Ákeler bala tárbıesine nege az aralasady

ASTANA. KAZINFORM — Qazaq qoǵamynda balamen saý qarym-qatynas quratyn ákeniń naqty bir úlgisi qalyptaspaǵan. «Búgin LIVE» baǵdarlamasyna suhbat bergen medıa maman, «Áıelimmen áńgime» kitabynyń avtory Marǵulan Aqan dál osyndaı pikir bildirdi.

Ol perzentine ákelik tárbıe berý jolynda jarynyń da kóp kómegi tıgenin aıtady.

— Menimen qatarlas býyn qatań tártip, erejesi bar qalyptyń ishinde ósti. Artyq sóz sóılesek, urys estip, taıaq jeıtinbiz. Al qazirgi balalar múlde basqa. Sebebi, tym erkin bolǵysy keledi. Odan bólek, qazirgi qoǵamda áıelderdiń róli kishkene bolsa da artyp, er adamǵa óz oıyn erkin jetkize alatyn boldy. Sonyń arqasynda biz de beıimdelip kele jatyrmyz. Meniń ózimde solaı boldy. Balaǵa qalaı qarym-qatynas jasaý kerektigi jóninde áıelim kóp kómektesti. Óıtkeni áıelim — psıholog, — deıdi jazýshy.

Stýdııa qonaǵy bala tárbıesine kóp kóńil bóletinin aıtady. Tipti demalys kúnderin tolyqtaı otbasyna arnaıdy eken.

— Men balama kóbirek ýaqyt bólýge tyrysamyn. Ádette senbi, jeksenbi kúnderin tolyqtaı otbasyma arnaımyn. Sol kúni syrtqa shyǵyp, qydyramyz. Men balaǵa tárbıeni qarym-qatynasty nyǵaıtý arqyly beremin. Jáı ǵana oınata berýden góri, balamen kóbirek sóılesemin. Ol suraq qoısa, balam tolyqtaı túsingenshe jaýap beremin. Ulymmen teń dárejede sóılesýge, onyń deńgeıine túsýge tyrysamyn. Keıde júıke shydamaýy múmkin, biraq shydaý kerek. Onyń basqa joly joq. Kóbine tárbıelep, sóılesetin — anasy. Ony joqqa shyǵara almaımyn. Anasy qursaqta jatqannan qalaı sóılese, 1-2 aılyǵynda da solaı sóılesetin. Menimen qalaı áńgime aıtsa, týra solaı balammen de sóılesetin, — deıdi Marǵulan Aqan.

Dese de, medıa maman qazirgi tańda qazaq qoǵamynda úlgi tutatyn ákeniń modeli qalyptaspaǵanyn aıtady.

— Men balanyń jylaǵanyna shydaı almaımyn. Sebebi, kishkentaı kezimde aǵalarym, úıdegi úlkender «Sen erkeksiń, jylama» deıtin. Áıelim bala jylasa, shydamdy bolýǵa da úıretti. Birtindep áreket etý arqyly saý qarym-qatynas ornatatyn ákeniń modelin jasap shyǵara alamyz dep oılaımyn. Biraq dál qazir sondaı model bizde áli joq, — deıdi áke.

Jazýshynyń bul pikirimen baspager Baqytjan Buqarbaı da kelisedi. Sebebi ár otbasynyń jaǵdaıy ártúrli deıdi ol.

— Biz byltyr «Zamanmen sanasqan 30 ákeniń hıkaıasy» kitabyn shyǵardyq. Qazirgi ár salada qyzmet etetin 30 ákeniń tájirıbesin bir jınaqqa biriktirdik. Qoǵamda ortaq bir model bar dep aıta almaımyn. Bul — qaıtalanbaıtyn tájirıbe ǵoı. Árkim ártúrli, árkimniń konteksti, jaǵdaıy, aıtary bólek. 30 ákeniń bir-birine uqsastyǵy az. Árıne «Bireýdiń aqysyn jeme, ala jibin attama» degen ustanymdar barshamyzǵa ortaq qoı. Dese de, olar qandaı kitaptar oqyp jatyr, bolashaqqa qalaı daıyndalyp jatyr nemese ózderindegi ákelik jaýapkershilikti arttyrý úshin qandaı áreketterge baryp jatyr? Bul aqyl-keńester kóp jaǵdaıda qaıtalanbaıdy. Árkimniń óziniń jeke-dara tájirıbesi bar. Sol tájirıbelerdi kitapta bólistik, — deıdi baspager.

Avtor bul kitapty jazýǵa ne sebep bolǵanyn túsindirdi.

— Bul kitapty jazýǵa qazirgi ákelerdiń balalaryna tárbıe bere almaı jatqany túrtki boldy. Tipti balasyna qaraýǵa ýaqyty da jetpeıdi. Bul máseleniń týyndaýyna eki sebep bar. Birinshisi — keıde ákelerdiń tárbıe máselesine qatysty ózin jetildirý, bilim jınaqtap, izdenýi jetispeıdi. «Men onsyz da bárin bilemin» nemese «Áıteýir asyrap jatyrmyn, tamaǵy toq, kıimi bútin — qalǵanyn anasy isteıdi» dep oılaıdy. Ekinshi faktor — bizdiń halqymyzdyń birazynda nesıe máselesi bar. Nápaqa tabý kóp ýaqyt alady da, ákelerdiń izdeniske arnaıtyn ýaqyty da, kúsh-qýaty da bola bermeıdi. Sondyqtan bizdiń maqsatymyz — oqyrmanǵa ákelik modelderden, ákelik tárbıe úlgilerinen turatyn shved dastarhanyn jaıyp berý boldy, — deıdi Baqytjan Buqarbaı.

Aıta keteıik, «Búgin LIVE» baǵdarlamasynyń ótken sanynda 7 jasar daryndy balanyń anasy bala tárbıeleýdegi óz tájirıbesimen bólisken edi.