Abaıdy jańasha turǵyda nasıhattaý dáýiri bastaldy - Mekemtas Myrzahmetov

NUR-SULTAN. QazAqparat - 2020 jyly Abaı Qunanbaıulynyń 175 jyldyq mereıtoıy el ishinde, sondaı-aq halyqaralyq deńgeıde atap ótiledi. Bul jóninde QR Prezıdenti Qasym-Jomart Toqaevtyń Jarlyǵy shyqqan bolatyn. Osyǵan oraı belgili abaıtanýshy, professor Mekemtas Myrzahmetov QazAqparat tilshisine tuşymdy pikirin bildirdi.

Abaıtaný ǵylymynyń aqsaqaly aqynnyń 175 jyldyǵyna ózi de «qur qol barmaıtynyn» aıtady. Sebebi mereıtoıdy keń kólemde atap ótýdi ortaq paryz sanaıdy.

«Abaı. Tolyq adam ilimi» degen 200 bettik monografııa daıarladym. 1994 jyly «Abaıtaný tarıhy» atty eńbek basylǵan. Onda kóp dúnıeler eski kózqaraspen ketken. Partııalyq, taptyq prıntsıp degen dúnıeler, dáýirleý máselesi ketip qalǵan. Onyń bári búgingi ǵylymǵa jat. Solardy ózgertip, 2 tom etip usynýǵa bolady. Taǵy bir dotsent shákirtim abaıtanýdyń M.Áýezovten keıingi dáýiri týraly jazǵan. Ony da qaıta qarap, jóndep usynbaqshymyz. Mine, mereıtoıǵa osylaı daıyndalyp jatyrmyz», - deıdi professor.

Ǵalymnyń pikirinshe, Abaıtaný aqparattyq tehnologııa damyǵan zamanda jańasha sıpatta damýy kerek. Ol úshin áýeli Abaıǵa qaı turǵydan kelemiz degen suraqtyń basyn ashyp alý qajet.

«Abaıtaný búkil Qazaqstanda júrip jatyr. Ásirese, Túrkistan oblysy men Shymkent qalasynda birneshe ǵalym shyndap kiristi. 1995 jyly Abaıdyń 150 jyldyǵyn toıladyq. Qalaı degenmen de, sovettik kezeńnen qol úzbegen dáýir bolatyn. Al qazir jańa dúnıetanymǵa óttik. Burynǵy ateıstik kózqaras teristeldi de, «Bizdi uly sana bıleıdi» degenge dúnıejúzi qol qoıdy. Qazir búkil qoǵamdyq ǵylymdar daǵdarysta. Biz de abaıtanýymyzdy, ózge de ilimderimizdi osy jolǵa salýymyz kerek. Bul úlken strategııalyq qadam», - deıdi ol.

M.Myrzahmetovtiń Abaı shyǵarmalaryn ózge tilderge aýdarý máselesine qatysty usynystary da bar.

«Álem qazaqta uly aqyn bar ekenin alǵash Áýezovtiń «Abaı joly» arqyly bildi. Bildi de, bizden «Abaıdyń óleńderin berseńdershi» dep surady. Sodan keıin ǵana arabshaǵa, aǵylshynǵa, orysshaǵa, qytaı tiline aýdardyq. Biraq Abaı ulttyq aqyn bolǵandyqtan, ony kez kelgen aqyn aýdara almaıdy. Ulttyq aqyndy túsiný úshin, tildi, halyqtyń rýhanı tabıǵatyn túsiný shart. Abaı aýdarmalarynyń ishinde ózbek tilindegisi kóńilime jaǵady. Abaıdy tap bir túpnusqadan oqyǵandaı bolasyń. Al orysshasynda basqashalaý ketedi. Olar áýeli jolma-jol aýdaryp alyp, qurastyra salǵan. Abaıdyń tabıǵaty tanylmaǵan. Mereıtoı qarsańynda osyndaı kemshilikter rettelse eken. Nasıhat kúsheıtilýi kerek. Teledıdardan Abaıǵa qatysty tolymdy ári turaqty habar joq. Abaıdy jańa dúnıe turǵysynan nasıhattaý dáýiri endi bastaldy. Mynaý mereıtoı - sonyń bastaýy», - deıdi abaıtanýshy ǵalym.

Foto: adebiportal.kz