AITV densaýlyqqa qanshalyqty qaýipti jáne onyń aldyn alý úshin ne isteý kerek
AITV ınfektsııasy - adamnyń ımmýn tapshylyǵy vırýsynan (AITV) týyndaıtyn baıaý údemeli juqpaly aýrý. Vırýs ımmýndyq júıeniń jasýshalaryn zaqymdaıdy.
Vırýs ımmýndyq júıeniń jasýshalaryn zaqymdaǵan soń onyń jumysy báseńdeıdi, júre paıda bolǵan ımmýndyq tapshylyq sındromy (JITS) damıdy, naýqas aǵzasy ınfektsııalar men isikterden qorǵalý múmkindigin joǵaltady, qalypty ımmýnıteti bar adamdarǵa tán emes qaıtalama aýrýlar paıda bolady.
Vırýsty juqtyrǵannan keıin 6-10 jylǵa deıin AITV-nyń syrtqy belgileri bolmaıdy, biraq vırýs juqtyrǵan adamnyń qanynda bolady jáne qorǵalmaǵan (músheqapsyz) jynystyq qatynas nemese birlesip ınektsııalyq esirtki tutyný jolymen basqa adamdarǵa berilýi múmkin. Qazaqstan Respýblıkasynda AITV ınfektsııasyn dıagnostıkalaý, emdeý jáne aldyn alý sharalary tolyǵynan tegin, memleket esebinen iske asyrylady.
AITV profılaktıkasynyń is-sharalary mynadaı baǵyttarda júrgiziledi:
- halyq arasynda, onyń ishinde halyqtyń negizgi toptary arasynda AITV ınfektsııasynyń taralýyna epıdemıologııalyq baqylaý júrgizý;
- aqparattyq materıaldar, áleýmettik jeliler jáne buqaralyq aqparat quraldary arqyly halyqtyń ártúrli toptaryna AITV ınfektsııasy máseleleri boıynsha aqparat berý;
- AITV ınfektsııasynyń profılaktıkasy máselelerin bilim berý júıesine jáne jumys oryndaryna ıntegratsııalaý;
- halyqtyń negizgi toptaryna senim pýnktterinde, dostyq kabınetterinde emdik-profılaktıkalyq qyzmetterin usyný;
- memlekettik áleýmettik granttar men memlekettik áleýmettik tapsyrystardy úkimettik emes uıymdar arqyly ornalastyrý jáne iske asyrý;
- donorlyq pen transplanttaýdyń ınfektsııalyq qaýipsizdigin qamtamasyz etý;
- AITV ınfektsııasynyń anadan uryqqa jáne balaǵa berilýiniń aldyn alý;
- janasýǵa deıingi jáne janasýdan keıingi profılaktıkany usyný;
- dıagnoz qoıylǵan sátten bastap AITV ınfektsııasynyń berilý qaýpin azaıtý úshin antıretrovırýstyq terapııany usyný.
AITV-ǵa tekserý zamanaýı, 4 urpaqty (antıgen/antıdene) testtermen júrgiziledi. Emdeý barysynda sapaly, sertıfıkattalǵan dárilik zattar qoldanylady.
Dúnıejúzilik densaýlyq saqtaý uıymynyń uıǵarymymen «95-95-95» strategııasy iske asyrylyp jatyr, ıaǵnı 2030 jylǵa qaraı:
- AITV-men ómir súretin barlyq adamdardyń 95%-y óz mártebesi týraly bilýi tıis;
- AITV ınfektsııasy dıagnoz qoıylǵan barlyq adamdardyń 95%-y antıretrovırýstyq terapııany turaqty alýy tıis;
- antıretrovırýstyq terapııa alatyn adamdardyń 95%-da vırýstyq sýpressııa baıqalýy tıis.
AITV-men ómir súretin adamdar jáne halyqtyń negizti toptarynyń qaýymdastyǵy birlesip jumys júrgizgende ǵana osy maqsatqa qol jetkizemiz dep úmittenemiz.
Beken Syrbek,
Shymkent qalalyq «JITS-tiń aldyn alý jáne oǵan qarsy kúres jónindegi ortalyq» MKQK bas dárigeri
