Aq aıý Tom qaterli isikten kóz jumdy — Almaty haıýanattar baǵynyń dırektory

ALMATY. KAZINFORM — Almaty haıýanattar baǵynyń dırektory Seıilhan Aqylbekov European Endangered Species Program baǵdarlamasy aıasynda Pragadan aqysyz túrde 2024 jyldyń 29 naýryzynda jetkizilgen 17 jasar polıarlyq aq aıýdyń ólimi týraly málimdeme jasady.

Onyń aıtýynsha, Tomda isik anyqtalǵan. Sondaı-aq, polıarlyq aıýdyń jahandyq bazada (Zoological Information Management System) medıtsınalyq kartasy bolmaǵan, sondyqtan Almatyǵa jetkizilgen janýardyń densaýlyq jaǵdaıyn tolyq baǵalaý múmkindigi bolmaǵan.

Aıý Almatyǵa jetkizilgen sátte Praga haıýanattar baǵynyń mamandary Almaty haıýanattar baǵyna hat joldap, Tom sońǵy aıda salmaǵyn birshama joǵaltqany týraly jazǵan. 

«Biz úshin Tom erekshe janýar boldy. Ol — Almatyda rekordtyq 30 jyl ómir súrgen áıgili aq aıý Alkordyń nemeresi. Biz Tomdy „Joıylyp ketý qaýpi tóngen janýarlar túrin saqtaý jónindegi eýropalyq baǵdarlama“ aıasynda aldyq. Bizde úlken josparlar boldy. Ókinishke qaraı, biz olardy júzege asyryp úlgermedik. Búgin biz barlyq zertteýler men synamalardyń nátıjelerin aldyq, sondyqtan halyqaralyq talaptarǵa saı, endi ǵana Tomnyń ólimi týraly naqty derekterdi habarlaı alamyz», — dedi Seıilhan Aqylbekov. 

Veterınarlar janýardyń boıynda anyqtalǵan isik birneshe jyl ishinde qalyptasqanyn atap ótti. Almatyǵa kelgen kezde Tomnyń densaýlyǵy nashar boldy. Osyǵan baılanysty, zoobaq aq aıý boıynsha arnaıy mamandar men EAZA (Eýrazııalyq haıýanttar baǵy men akvarıýmdar qaýymdastyǵy) júginý týraly sheshim qabyldandy. 

Tomǵa EAZA mamandary usynǵan keshendi emdeý taǵaıyndaldy. Ókinishke qaraı, bul ýaqytsha ǵana oń nátıje berdi jáne janýardyń jaǵdaıyn jaqsarta almady. Almaty haıýanattar baǵy ár bir is-áreketin EER úılestirýshisine baıandap otyrdy. Sondaı-aq veterınarlardyń barlyq áreketteri ZIMS jahandyq bazasynda jarııalanyp turdy. Bul bazaǵa Pragadaǵy áriptester de, álemniń barlyq haıýanattar baǵy da kez kelgen ýaqytta qol jetkize alady», — dedi Almaty haıýanattar baǵynyń dırektory Seıilhan Aqylbekov.

Onyń aıtýynsha, janýar 2024 jyldyń 4 mamyrynda kóz jumdy. Aıýdyń ólimi týraly aqparat birden EAZA-nyń haıýanattar baǵy men akvarıýmdarda janýarlardy ornalastyrý jáne ustaý erejelerindegi talaptar boıynsha EER úılestirýshisine habarlandy.

EER úılestirýshisi «Polıarlyq aıýdyń ólimi týraly qoǵamǵa tolyq aqparat berý úshin, patalogoanatomııalyq jáne gıstologııalyq zertteýler nátıjelerin kútý qajet», — ekenin aıtty delingen habarlamada.   

«Aıýdyń ólimine sebep: muryn joldarynda shoǵyrlanǵan isiktiń paıda bolýynan (hondroma) muryn qýystary bitelip, bólingen suıyqtyq — shyryshty sekretsııa muryn qýystarynda qalyp, irińdi qabynýǵa, deneniń jalpy ıntoksıkatsııasyna jáne mıdyń isinýine ákeldi. Hondroma kezinde klınıkalyq túrde aıýda aeratsııa buzylyp, muryn joldaryn eki jaqtan bitep, muryn qýystarynda tolyq aýa aınalymy bolmaı jáne shyryshty sekretsııanyń ishke aǵyp ketýi saldarynan janýardyń jalpy jaǵdaıy qıyndaǵan. Nátıjesinde muryn joldary men mańdaı sınýstarynyń irińdi qabynýy paıda boldy, bul deneniń jalpy septıkalyq jaǵdaıyna ákeldi», — dedi patomorfolog, professor Amangeldi Mýlanov. 

Almaty haıýanattar baǵynyń baspasóz qyzmetiniń habarlaýynsha, hondroma — bul dıagnozy birden anyqtalýy qıyn isik. Medıtsına tilimen aıtqanda: aýrý shemirshekte kollagen túzilimderi joq. Emdeý tek hırýrgııalyq jolmen múmkin.

«Іsiktiń muryn qýysynda ornalasýyna baılanysty ony dıagnostıkalaý múmkin bolmady. Tomnyń ólimi bizge aýyr tıip otyr…», — dep jazdy zoobaqtyń baspasóz qyzmeti.    

Eske sala keteıik, buǵan deıin Almaty zoobaǵynda Pragadan jetkizilgen aq aıý ólip qalǵanyn jazǵan bolatynbyz.