı alańy sherýshilerge lyq toly, onda shamamen 4 myńǵa jýyq adam bar.
Sońǵy 3 apta ishindegi bılik pen oppozıtsııa arasyndaǵy alǵashqy suhbat keshe «Ýkraınany biriktiremiz» degen uranmen ótken dóńgelek ústel barysynda órbidi. Oǵan el prezıdenti Vıktor ıAnýkovıch, Premer-Mınıstr Nıkolaı Azarov, oppozıtsııa ókilderi Vıtalıı Klıchko, Oleg Tıagnıbok, Arsenıı ıAtsenıýk, sonymen qatar Ýkraınanyń burynǵy prezıdentteri Leonıd Kravchýk, Leonıd Kýchma jáne Vıktor ıÝşenko qatysty.
Kezdesý barysynda V.ıAnýkovıch qarsylyq sharalaryna qatysqany úshin tutqynǵa alynǵandarǵa raqymshylyq jasaýǵa, sondaı-aq oppozıtsııa men bıliktiń kelissózder júrgizýi barysynda kúsh qoldanýǵa moratorıı engizýge kelisti. Sonymen qatar ol Ýkraınanyń eýroyqpaldastyq jolyn odan ári qaraı jalǵastyra beretindigin taǵy bir márte qýattady.
«Biz reforma jolynda kelemiz ári osy baǵytta alǵa jyljı beretin bolamyz. Biz elimizdi jańǵyrtqymyz keledi ári bul jumystardy 2010 jyldyń basynan-aq oryndaı bastadyq»,- dedi V.ıAnýkovıch.
Al Ýkraınanyń Premer-Mınıstri Nıkolaı Azarov óz kezeginde qazirgi jaǵdaıda EO-men qaýymdastyq týraly kelisim ekonomıkanyń kúıreýine ári defoltqa ákeletindigin basa aıtty. Sondyqtan da basty mindet - bul EO-men saýda balansynyń saldosyn teńestirýge múmkindik beretin kóshpeli kezeń sharty týraly kelisimge kelý.
Endi úsh kúnnen keıin, naqty aıtqanda 17 jeltoqsanda Ýkraına men Reseı Prezıdentteriniń Máskeýde kezdesýi josparlanǵan. Іs júzinde kezdesýdiń kún tártibi túsinikti de. Degenmen, eýroyqpaldastyqty jaqtaýshylar kezdesý barysynda Ýkraınanyń Keden odaǵyna qosylý máselesi qarastyrylýy múmkin degen qaýipte otyr. Bul kezdesýge sońǵy kúnderi Kıevke san márte kelip, demokratııa men bostandyq úshin degen jeleýmen otqa maı quıyp júrgen batystyq seriktester de barynsha alańdaýshylyq tanytýda.
Qazirgi ýaqytta eldegi ahýaldyń odan arǵy damýy qandaı bolatyndyǵyn dóp basyp aıtý múmkin emes. Ýkraına EO-men qaýymdastyqqa daıyn da sııaqty, sonymen birge Keden odaǵymen yqpaldastyqqa bir qadam jaqyn. Biraq, atalǵan birlestikterdiń qaısysyna kiretindigi jaıynda sheshim joq.
Eger Ýkraına Keden odaǵyna qaraı moıyn buryp, eýropalyq vektordan bas tartatyn bolsa, eldegi ishki saıası ahýaldyń shıelenisetindigi belgili. Onyń saldarynan basshylyq bılikten aıyrylyp qalýy da múmkin. Búginde - bul «sarǵylt tóńkeristiń» qaıtalanýy, oǵan qazirgi eldegi ahýal naqty túrtki bola alady. Al erteń - bul batys álemimen basqa da saıası baılanystardyń jabylýy, yntymaqtastyq baǵdarlamasynyń toqyraýǵa ushyraýy, sondaı-aq bılik tarapyna qysymnyń jańa tolqyny oryn alýy. Keıbir esepteýlerge qaraǵanda, qazirdiń ózinde ýaqytsha sharalardyń saldarynan ýkraın tarapy TMD elderimen syrtqy saýda-sattyqtyń shamamen 20 paıyzyn joǵaltyp otyr. Eger Kıev EO-men kelisimge qol qoıatyn bolsa, onda Máskeýdiń yqpalymen ýkraın eksportynyń basym bóligine Keden odaǵy elderine, tipti tolyqtaı alǵanda TMD-ǵa shyǵýyna tosqaýyl qoıylatyndyǵy anyq. Shák keltirýdiń esh qısyny joq, bul - shynaıy qater. Munyń barlyǵy aldaǵy 2-3 aı ishinde qalaı órbıtindigin tap basý qıyn. Bálkim, sherýler, qaqtyǵystar, tóńkeris te shyǵar. Sonymen birge bılikten aıyrylý qaýipi de zor ekendigi belgili.
Búgingi tańda Kıevke el úshin eýroyqpaldastyq basty vektor ekendigin jarııalaı otyryp, qoǵamdastyq pen eldegi barlyq saıası oppozıtsııany ekpinin basý qazirgi statýs-kvony saqtap qalý tıimdi de shyǵar. Sondaı-aq Ýkraına shyǵys kórshilerimen aradaǵy kópirdi kúrt úzýge de nıetti emes. Alaıda syrtqy oıynshylar qatań talap qoıyp, birjaqty tańdaý jasaýǵa májbúrleýde.
Qazirgi ýaqytta eń bastysy - eldegi ahýaldy turaqtandyryp, taktıkalyq mindetter men strategııalyq maqsattardyń araqatynastaryn anyqtaý. Biraq EO-men RF qoıyp otyrǵan talaptardan shyǵar joldyń qandaı ekendigi belgisiz.
