Aqmola oblysynda qańǵybas ıttermen kúres máselesi qalaı sheshilýde

KÓKShETAÝ. KAZINFORM - Bıyl óńirde qańǵybas úı janýarlary máselesin sheshý úshin 96,5 mln teńge qarajat bólindi. Oǵan qańǵybas ıtterdi aýlaý, zararsyzdandyrý, vaktsınatsııalaý qarastyrylǵan, dep habarlaıdy Kazinform tilshisi.

Ótken jyly IKomek-109 qyzmetine óńir turǵyndarynan qańǵybas ıtterge qatysty 318 shaǵym túsken. Kún sanap kúrdelenip bara jatqan másele jergilikti atqarýshy organdar men veterınarııa salasy mamandaryn da alańdatyp otyr.

Aqmola oblysynyń veterınarııa basqarmasynyń basshysy Talǵat Júnisovtyń aıtýynsha, «Janýarlarǵa jaýapkershilikpen qaraý týraly» zań shyqqannan beri óńirde qańǵybas ıtter men mysyqtardyń sany kúrt artqan. Al buǵan deıin veterınarlyq qyzmetter olardyń sanyn rettep otyrǵan.

«Bıyl bul maqsatqa oblys boıynsha 96,5 mıllıon teńge qarjy bólindi. Qarajat qańǵybas ıt-mysyqtardy aýlaý jáne joıýdy uıymdastyrý, olardy ýaqytsha ustaý, anyqtaý, vaktsınatsııalaý jáne zararsyzdandyrýǵa baǵyttalady. Byltyrǵy jyly da osy shamasynda qarajat bólinip, 5 myń ıt aýlansa, onyń 1600-niń kózi joıyldy, qalǵandaryna vaktsınatsııalaý, kastratsııa jáne zararsyzdandyrý jumystary júrgizildi», - dep túsindirdi Talǵat Júnisov.

Ol atap ótkendeı, qańǵybas ıttermen kúreste biraz qıyndyqtar týyndap otyr.

«Byltyrǵy jyly tenderdi utyp alǵan «Qazshosqurylys» JShS jáne «Kramor» JK, eki kompanııanyń tehnıkasy men aýlanǵan ıtterdi ornalastyratyn arnaıy oryndary az bolǵandyqtan jumys nátıje bermedi. Bıyl osy talaptardy engizip otyrmyz, memlekettik satyp alý baıqaýyna qatysý úshin ıt ustaıtyn orny jáne aýlaıtyn adamdary men kólikteri bolýy tıis. Qazirgi kezde, oblys boıynsha qańǵybas ıtterdi ustaıtyn Kókshetaý qalasynda 45 ıtke arnalǵan «Shans na spasenıe» bir ǵana panajaı bar, onyń ózi tolyq. Jekeniń qolynda bolǵandyqtan olar bizge esep bermeıdi. Stepnogor qalasynda baza bar, biraq ol jumys istemeıdi. Sońǵy ýaqytta elimizdiń qaı óńirinde bolmasyn qańǵybas ıtterdiń kóbeıip ketkeni jıi aıtylady. Bizdiń oblysymyzda Kókshetaý, Stepnogor jáne Atbasar qalalarynda, sondaı-aq, Astana mańyndaǵy eldi mekenderde óte kóp. Elorda turǵyndaryn ıt, mysyqtaryn qala shetindegi eldi mekenderge aparyp tastaıdy. Búgingi kúni bizdiń mindetimiz ıtterdi aýlaý, zararsyzdandyrý, vaktsınatsııalaý, tańbalaý jáne tirshilik etý ortasyna jiberýmen shekteledi. Bosatylǵan bul ıtter erteń adamǵa, malǵa shappaıdy dep eshkim aıta almaıdy. Osy jaǵynan alǵanda «Janýarlarǵa jaýapkershilikpen qaraý týraly» zań qolymyzdy baılap otyr», - dep tolyqtyrdy ol.

Veterınarııa basqarmasy mamandarynyń málimetinshe, oblystyq máslıhattyń sheshimimen oblystyń eldi mekenderinde janýarlardy aýlaý, ýaqytsha ustaý jáne atý, úı janýarlaryn ustaý jáne serýendetý erejeleri bekitilgen.

Qoǵam belsendileri qańǵybas janýarlardyń naǵyz áleýmettik problemaǵa aınalǵanyn, jyl saıyn olardyń sany artyp kele jatqanyn, sondyqtan memleket deńgeıinde tıimdi jáne keshendi sharalar qoldaný, shet el tájirıbesin paıdalaný, ıt-mysyqtardyń densaýlyǵyn veterınarlar qadaǵalap otyrý qajettigin aıtady. Buǵan qosa, qańǵybas janýarlardyń ıelerine aıyppul salýdy, sondaı-aq zararsyzdandyrylmaǵan úı janýarlary úshin salyq aýdarýdy mindetteýdi usynady.

Kókshetaý qalasynyń turǵyny Syrym Ótenovtiń aıtýynsha, qańǵybas ıtter men mysyqtardyń máselesi bıýdjetten qarjy bólý arqyly sheshý jetkiliksiz. Elimizde ıtten basqa da, sheshimi qordalanǵan máseleler jeterlik. Ittiń máselesin, sol ıt asyrap otyrǵan adamdarǵa salyq jáne aıyppul salý arqyly ǵana retteýge bolady.

«Qazirden bastap bir sheshim shyǵarmasaq, keleshekte bıýdjet aqshasynyń budan da kóp bóligin ıtterge jumsaıtyn bolamyz. Bir ǵana zań arqyly sheshiletin máseleni, ýshyqtyryp eń sońynda aqshaǵa ákelip tireımiz. Jyl saıyn elimiz boıynsha qyrýar aqsha bólinip keledi. Sodan bir nátıje barma, kerisinshe jyldan jylǵa jaǵdaı órship barady. Tipti, ıtterdiń quqyǵyn adamnan da kúshti qorǵaıtyn uıymdar men belsendiler shyqty. Bir sózben aıtsaq, keıbir qoǵam belsendileri men zańgerlerdiń birazy ıttiń jaǵyna shyǵyp ketti. Itterdi óltirmegeni durys shyǵar, biraq, sol ıtti ermek etip, ustaıtyn adamdarǵa toqtaý salý kerek. Ony salyq jáne aıyppul arqyly ǵana baqylaýǵa bolady. Máselen, qabaǵan ıti bar úılerdiń esiginde, qorshaýynda «Abaılańyz, qabaǵan ıt» degen taqtaısha turatynyn bilemiz. Sony qaıta qolǵa alý kerek. Kimniń ıt pen mysyǵy bar soǵan esiginde ıt nemese mysyq ustaıtyndyǵyn bildiretin QR kody bar taqtaıshany ilip qoıýǵa mindetteý kerek, kórshileri bilip otyrsyn. It pen mysyǵyna salyq tólep otyrsyn, eger olaı istemese, onda aıyppul salý kerek. Kólikterge «gaz» degen tańba qoıý talap etiledi ǵoı, ıt egesine de sondaı talap engizilsin. Sonda beısaýat ıt pen mysyq ustaıtyndardyń qatary azaıyp, qańǵybas ıtter men mysyqtar kóbeımes edi», - deıdi turǵyn.

Taǵy bir qala turǵyny Bazarbaı Raqymjanovtyń pikirinshe, asyl tuqymdy ıt asyraıtyn azamattarǵa qala syrtynda ıtterdi ornalastyratyn arnaıy oryn bolsa, onda shet elderdegideı ıttiń jaǵdaıyn jasaǵan kezde ǵana ruqsat berý qajettigin aıtady.

«Qazir qalada bala ertip júrgenderden góri, ıt jetektegen adamdar kóp. Keıbiri balalardyń oıyn alańynda ıtterin serýendetip, qoǵamdyq oryndar men avtobýstarda mysyqtaryn qushaqtap júredi. Tipti, olarmen kádimgi týǵanyndaı sóılesip jatady. Úı janýarlaryn adamnan artyq sanaıdy. Osyndaılarǵa qatań tıym salynýy kerek, árıne, bári zań aıasynda. Batyspen salystyrǵan bizdiń mentalıtet basqa, bizdiń ekonomıkalyq jaǵdaıymyz basqa. Itten basqa da, áleýmettik-turmystyq másele jeterlik. Aldymen sony sheship alaıyq, sosyn baryp ıttiń jaǵdaıyn oılaǵanymyz abzal», - dep oıyn bildirdi.

Degenmen, aldyńǵy jyly qoǵam belsendileri ıttiń múddesin qorǵaımyz dep júrgende, Atbasar qalasynda «Alabaı» tuqymdy ıt áıeldi talap, ol aıaǵynan aıyrylǵan edi. Osyndaı jaǵdaı Stepnogor qalasynda boldy. Onda buralqy ıtter qoraǵa túsip, 30 bas qoıdy tamaqtap ketti. Veterınarlyq qyzmet qaýip tóndirgendikten ıtterdi atyp tastaǵan edi.

Aıta ketsek, 2022 jyldyń 2 naýryzynan bastap «Janýarlarǵa jaýapkershilikpen qaraý týraly» zań qoldanysqa engizildi. Onda ıtterdi atýǵa ruqsat etilmegen, tek aınalasyna qaýip tóndiretin, qartaıǵan, jaraqat alǵan aýrý janýarlardyń ǵana kózin joıýǵa bolady.

Eske salaıyq, budan buryn Aqmola oblysynda qańǵybas ıtterge arnalǵan panajaılar salynatynyn jazǵan edik.