Ala Toonyń bulbuly Alashqa jat emes
Bul týraly Túrki akademııasynyń baspasóz qyzmetinen habarlady.
Túrki akademııasynyń uıymdastyrýymen júzege asqan sharaǵa Qyrǵyz Respýblıkasynyń Mádenıet, aqparat jáne týrızm mınıstri Kámıla Talıeva men eki eldiń qoǵam qaıratkerleri, zııalylary men óner maıtalmandary qatysty. Konferentsııany ashyp, júrgizip otyrǵan Túrki akademııasynyń prezıdenti Darhan Qydyráli «Túrki akademııasynyń basty maqsattarynyń biri - túrki álemine ortaq tulǵalardy túgendeý, eńbekterin jınaqtaý, sońǵy býynǵa etene tanytý» ekenine toqtaldy. Qyrǵyzstannyń Mádenıet, aqparat jáne týrızm mınıstri Kámıla Talıeva Toqtaǵul týraly tuşymdy baıandama jasady. Mınıstr sózin «qazaq-qyrǵyz zııaly qaýymy men mádenıet ókilderiniń barys-kelisin, baılanysyn barynsha jandandyrý kerek», - dep túıindedi. Budan soń Qyrǵyzstan tarapynan professor Maǵıra Amerdınova, Qyrǵyz halyq ártisi Salamat Sadyqova men Qyrǵyz Respýblıkasyna eńbek sińirgen mádenıet qaıratkeri ári Toqtaǵul Satylǵanov atyndaǵy qor basshysynyń orynbasary Anash Qadyrova syndy belgili qyrǵyz ǵalymdary men óner maıtalmandary Toqtaǵul Satylǵanov álemin barynsha ashyp berdi. Alataý bulbulynyń san qyryna toqtalyp, qazaqsha erkin án shyrqaǵanyn, ózbek aqyndarymen aıtys qurǵanyn jáne tatarshaǵa da sýdaı ekenin baıandady. Óz kezeginde Anash Qadyrova qyrǵyz-qazaqtyń tonnyń ishki baýyndaı bolyp uıysýy úshin mundaı sharanyń erekshe ekenine toqtaldy. Toqtaǵul Satylǵanovtyń 150 jyldyq mereıtoıyna arnap Túrki akademııasynyń halyqaralyq deńgeıde konferentsııa ótkizýine alǵysyn bildirdi. «Bunyń bári, Túrki áleminiń kóshbasshysy Qazaqstan Prezıdenti Nursultan Nazarbaevtyń syndarly saıasatynyń jemisi»,- degen Anash Qadyrova «Orta Azııa kóshbasshysy Nursultan Ábishulyna» arnaǵan jańa jyryn tebirene oqyp berdi. Qazaqstan tarapynan Ádil Ahmetov, Baýyrjan Omaruly, Nesipbek Aıtuly, Seıit Qasqabasov, Ótegen Oralbaıuly men Ǵarıfolla Esim syndy belgili ǵalymdar men qoǵam qaıratkerleri salıqaly baıandama jasap, óz pikirlerin bildirdi. Toqtaǵul Satylǵanovtyń 150 jyldyq mereıtoıyna arnalǵan arnaıy medal belgili ádebıettanýshy Baýyrjan Omarulynyń óńirine taǵyldy. Arasynda Túrki akademııasy janynan qurylǵan «Qorqyt» ansambli mereıtoıǵa shashý retinde qazaq kúılerin asqaqtatyp, Toqtaǵuldyń ásem kúılerimen ádemi túıindedi. Jıyn sońynda arnaıy qarar qabyldandy.
Eske sala ketsek, byltyr Túrkitildes elderdiń mádenıet mınıstrleri turaqty keńesiniń 31-shi otyrysynda 2014-shi jyldy «Toqtaǵul Satylǵanov» jyly dep jarııalaǵan bolatyn. Qyrǵyz poezııasy kórnekti ókiliniń mereıtoıy TÚRKSOI-dyń muryndyq bolýymen naýryz aıynda Ankarada bastalyp, «Toqtaǵul Satylǵanov jyly» saltanatty túrde ashyldy. Sodan beri atalǵan uıymǵa múshe elderde qyrǵyz aqynyna arnalǵan konferentsııalar, túrli jıyndar men mádenı is-sharalar ótkizilip keledi. Maqsat - túrki ádebıeti úshin ortaq tulǵanyń mereıtoıyn atap ótý arqyly túrki álemine etene tanytý, sońynda qalǵan murasyn jas býynǵa nasıhattaý.
Anyqtama: Toqtaǵul Satylǵanov (1864-1933 jj) qyrǵyzdyń uly aqyny, oıshyly ári komyzchysy. Jastaı joqshylyqtyń zardabyn tartyp, ómiri qıyndyqqa toly boldy. Qarshadaıynan el aýzyna ilinedi. Toqtaǵuldyń 13 jasynan-aq jyrlary aýyl - aımaqqa tarala bastaǵan. 1917 jylǵy Oktıabr tóńkerisine deıingi jazylǵan jyrlaryna teńsizdik pen ádiletsizdik máseleleri arqaý bolǵan. 1898 jyly patshalyq Reseı tusynda Ándijan kóterilisine qatysty degen jeleýmen ólim jazasyna kesiledi. Keıin jazasy jeńildetilip, Sibirge 7 jylǵa súrginge aıdalady. 1903 jyly túrmeden qashyp shyǵyp, eline aman-esen oralady. Sol tustary «Ensegen elım amanby?», «Apakem aman barsyńby?», «Týtkýndan kelgende» atty tutas jyrlar tsıklin jazady. «Mash Botoı», «Kyz kerbez», «Chon kerbez» jáne «Mıń kyıal» syndy ózge de belgili kúıler shyǵaryp, shákirt tárbıelep, óz mektebin qalyptastyrady. Qyrǵyz aıtys óneriniń de sheberi sanalatyn Toqtaǵul Satylǵanov qazaqtyń dúldúl aqyn hám jyrshysy Jambyl Jabaevpen jaqyn dos bolǵan.