Abaı arqyly Qazaqstandy álemge tanytamyz – Jabaı Qalıev
«Elimiz, bıyl, ıaǵnı 2020 jyly birneshe mańyzdy mereıtoıdy atap ótkizgeli otyr. Solardyń qatarynda Konstıtýtsııamyzdyń 25 jyldyǵyn, Altyn ordanyń 750 jyldyǵyn, ál-Farabıdiń 1150-jyldyǵyn, Abaıdyń 175 jyldyǵyn memleket deńgeıinde atap ótetin boldyq. Sondaı-aq, Qazaqstan halqy Assambleıasynyń qurylǵanyna shırek ǵasyr tolady. Tıisti is-sharalardyń barlyǵyn ysyrapshyldyqqa jol bermeı, mazmundy oı týdyratyn deńgeıde ótkizemiz» dedi Qasym-Jomart Toqaev. Osy mereıtoılardyń ishindegi eń mańyzdylarynyń biri – ol Abaı Qunanbaıulynyń 175 jyldyǵy», - deıdi Jabaı Qalıev.
Ol Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaevtyń «Abaı jáne HHІ ǵasyrdaǵy Qazaqstan» degen maqalasyndaǵy aıtylǵan pikirleri men tujyrymdary qatty qýantqanyn aıtty.
«Prezıdentimiz aıtqandaı, qazirgi órkenıetti memleketterdiń barlyǵy derlik shoqtyǵy bıik tarıhı tulǵalarymen maqtana alady. Olardyń qatarynda saıasatkerler, memleket jáne qoǵam qaıratkerleri, qolbasshylar, aqyn-jazýshylar, óner jáne mádenıet maıtalmandary bar. Qazaq jurty da birtýar perzentterden kende emes. Solardyń ishinde Abaıdyń orny erekshe.
Qasym-Jomart Kemelulynyń maqalasynyń basty ereksheligi – ol bul eńbeginde Abaı týraly oı-pikirlerin qazirgi zamanǵy talaptarmen úılesimdi ushtastyryp otyr. Onyń aıtýynsha, qazir álem kún saıyn emes, saǵat saıyn ózgerýde. Barlyq salada jańa mindetter men tyń talaptar qoıylýda. Ǵylymdaǵy jańalyqtar adamdy alǵa jeteleıdi. Aqyl-oımen ǵana ozatyn kezeń keldi. Zaman kóshine ilesip, ilgeri jyljý úshin biz sananyń ashyqtyǵyn qamtamasyz etýimiz kerek. Bul qadam órkenıettiń ozyq tustaryn ulttyq múddemen úılestire bilýdi talap etedi», - deıdi ol.
Abaıdyń shyǵarmalaryna zer salsaq, onyń únemi eldiń alǵa jyljýyna, ósip-órkendeýine shyn nıetimen tileýles bolǵanyn, osy ıdeıany barynsha dáriptegenin baıqaýǵa bolady.
«Al ilgerileýdiń negizi bilim men ǵylymda ekenin anyq bilemiz. Abaı qazaqtyń damylsyz oqyp-úırengenin bar jan-tánimen qalady. «Ǵylym tappaı maqtanba» dep, bilimdi ıgermeıinshe, bıikterdiń baǵyna qoımaıtynyn aıtty. «Paıda oılama, ar oıla, Talap qyl artyq bilýge» degen ónegeli ósıetin de osy turǵydan uǵynýymyz qajet.
Bul tujyrymdar qazir de asa ózekti. Tipti burynǵydan da zor mańyzǵa ıe bolyp otyr, sebebi HHІ ǵasyrdaǵy ǵylymnyń maqsaty bıikke umtylý, alysqa qulash sermeý ekenin kórip otyrmyz. Al bizdiń mindetimiz – osy ilgeri kóshke ilesip qana qoımaı, aldyńǵy qatardan oryn alý.
Abaı aıryqsha dáriptegen ıgilikti istiń biri – til úırený. Aqyn «Árbireýdiń tilin, ónerin bilgen kisi onymenen birdeılik daǵýasyna kiredi, asa arsyzdana jalynbaıdy», – deıdi. Demek, ózimizden ozyq turǵan jurtpen deńgeıles bolý úshin de onyń tilin meńgerýdiń mańyzy zor», - deıdi Jabaı Qalıev.
Ol qazir ana tilimizdiń damýyna nazar aýdaryp, onyń mártebesin arttyrý kerektigine toqtaldy.
«Aǵylshyn tilin úırenýge de basymdyq berý qajet. Jastarymyz neǵurlym kóp tildi meńgerse, soǵurlym múmkindigi keńeıedi. Biraq olardyń ana tilin bilýine basa mán bergen jón. Memleket basshysynyń pikirinshe, biz Abaıdy tereń tanýǵa basa mán bergenimiz jón. Abaıdy taný – adamnyń ózin-ózi tanýy. Adamnyń ózin-ózi tanýy jáne únemi damyp otyrýy, ǵylymǵa, bilimge basymdyq berýi – kemeldiktiń kórinisi. Intellektýaldy ult degenimiz de – osy. Osyǵan oraı, Abaı sózi urpaqtyń baǵyt alatyn temirqazyǵyna aınalýy qajet. Abaı qazaqtyń ár balasyn ultjandy azamat etip tárbıeleýge shaqyrdy. Onyń murasy – parasatty patrıotızmniń mektebi, eldikti qadirleýdiń negizi. Osy mindetterdi halyq arasynda keńinen nasıhattap, júzege asyrýǵa belsendi atsalysý – zııaly qaýymnyń abyroıly paryzy dep bilemiz», - deıdi Jabaı Nurmaquly.
Foto: old.baq.kz
