«Ákim men prokýrordyń tiresi nemese mektepter zańsyz tekserilip júr me?» - baspasózge sholý
***
«Egemen Qazaqstan» gazetiniń jazýynsha, bıyl elimizde 2011-2015 jyldarǵa arnalǵan «Salamatty Qazaqstan» memlekettik baǵdarlamasy aıaqtalady. Búginde osy baǵdarlamanyń zańdy jalǵasy bolyp tabylatyn densaýlyq saqtaý salasyn damytýdyń jańa «Densaýlyq-2020» memlekettik baǵdarlamasy barlyq medıtsına uıymdarynda talqylaný ústinde. Memlekettik baǵdarlama eki kezeńmen júzege asyrylady. Birinshisi - 2016-2018, ekinshisi 2019-2020 jyldardy qamtıdy. Atalmysh baǵdarlama jańa jyldan bastap ómirge joldama almaq. Osy oraıda basylym talqyǵa usynylǵan mańyzdy qujat jaıynda otandyq densaýlyq saqtaý salasyn reformalaý men damytýda, uıymdastyrýda ózindik orny bar kásibı maman, kórnekti ǵalym, S.J.Asfendııarov atyndaǵy Qazaq ulttyq medıtsına ýnıversıtetiniń rektory, medıtsına ǵylymdarynyń doktory, professor Aıqan Aqanovqa jolyǵyp, suhbattasqan edi.
«Otandyq densaýlyq saqtaýdyń búkil damý tarıhyn bastan ótkizgendikten «Densaýlyq-2020» jańa memlekettik baǵdarlamasyna densaýlyq saqtaý reformasynyń shamamen 20 jyldyq aýqymyn qamtı otyryp qaraımyn. Otandyq densaýlyq saqtaýdyń kóptegen negizgi jáne júıeli máseleleri durys sheshilgen jáne durys baǵytta júzege asyrylyp jatyr. Otandyq jáne sheteldik bilim alǵan dárigerlerdiń, menedjerlerdiń jáne densaýlyq saqtaý uıymdastyrýshylarynyń keremet jańa býyny keldi. Osy ýaqyt ishinde zamanaýı medıtsınalyq tehnologııalardy engizýdiń platformasyna aınalǵan Astana qalasyndaǵy «Ulttyq medıtsınalyq holdıng» syndy zamanaýı iri ortalyqtar paıda bolyp, belsendi jumys barysynda qazaqstandyq dárigerler júrekke kúrdeli ota jasaýdy, aǵzalardy aýystyryp qondyrýdy meńgerdi, neırohırýrgııa, travmatologııa, kardıologııa salasy boıynsha da qol jetkizgen jetistikter kóp»,-deıdi ǵalym. Osy suhbat gazettiń búgingi sanynda «Jańa baǵdarlama, jańa múmkindikter» degen taqyryppen jarııalandy.
Bas basylymda «Jerleýdiń jaıy jan aýyrtady» degen maqala berilgen. «Qolymyzǵa qalam alyp, hat jazýymyzǵa qostanaılyq aqyn Naǵashybaı Muqatovtyń «Jerleý rásimi bir júıege kelse» degen (25.04.2015 j.) maqalasy oıtúrtki boldy. Myna jalǵan dúnıede tozbaıtuǵyn temir, ozbaıtuǵyn ómir joq. Kez kelgen tirshilik ıesiniń talqanynyń qashan, qaı jerde, qalaı taýsylatynyn eshkim dóp basyp aldyn ala aıta almaıdy. Maqala avtory Naǵashybaı Muqatov basylym betinde: «Jalpy, buqara jurtshylyqtyń aıtýynsha, Qazaqstanda jaryq dúnıemen qosh aıtysqan jandardy máńgilik saparǵa shyǵaryp salý rásiminiń moıyndalǵan, qýattalǵan, ortaq tártibi baıqalmaıdy» dep oryndy másele kóteripti. Oıdy, árıne, oı qozǵaıdy. Gazette kóterilgen máseleni qoldaı otyryp, ol jaıynda kóńilde júrgen birdi-ekili oı-pikirimizdi ortaǵa salsaq deımin»,-dep jazady maqala avtory.
Qaıtys bolǵan adamnyń artynan dám berý - atamzamannan kele jatqan salt-dástúr. Bul - qazekeńniń qanyna sińgen qasıet. Osynaý dástúr sabaqtastyǵy keshegi qıyn kezeńderdiń ózinde de úzilgen joq. Sol dám tatyrý qazir aýyldyq jerde qaıdam, Qaraǵandy shaharynda kishigirim toı sııaqty ótedi. Baqı bolǵan jannyń qurmetine alǵashqy kúni keshke (meshit ashanasy kóbine bos bolmaǵandyqtan) meıramhana nemese toıhanada 100-150 (keıde - 200) adamǵa arnalyp tamaq beriledi. Dastarqan ústine neshe túrli taǵam qoıylady. Kelesi kúni «máıitti» jerlep kelgen soń, álgi meıramhanada osynshama adamǵa qaıtadan as daıyndalady.
«Osy oraıda: «Erterekte tynysy úzilgen jandy Jer-ananyń qoınyna tapsyrǵan soń ǵana as ishiletin. Qazir múlde basqasha. Ashanaǵa jınalǵan jurt nazary tabaq-tabaq etke aýdarylady. Soıylǵan mal semiz bolsa, qazysy úsh eli eken, bolmasa kirpish eken dep, al aryq bolsa, qońdysyn taba almaǵan ba?» - dep jáne áńgimege aınaldyrady» degen maqala avtorynyń aıtqany bizdiń jaqta da bar. Paıǵambarymyz astyń ysyrap bolǵanyn esh qalamaǵan. Keıde qalyp qoıǵan, basy artyq asty kórgende ishiń ýdaı ashıdy», - deıdi avtor.
***
«Aıqyn» gazetiniń jazýynsha, qazaqstandyqtarǵa «sábes», «GTsVP», «BTI», tipti HQKO (TsON) degen sózderdi umytýǵa týra keletinge uqsaıdy. Qazirgi kezde halyq arasynda osylaı atalatyn uıymdar endi tarıh qoınaýyna ketpek.
Olardyń ornyna memleket atynan buqaramen baılanys jasaıtyn alpaýyt korporatsııa qurylady. Keshe Parlamentte «memlekettik qyzmet kórsetý máseleleri» boıynsha qoldanystaǵy ulttyq zańnamany ózgertetin jańa zań jobasynyń tusaýy kesildi. Bul qujat «Azamattar úshin úkimet» (Azamattarǵa arnalǵan Úkimet) qurýdy qarastyrady.
Jobany qalaýlylarǵa tanystyrǵan Investıtsııalar jáne damý vıtse-mınıstri S.Sársenovtiń túsindirýinshe, «Azamattar úshin úkimet» degen uǵym budan bylaı memlekettik qyzmetterdiń biryńǵaı provaıderi bolyp tabylatyn korporatsııanyń qyzmetin bildiretin bolady. Bul týraly «Azamattarǵa arnalǵan úkimet qurylady» atty maqaladan tolyq oqı alasyzdar.
Osy basylymda «Ákim men prokýrordyń tiresi nemese mektepter zańsyz tekserilip júr me?» degen maqala kópshilik nazaryna usynylyp otyr. Taıaýda Shymkentke jańadan taǵaıyndalǵan ákim Ǵabıdolla Ábdirahımov kezekti jıyndardyń birinde jergilikti prokýratýra organdarynyń qyzmetin synǵa alǵan edi. Qala basshynyń qatqyl pikir bildirýine prokýrorlardyń mektepterdi tym kóp tekseretindigi sebep bolǵan. Óz kezeginde Ábdirahımov zańdy qadaǵalaýshy qyzmetkerlerdi bilim uıasynan aýlaq ketip, qoǵamda beleń alǵan qylmystardy aýyzdyqtaýmen aınalysýǵa shaqyrǵan edi. Jańa ákimniń taǵaıyndala sala betine kisi kelmeıtin prokýrorlardyń «jaǵasynan alýy» jurtty tań-tamasha qaldyrǵan. Arada apta ótpeı-aq olar da qarap qalmaı, óz isteriniń zań aıasynda ekendigin dáleldeýge kiriskeni estilgen edi. Mine, endi Ońtústik Qazaqstan oblysynyń prokýratýrasy ózderiniń kózqarasyn resmı túrde málimdep te otyr.
***
«Kazahstanskaıa pravda» gazeti «Vozrojdaetsıa Shelkovyı pýt» atty materıalda qytaılyq Shensı provıntsııasynan Almaty oblysyna dostyq kerýeni kelgindigin jazady. Ótken senbide Qazaqstan-Qytaı shekarasyndaǵy «Qorǵas» beketinen QHR-dan meımandardyń úlken delegatsııasy ótti. Bul shara Qazaq handyǵynyń 550 jyldyǵy qurmetine oraı uıymdastyrylyp otyrǵan kórinedi. Kerýen elimizdiń birneshe qalalary arqyly ótip, Tarazǵa atbasyn tireıdi.
