Aqyly avtoturaq: Kólikke zaqym kelse, kim jaýap beredi?

ASTANA. KAZINFORM - Eger aqyly avtoturaqta turǵan kólik zaqymdalsa, oǵan kim jaýapty? Turaqqa ıelik etetin kompanııa jaýapkershilikti moınyna almasa, qaıda júginý kerek? Avtoturaq bıznesine qatysty osy jáne ózge de máselelerdi Kazinform agenttigi zerdelep kórdi.

Turaqqa aqy tóleısiń, biraq qaýipsizdikke óziń jaýaptysyń

Astanadaǵy aqyly avtoturaqtar qyzmeti birqatar normatıvtik aktilermen retteledi, sonyń ishinde kólik qoıý erejeleri men kommýnaldyq avtoturaqtardy paıdalaný qaǵıdalary bar. Bul erejelerde jaýapty kompanııa qaýipsizdik pen tártipti qamtamasyz etýi kerektigi anyq jazylǵan, alaıda «Astananyń turaq keńistigi» JShS-nyń resmı saıtynda olar avtoturaq pen kólikter úshin eshqandaı jaýapkershilik almaıtyny kórsetilgen.

— Avtoturaq — kólik saqtaý orny emes, «Astananyń turaq keńistigi» JShS kólik quraldarynyń saqtalýyna jaýap bermeıdi. Dúnıejúzilik tájirıbege sáıkes, ashyq kóshe avtoturaqtarynyń kontseptsııasynda onda qoıylǵan kólikti qorǵaý qarastyrylmaıdy. Avtoturaq aýmaǵyndaǵy oqys jaǵdaılar QR zańnamasyna sáıkes retteledi, – deıdi Astana qalasynyń kólik jáne jol-kólik ınfraqurylymyn damytý basqarmasy.

Astanalyq turǵyn Nurlan Sametov JShS-ǵa qatysty shaǵymmen ákimdikke júgingen.

Onyń aıtýynsha, aqyly avtoturaqqa kólik qoıý jáne qyzmet aqysyn tóleý protsesi óte qıyn: bul qyzmetti alǵash paıdalanǵan adamǵa eshteńe túsiniksiz. Ol alǵash ret tolyq jumys kúnine tólem jasaǵan kezde, qosymsha tek balansty tolyqtyrǵan, aqsha tólem retinde sanalmaǵan. Osynyń kesirinen oǵan kelesi kúni aıyppul kelgen.

— Mysaly, Qonaev 12 mekenjaıyndaǵy aqyly avtoturaqta kórinetin belgiler, shlagbaýmdar, naqty shekaralar men aqyly men aqysyz bólikterdi aıyratyn syzyqtar joq. Aqparattyq taqtaıshalar da jetispeıdi. «Astana turaqtary» qosymshasy men Kaspi.kz arqyly tólem jasaý qyzmeti kúrdeli. Keshigip tóleýge nemese ótken kún úshin tólem jasaý múmkindigi joq. Aıyppul jóninde aldyn ala eskertý de jasalmaıdy, – deıdi N. Sametov.

Odan bólek, ol elordadaǵy Sýly-jasyl býlvar bıznes-ortalyǵynda keńse jaldap otyrǵan kompanııalardyń qyzmetkerleri sol jerdegi aqyly avtoturaq úshin aqy tóleýi qısynsyz jáne ádiletsiz dep sanaıdy.

— «Astananyń turaq keńistigi» JShS jol belgilerin jańartpaıdy, aýmaqty abattandyrmaıdy, asfaltty jóndemeıdi. Qyzmet alýshy retinde ne úshin aqsha tóleıtinimdi túsinbeımin, – deıdi Sametov.

Pikir ıesi atalǵan jaılardy eskere otyryp, ótken kún úshin aqy tóleý múmkindigin engizýdi, sondaı-aq bıznes-ortalyqtaǵy qyzmetkerlerge aqyly turaqty tegin qylýdy jáne aıyppul týraly SMS eskertý jasaý tetigin engizýdi usyndy.

Turaq kimge tıesili jáne tabys qaıda ketedi

Jaqynda Astana ákimi Jeńis Qasymbek turaq stantsııalary kommýnaldyq menshikke ótetinin aıtty.

Kólik basqarmasynyń habarlaýynsha, «Astananyń turaq keńistigimen» JShS-men memlekettik-jekeshelik áriptestik (MJÁ) kelisimshartyn buzý máselesi 2024 jyldyń jeltoqsanynan bastap qarastyrylyp, 2025 jyldyń 6 aqpanynda qosymsha kelisim jasalǵan.

Osy oraıda «Aqyly avtoturaqtar men tegin turaqtar arasynda naqty qandaı aıyrmashylyq bar?» degen suraq týyndaıdy. Buǵan jergilikti atqarýshy organ bylaı dep jaýap beredi:

— Jeke avtoturaq — memlekettik emes zańdy tulǵa nemese jeke kásipker jer telimine menshigi nemese jerdi paıdalaný quqyǵy negizinde uıymdastyrǵan turaq. Iesi kólik ıelerinen bekitilgen tarıftermen aqy ala alady. Kommýnaldyq turaq — ýákiletti organ uıymdastyrǵan, kommýnaldyq menshikte ornalasqan turaq oryndary.

Alaıda bul jaýapqa qarasań, kommýnaldyq turaqtarda aqy alynbaıtyndaı kórinedi.

— Jeke seriktes «Astananyń turaq keńistigi» JShS kommýnaldyq menshikke ótkenge deıin MJÁ kelisimshartyn tolyq oryndaıdy. Sondyqtan barlyq aqyly turaqtar burynǵy rejımde jumys isteıdi. Qazirgi kezeńde jobaǵa keshendi baǵa berilýde. Aldaǵy ýaqytta turaq júıesi ákimdik arqyly basqarylady, – deıdi kólik basqarmasynan.

Demek, menshik ıesi aýysqanymen, qarapaıym azamattar úshin eshteńe ózgermeıdi.

«Al bul saladaǵy qarjy aınalymy qandaı?» degen saýalǵa ákimdik bylaı jaýap bergen:

— Tólemderdiń 75%-y jeke serikteske, 25%-y – memleketke túsken. Jobanyń basynan beri bıýdjetke 6 mlrd teńge tústi, bul jobanyń jalpy tabysynyń 90%-yn quraıdy. Aqyly turaqqa aqy tólemegeni úshin jazylǵan aıyppuldar QR ÁQBK 597-baby boıynsha tirkeledi. Barlyq aıyppuldar qala bıýdjetine túsedi.

Aqy tólemegender qalaı anyqtalady?

Aqyly turaqtardy arnaıy kólikter GPS/GLONASS júıesimen jabdyqtalǵan «Dozor-M» qurylǵylarymen baqylap júredi. Bul quraldar kólik nómirin, turǵan ornyn, ýaqytyn tirkeıdi jáne derekterdi sol mezette ortalyqqa jiberedi. Osy derekter boıynsha aıyppuldar avtomatty túrde rásimdeledi.

— Turaq aımaǵyndaǵy buzýshylyqtar Astana qalasy Polıtsııa departamentiniń ákimshilik polıtsııa basqarmasyna joldanady. Daýly jaǵdaılarda polıtsııa derekterdi naqtylap, memlekettik nómirdi sáıkestendiredi, al júıe statıstıkalyq málimetter men keńester beredi, – deıdi basqarma ókilderi.

Oqys jaǵdaı bolsa qaıda júginýge bolady?

Aqyly turaq — azamattyq zańnama arqyly retteletin qyzmet. Advokat Ádilet Іzbasarovtyń aıtýynsha, qyzmet aqysyn tólegen kezde uıym ýaqytsha kólik ornyn usynady. Biraq bul saqtaý shartyna jatpaıdy.

— Kóliktiń qaýipsizdigin qamtamasyz etý boıynsha mindetteme tek saqtaý sharty jasalǵanda ǵana týyndaıdy. Jaı ǵana aqyly oryn – bul jalǵa alý qyzmeti, — deıdi zańger.

Sondyqtan qaladaǵy aqyly turaqtarda kamera men kúzet joq. Qyzmet kórsetýshi kompanııaǵa kólik urlansa nemese zaqymdalsa jaýapkershilik júktelmeıdi. Biraq tólem jasalmasa, aıyppul salynýy múmkin.

— Bul tusta azamattar men memlekettik múdde balansy saqtalmaǵan deýge negiz bar. Sebebi Konstıtýtsııa boıynsha ár azamat ınfraqurylym men joldardy tegin paıdalana alady, - deıdi Ádilet Іzbasarov.

Odan bólek, zańger aqyly turaqta kólik zaqymdalsa, onyń ıesi ne isteýi keregin aıtyp berdi.

— Eń aldymen polıtsııaǵa ótinish berip, beınebaqylaý jazbalaryn alý qajet. Qala kameralary nemese kýágerler kómektesýi múmkin. Eger turaq kúzetiletin bolsa jáne saqtaý sharty bolsa (mysaly, ofertada kórsetilgen), onda shyǵyndy óteýdi talap ete alasyz. Biraq eger ol kúzetilmeıtin bolsa jáne jaýapkershilik alynbaıtyny jazylsa, shyǵyndy óteýdi polıtsııa arqyly jeke ózińiz izdeýge týra keledi, — deıdi zańger.

Qoryta kelgendeı mynandaı túıin shyǵarýǵa bolady:Aqyly, biraq kúzetilmeıtin turaq — jaı ǵana jalǵa alynǵan oryn. Bul kólik ıeleriniń quqyǵyn tolyq qorǵamaıdy. Zaqym kelgen sátte polıtsııa shaqyryp, dereý isti tirkegen durys. Eger turaq kúzetiletin bolsa, shyǵyndy talap etýge múmkindik bar.

Osyǵan deıin ishki kólik turaǵy joq turǵyn úıler salynbaıtyny týraly jazdyq.