Abý-Dabıde Qazaqstannyń orta derjava retindegi róli talqylandy
ASTANA. KAZINFORM — Qazaqstan Syrtqy ister mınıstriniń orynbasary Roman Vasılenko elimizdiń syrtqy saıasatynyń teńgerimdiligi men pragmatızmin túsindirý retinde kıiz úıdiń úlgisin keltirdi.
13-15 jeltoqsanda Abý-Dabıdegi Frantsýz halyqaralyq qatynastar ınstıtýty (IFRI) uıymdastyrǵan 17-shi jyl saıynǵy World Policy Conference konferentsııasynda Qazaqstannyń halyqaralyq máselelerdi sheshýge qosqan úlesi jáne eldiń ósip kele jatqan orta derjava retindegi jańa róli talqylandy.
Terrı de Monbrıal, Eýropanyń jetekshi ǵylymı ortalyqtarynyń biri IFRI negizin qalaýshysy jáne turaqty Prezıdenti, konferentsııa sessııasyn «kóp vektorly syrtqy saıasattar?», halyqaralyq qoǵamdastyqtyń jaýapty seriktesi retinde elge tanylýǵa laıyq Qazaqstannyń dıplomatııalyq baǵyty osylaı sıpattalatynyn erekshe atap ótti.
Bul rette, kórnekti frantsýz ǵalymynyń pikirinshe, Qazaqstan «syrtqy saıasattaǵy osyndaı tásilderdi patenttep qana qoımaı», sońǵy jyldary orta derjava retinde túrli halyqaralyq syn-qaterlerdi sheshýde belsendi qatysýshy bola bastady.
Demek, Terrı de Monbrıal atap ótkendeı «Qazaqstannyń syrtqy saıasaty nege negizdeledi, ol olardyń arasyndaǵy shıelenistiń kúrt artqan dáýirinde ártúrli geosaıası kúsh ortalyqtarymen oń qarym-qatynasty qalaı saqtaı alady jáne bizdiń elimiz jańa mártebede, ásirese qaqtyǵystardy retteý máselelerinde ne isteı alady?» — degen suraqtar oryndy.
Odan keıingi pikirtalas barysynda Qazaqstan Syrtqy ister mınıstriniń orynbasary Roman Vasılenko elimizdiń syrtqy saıasatynyń teńgerimdiligi men pragmatızmin túsindirý retinde kıiz úıdiń úlgisin keltirdi.
— Qazaqtardyń dástúrli úıinde buryshtar joq. Tıisinshe, bir nemese basqa jaǵyn qabyldaý, boks rıngindegideı bir nemese basqa buryshty tańdaý qajettiligi bizdiń mentalıtetimizge qaıshy keledi. Qazaqstanda elderdiń bloktarǵa bólinýi qabyldanbaıdy. Eger memleketter qandaı da bir tarapty ıelenýi kerek bolsa, onda básekelestikten góri yntymaqtastyqty tańdaý kerek; oqshaýlanýdan góri ózara árekettesý; zańsyzdyqtan góri quqyqtyń ústemdigi; ózara erekshelik pen nóldik nátıje beretin oıyndardan góri ózara paıda men jalpyǵa birdeı utys tujyrymdamasy (win-win), — dedi ol.
Dıplomat atap ótkendeı, osy tásildiń arqasynda Qazaqstan barlyq seriktestermen ózara syılastyq pen ózara tıimdi baılanys ornatty jáne álemniń eshbir elimen shıelenisti qarym-qatynastary joq.
Halyqaralyq qaýipsizdik júıesiniń daǵdarysy jaǵdaıynda orta derjavalardyń is júzinde ne isteı alatyndyǵy týraly aıta kele, mınıstrdiń orynbasary Astananyń BUU-ny álemdik damý men qaýipsizdik máselelerin sheshýge arnalǵan jalǵyz jahandyq uıym retinde nyǵaıtýdy jaqtaǵanyn jáne áli de jaqtaıtynyn atap ótti.
— Bul úshin, Qazaqstan Prezıdenti Qasym-Jomart Toqaev atap ótkendeı, BUU Qaýipsizdik Keńesiniń reformasy baıaǵyda pisip-jetildi, ol kóptegen jyldar boıy soǵys pen beıbitshiliktiń kóptegen prıntsıpti máseleleri boıynsha tyǵyryqqa tireldi. Qazaqstan Qaýipsizdik Keńesiniń neǵurlym ókildi bolýy jáne qazirgi zamanǵy shyndyqty kórsete otyryp, neǵurlym ádil usynýdy qamtamasyz etýi tıis dep sanaıdy, — dedi ol.
R. Vasılenkonyń aıtýynsha, orta derjava retinde — biz bul anyqtamany jaýapkershilikpen qabyldaımyz.
— Bizdiń kózqarastarymyzdy bóletin basqa eldermen yntymaqtastyqta, pikirles elderdiń belgili bir jelisi retinde jáne ujymdyq sheshimderdi izdeýde, álemdik sýperderjavalardy qajettilikke sendirý, búkil adamzattyń múddelerin esepke alý jáne klımattyń ózgerýi, teńsizdik, kedeılik jáne t. b. sııaqty barlyǵymyzdyń aldymyzda turǵan prıntsıpti suraqtarǵa jedel jaýap tabý úshin jumys isteýdi jalǵastyra alamyz, — deıdi Qazaqstan Syrtqy ister mınıstriniń orynbasary.
Moderatordyń ótinishi boıynsha ol Qazaqstannyń Ýkraınadaǵy áskerı janjalǵa kózqarastaryna qatysty túsinikteme berdi.
— Prezıdent Q. Toqaev bul máseleni sheshý tek dıplomatııalyq jolmen ǵana múmkin bolatynyn jáne biz janjaldy tez arada toqtatýdy jáne kelissózder ústelindegi kelispeýshilikterdi retteýdi jaqtaıtynymyzdy birneshe ret aıtty. Óz tarapynan Qazaqstanda osy baǵyttaǵy kúsh-jigerdi barynsha qoldaýǵa daıyn, — dedi dıplomat.
Paneldik pikirtalasqa Serbııa Parlamentiniń Spıkeri Ana Brnabıch pen Grýzııa Syrtqy ister mınıstriniń birinshi orynbasary Lasha Darsalııa da qatysty. Olar talqylanatyn máselelerge óz elderiniń kózqarastaryn usyndy.
Álemdik geosaıasat pen ekonomıka máselelerin qarastyrǵan konferentsııa jumysyna Eýropa men Amerıka, Azııa jáne Afrıka elderiniń saıasatkerleri, dıplomattary, sarapshylary, bıznesmenderi men jýrnalısteri, sondaı-aq Halyqaralyq Valıýta Qory men ekonomıkalyq yntymaqtastyq jáne damý uıymy sııaqty halyqaralyq uıymdardyń ókilderi qatysty.
Aıta keteıik, buǵan deıin QR Syrtqy ister mınıstriniń orynbasary Roman Vasılenko Qazaqstan men Eýroodaq vızalyq rejımdi jeńildetý boıynsha resmı kelissózderdi bastaıtynyn aıtty.