9 aqpan. Týǵan kún ıeleri

NUR-SULTAN. QazAqparat - Búgin, ıaǵnı 9 aqpan kúni tulǵalardan kimder dúnıege kelgen? QazAqparat oqyrmandaryna esimder kúntizbesin usynady.

ESІMDER

91 jyl buryn (1931-1976) aqıyq aqyn, aýdarmashy, dramatýrg, Qazaqstan Memlekettik syılyǵynyń laýreaty, «Ǵasyr aqyny» ataǵynyń ıegeri Muqaǵalı MAQATAEV dúnıege keldi.

Almaty oblysy Raıymbek aýdanynda týǵan. M.Kırov atyndaǵy Qazaq memlekettik ýnıversıtetin (ál-Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıteti) bitirgen.

1952-1969 jyldary Qarasaz bastaýysh mektebinde orys tiliniń muǵalimi, Qazaq radıosynyń dıktory, Shalkódede Qyzyl otaý meńgerýshisi, Narynqol aýdandyq «Sovettik shekara» (qazirgi «Hantáńiri») gazetiniń jaýapty hatshysy, «Sotsıalıstik Qazaqstan» (qazirgi «Egemen Qazaqstan») gazetinde, «Mádenıet jáne turmys» (qazirgi «Parasat»), «Juldyz» jýrnaldarynda ádebı qyzmetker, Jazýshylar odaǵy poezııa bóliminiń keńesshisi qyzmetterin atqarǵan. 1973-1974 jyldary Máskeýdegi Ádebıet jáne óner ınstıtýtynda oqyǵan. Aqynnyń tyrnaqaldy týyndylary Narynqol aýdandyq «Sovettik shekara» gazetinde 1948 jyly jarııalanǵan. Onyń «Aq qaıyń áni», «Aqqýlar uıyqtaǵanda», «Arman», «Sholpan», «Raıymbek! Raıymbek!», «Qashqyn», «Motsart. Jan azasy» atty poema tolǵaýlary men 650-den astam lırıkalyq óleńderi bar. Ol qazaq óleńin mazmun, pishin jaǵynan túrlendirip, ıntonatsııa, ınversııa, mazmun turǵysynan jańalyq engizdi. Muqaǵalı Maqataev poezııa janrynda ǵana emes, proza, drama, syn salasynda da qalam tartty. Onyń «Qosh, mahabbat» jınaǵyna ár jyldar jazylǵan «Qulpytas», «Marýsıanyń taýy», «Ózgermepti», «Áje» áńgimeleri, «Qos qarlyǵash», «Jyl qustary» povesteri men «Qosh mahabbat» pesasy, birneshe synı eńbekteri engen. Aýdarma salasynda Shekspırdiń sonetterin, Danteniń «Qudiretti komedııasyn», E.Evtýshenko, A.Akopıan, F.Morgýn, Ý.Ýıtmen, R.Berns, F.Ansarıdiń óleńderin tárjimalaǵan. Onyń óleńderine Nurǵısa Tilendıev, Shámshi Qaldaıaqov, Beıbit Oraluly, Altynbek Qorazbaev taǵy basqa sazgerler án jazdy. Almatyda aqyn atynda mektep, kóshe jáne sol kóshe boıynda eskertkishi bar. Týǵan aýyly Qarasazda murajaıy ashyldy. Qazaqstan Jazýshylar odaǵy 1985 jyldan beri úzdik ádebı shyǵarma avtorlaryna beriletin Muqaǵalı Maqataev atyndaǵy syılyq taǵaıyndaǵan.

69 jyl buryn (1953) Jambyl oblysynyń ákimi Berdibek Máshbekuly SAPARBAEV dúnıege keldi.

Qyzylorda oblysy Jańaqorǵan aýdanynyń Besaryq aýylynda týǵan. 1977 jyly Almaty Halyq sharýashylyǵy ınstıtýtyn «Ekonomıka jáne materıaldyq-tehnıkalyq jabdyqtaý» mamandyǵy boıynsha bitirdi. Ekonomıka ǵylymdarynyń doktory, professor. Eńbek jolyn Qyzylorda oblysynyń Zadarınskıı sovhozynyń jumysshysynan bastady (1969-1971 jyldary); áskerı qyzmetin ótkerdi (1971-1973 jyldary). Instıtýtty bitirisimen Respýblıkalyq memlekettik eńbek jınaqtaý kassalary (gostrýdsberkassy) basqarmasynda ekonomıst (1977); QazKSR Qarjymıninde ekonomıst, aǵa ekonomıst, jetekshi, bas ekonomıst, bólim bastyǵynyń orynbasary (1977-1988 jyldary); josparlaý-qarjy basqarmasynyń bastyǵy, Bas ekonomıka basqarmasynyń bastyǵy, Qazaqstan Respýblıkasy Bilim mınıstriniń orynbasary (1988-1993 jyldary); Prezıdent Apparaty bólimi men Qazaqstan Respýblıkasy Mınıstrleri kabıneti meńgerýshisiniń orynbasary (1993); Qazaqstan Respýblıkasy Mınıstrler kabınetiniń Іster basqarmasynyń Qarjy, eńbek jáne áleýmettik qorǵaý bólimi meńgerýshisiniń orynbasary jáne meńgerýshisi (1994-1995 jyldary) boldy. Qazaqstan Respýblıkasy Mınıstrler kabıneti Apparatynyń basshysy (1995); Qyzylorda oblysynyń ákimi (1995-1999 jyldary); Ońtústik Qazaqstan oblysynyń ákimi (1999-2002 jyldary) qyzmetterin atqardy; Qazaqstan Respýblıkasy Kedendik baqylaý agenttiginiń tóraǵasy, Qazaqstan Respýblıkasy Qarjy vıtse-mınıstri - Kedendik baqylaý komıtetiniń tóraǵasy (2002-2006); Premer-Mınıstr Keńsesi basshysynyń orynbasary - Qazaqstan Respýblıkasy Parlamentindegi Úkimettiń Ókili (2006-2007); Qazaqstan Respýblıkasynyń Ekonomıka jáne bıýdjettik josparlaý vıtse-mınıstri (2007 jyly aqpan - 27 tamyz). 2007 jyldyń tamyzynan Qazaqstan Respýblıkasynyń Eńbek jáne halyqty áleýmettik qorǵaý mınıstri. 2009-2014 jyldary - Shyǵys Qazaqstan oblysynyń ákimi. 2014-2015 jyldary – Qazaqstan Respýblıkasy Premer-Mınıstriniń orynbasary.2015-2019 jyldary – Aqtóbe oblysynyń ákimi. 2019 jyldyń aqpan-tamyz aılarynda Qazaqstan Respýblıkasynyń Eńbek jáne halyqty áleýmettik qorǵaý mınıstri boldy. 2019-2020 jj. – Qazaqstan Respýblıkasy Premer-mınıstriniń orynbasary. Qazirgi qyzmetinde – 2020 jyldyń aqpan aıynan bastap. «Qurmet» (1999), «Parasat» (2007) ordenderimen, «Astana» (1998), «Qazaqstan Respýblıkasynyń táýelsizdigine 10 jyl» (2001), «Qazaqstan Respýblıkasynyń Konstıtýtsııasyna 10 jyl» (2005) medaldarymen marapattalǵan.

67 jyl buryn (1955) QR Bilim jáne ǵylym mınıstrligi A.Baıtursynuly atyndaǵy Til bilimi ınstıtýtynyń dırektory Erden Zadauly QAJYBEK dúnıege keldi.

Jezqazǵan qalasynda týǵan. 1977 jyly akademık E.A. Býketov atyndaǵy Qaraǵandy memlekettik ýnıversıtetin, 1980 jyly QazKSR Ǵylym akademııasy Til bilimi ınstıtýtynyń «Túrkologııa» mamandyǵy boıynsha aspırantýrasyn bitirgen. Eńbek joly: 1975-1977 jyldary – QarMÝ dıplomanty. 1980-1982 jyldary — QazKSR ǴA Til bilimi ınstıtýtynyń kishi ǵylymı qyzmetkeri. 1982-1989 jyldary – QazKSR ǴA Til bilimi ınstıtýtynyń ǵylymı hatshysy. 1989-1992 jyldary – QazKSR ǴA Til bilimi ınstıtýtynyń Túrkologııa jáne qazaq tiliniń tarıhy bóliminiń meńgerýshisi. 1989 jyldan bastan «Halyqaralyq túrkologııa ortalyǵy» halyqaralyq úkimettik emes, kommertsııalyq emes ǵylymı-mádenı mekemeniń prezıdenti boldy. 1990-2000 jyldary – QR UǴA «Qazaq tili» qoǵamynyń tóraǵasy. 1992-2000 jyldary – QR UǴA R.B.Súleımenov atyndaǵy Shyǵystaný ınstıtýtynyń dırektory. 1995 jyldan bastap QR Prezıdent ákimshiliginiń ǵylymı sarapshysy qyzmetin atqardy. 2000-2003 jyldary – «Eýrazııa» halyqaralyq qorynyń prezıdenti. 2000-2006 jyldary – «Qazaqstan» aqparattyq-taldaý ortalyǵynyń dırektory. 2003 jyldan bastap amerıkalyq bilim berý konsortsıýmy men Q.I.Sátpaev atyndaǵy Qazaq ulttyq tehnıkalyq ýnıversıtetiniń «Qazaqstandaǵy amerıkalyq ýnıversıtet» halyqaralyq bilim berý baǵdarlamasynyń jetekshisi boldy. 2003 jyldan bastap Ortalyq Azııada Amerıkalyq bilim berý konsortsıýmy ókildiginiń jetekshisi qyzmetin atqardy. 2005-2009 jyldary – QR UǴA A.Baıtursynov atyndaǵy Til bilimi ınstıtýtynyń bas ǵylymı qyzmetkeri. 2006-2009 jyldary – QR Mádenıet jáne aqparat mınıstrligi Til komıtetiniń tóraǵasy. 2012 jyldan bastap «qazaq tili» halyqaralyq qoǵamynyń vıtse-prezıdenti. 2016 jyldan bastap Ál-Frabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıteti «TÚRІKSOI» ortalyǵynyń jetekshisi boldy. 2016-2017 jyldary – Ál-Frabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıteti túrkologııa kafedrasynyń meńgerýshisi. 2016 jyldan bastap Yntanbul ýnıversıteti ál-Farabı qazaq-túrik ortalyǵy halyqaralyq prezıdıýmynyń ýákiletti ókili jáne múshesi, QR BǴM A.Baıtursynov atyndaǵy til bilimi ınstıtýty túrkologııa jáne qazaq tili tarıhy bóliminiń meńgerýshisi.

61 jyl buryn (1961) Qazaqstan Respýblıkasynyń kórnekti memleket qaıratkeri Ǵosman Kárimuly ÁMRIN dúnıege kelgen.

Aqmola oblysynda týǵan. 1982 jyly Y. Altynsarın atyndaǵy Arqalyq pedagogıkalyq ınstıtýtyn «fızıka pániniń muǵalimi» mamandyǵy boıynsha aıaqtady. 1987 jyly F.E. Dzerjınskıı atyndaǵy KSRO Memlekettik qaýipsizdik komıtetiniń Joǵary mektebin ofıtser ataǵymen bitirdi. Eńbek joly: Torǵaı oblystyq Bilim basqarmasynyń alǵashqy áskerı daıyndyq ınspektory (1982); Torǵaı oblysy Muǵalimderdi jetildirý ınstıtýtynda fızıka kabınetiniń meńgerýshisi (1984-1985); KSRO Memlekettik qaýipsizdik komıteti organdarynda, Qazaqstan Respýblıkasy Ulttyq qaýipsizdik komıtetinde qyzmet etti (1987-1993); jeke qurylymdarda jumys istedi (1993-1996); QR Prezıdenti janyndaǵy Joǵarǵy ekonomıkalyq keńestiń hatshylyq bóliminiń basshysy (1996-1997); QR Strategııalyq josparlaý jáne reformalaý agenttigi strategııalyq josparlaý, strategııalyq taldaý, bıýdjettik baǵdarlamalar departamentterin basqardy (1997-1999); Qazaqstan Respýblıkasy Qorǵanys mınıstriniń ekonomıka jáne qarjy boıynsha orynbasary (1999-2001); Qazaqstan Respýblıkasy Qaýipsizdik Keńesi Hatshysynyń orynbasary (2001); Qazaqstan Respýblıkasy Qorǵanys mınıstrliginde Ekonomıka jáne qarjy boıynsha Qorǵanys mınıstriniń orynbasary (2001-2003); «Injınırıng jáne transfert tehnologııasy ortalyǵy» AQ prezıdenti (2003-2004); Qazaqstan Respýblıkasynyń Indýstrııa jáne saýda birinshi vıtse-mınıstri (2004); «Ulttyq ınnovatsııa qory» AQ Basqarma tóraǵasy (2004-2006); «Samuryq-Qazyna» Ulttyq ál-aýqat qory» AQ Basqarma tóraǵasynyń keńesshisi (2006-2007); «Damý» kásipkerlikti damytý qory» «Shaǵyn kásipkerlikti damytý qory» AQ Basqarma tóraǵasy (2007-2009); «Samuryq-Qazyna» jyljymaıtyn múlik qory» AQ Basqarma tóraǵasy (2009-2010); Qazaqstan Respýblıkasy Ulttyq qaýipsizdik komıteti tóraǵasynyń orynbasary (2010-2013); Qazaqstan Respýblıkasy Qarjy mınıstrligi Kedendik baqylaý komıtetiniń tóraǵasy (2013 – 2014). Qazaqstan Respýblıkasy Qarjy mınıstrliginiń Memlekettik kirister komıteti tóraǵasynyń orynbasary (2014-2019).

53 jyl buryn (1969) Memlekettik tildi damytý qorynyń dırektory Azat Sádmetuly ShÁÝEEV dúnıege keldi.

Jambyl oblysy Lýgovoe aýdanynda týǵan. 1994 jyly Abaı atyndaǵy Almaty memlekettik ýnıversıtetiniń fılologııa fakýltetin bitirgen. Eńbek joly: 1994–1995 jyldary - Almaty oblystyq ákimshiliginiń Mádenıet basqarmasy halyq shyǵarmashylyǵy ortalyǵynyń bas mamany; 1995-1996 jyldary - Almaty qalalyq Ákimshiligi Til basqarmasynyń Onomastıka, termınologııa jáne til mádenıeti bóliminiń bas mamany; 1996-1997 jyldary - Almaty qalasy ákimi orynbasarynyń kómekshisi; 1997-2001 jyldary - Almaty qalasy ákimdigi ishki saıasat bóliminiń bas mamany; 2001-2002 jyldary - Almaty qalalyq ishki saıasat departamenti qoǵamdyq-saıası bóliminiń meńgerýshisi; 2002-2003 jyldary - Almaty qalasy ákimdiginiń Qazaqstan halyqtary Assambleıasymen jumys bóliminiń meńgerýshisi; 2003-2005 jyldary - QR Premer-Mınıstri Keńsesi áleýmettik-mádenı damý bóliminiń bas sarapshysy; 2005-2008 jyldary - «Nur Otan» HDP Ortalyq apparaty aqparattyq-taldaý bóliminiń meńgerýshisi; 2008 jyly - QR Mádenıet jáne Aqparat vıtse-mınıstriniń keńesshisi; 2008-2010 jyldary - Memlekettik tildi damytý qory dırektorynyń birinshi orynbasary; 2010 jyldyń qańtarynan - Memlekettik tildi damytý qory dırektorynyń mindetin atqarýshy; 2010 jyldyń sáýirinen - qazirgi qyzmetinde.

42 jyl buryn (1980) «QazAgroGarant» AQ basqarma tóraǵasynyń orynbasary Indıra Valerevna SARJANOVA dúnıege keldi.

Almaty oblysynda týǵan. І. Jansúgirov atyndaǵy Jetisý memlekettik ýnıversıtetin «ekonomıst-menedjer», Qarjy polıtsııasy akademııasyn «zańger» mamandyǵymen, QR Prezıdenti janyndaǵy Memlekettik basqarý akademııasyn támamdaǵan.

2001-2012 jyldary QR Keden organdarynda túrli qyzmet atqarǵan. 2012-2013 jyldary «QazAgroQarjy» AQ tehnıkalyq qamtamasyz etý departamenti jabdyqtardy satyp alý bóliminiń bastyǵy, «QazAgroQarjy» AQ jobalardy tehnıkalyq súıemeldeý bóliminiń bastyǵy.

Qazirgi qyzmetinde – 2013 jyldan.

41 jyl buryn (1981) Qazaqstan Respýblıkasynyń Shveıtsarııa Konfederatsııasyndaǵy Tótenshe jáne Ókiletti Elshisi (2019 jyldan), Qazaqstan Respýblıkasynyń Lıhtenshteın Knıazdigindegi, Vatıkan memleketindegi, Ierýsalımdik áýlıe Ioann Egemendi Áskerı gospıtalerler ordeni janyndaǵy, Rodostaǵy jáne Maltadaǵy Tótenshe jáne Ókiletti Elshisi qyzmetin qosa atqarýshy (2020 jyldan) Álibek Ásetuly BAQAEV dúnıege keldi.

Almaty qalasynda týǵan. Qazaq halyqaralyq qatynastar jáne álem tilderi memlekettik ýnıversıtetin aýdarmashy- sınhronıst mamandyǵy boıynsha, QR Prezıdenti janyndaǵy Memlekettik basqarý akademııasyn saıasattaný mamandyǵy boıynsha, Rýpreht jáne Karl atyndaǵy Geıdelberg ýnıversıtetin (GFR), memlekettik saıasat Senford mektebiniń Dıýk ýnıversıtetin bitirgen.

Eńbek jolyn 2004 jylyQR SІM Eýropa jáne Amerıka departamentiniń referenti bolyp bastady. 2004-2008 jyldary – Germanııadaǵy Qazaqstan elshiliginiń attshesi. 2008-2009 jyldary – QR Ekonomıka jáne bıýdjettik josparlaý mınıstrligihattama shefi, halyqaralyq máseleler jónindegi keńesshi. 2009-2012 jyldary – QR Ekonomıkalyq damý jáne saýda mınıstrligi strategııalyq josparlaý jáne taldaý departamentiniń, halyqaralyq qatynastar departamentiniń dırektory. 2012-2013 jyldary – QR SІM jalpyazıattyq yntymaqtastyq departamentiniń azıattyq dıalogtar forýmdary basqarmasynyń basshysy. 2013-2015 jyldary - QR SІM jalpyazıattyq yntymaqtastyq departamenti dırektorynyń orynbasary, dırektor mindetin atqarýshy. 2015-2019 jyldary - QR SІM jalpyazıattyq yntymaqtastyq departamenti dırektory. Qazirgi qyzmetinde 2019 jyldyń qyrkúıek aıynan bastap.

40 jyl buryn (1982) Qazaqstan Respýblıkasy Parlament Májilisi VII shaqyrylymynyń depýtaty, Zańnama jáne sot reformalary jónindegi komıtet múshesi Mádı Saǵyntaıuly ELÝBAEV dúnıege keldi.

Kókshetaý qalasynda dúnıege keldi. Sh.Ýálıhanov atyndaǵy Kókshetaý ýnıversıtetin, agroónerkásip kesheni kásiporyndaryndaǵy ekonomıka jáne menedjment (2003 jyl), A.Myrzahmetov atyndaǵy ýnıversıtet, zańger (2005), Sh.Ýálıhanov atyndaǵy Kókshetaý ýnıversıteti, qurylys bakalavry (2010) bitirgen.

Eńbek joly: A.Myrzahmetov atyndaǵy Kókshetaý ýnıversıtetinde qarjy kafedrasynyń oqytýshysy (2003-2005), A.Myrzahmetov atyndaǵy Kókshetaý ýnıversıtetiniń quqyqtaný jáne keden isi kafedrasynyń oqytýshysy (2005-2006), A.Myrzahmetov atyndaǵy Kókshetaý ýnıversıtetiniń quqyqtaný jáne keden isi kafedrasynyń aǵa oqytýshysy (2006-2007), A.Myrzahmetov atyndaǵy Kókshetaý ýnıversıtetiniń quqyqtaný jáne keden isi kafedrasy dotsentiniń mindetterin atqarýshy (2007-2008), A.Myrzahmetov atyndaǵy Kókshetaý ýnıversıtetiniń quqyqtaný jáne keden isi kafedrasynyń dotsenti (2008-2009), A.Myrzahmetov atyndaǵy Kókshetaý ýnıversıtetiniń quqyqtaný jáne keden isi kafedrasynyń professory (2009), A.Myrzahmetov atyndaǵy Kókshetaý ýnıversıtetiniń quqyqtaný kafedrasynyń meńgerýshisi (2009-2011). A.Myrzahmetov atyndaǵy Kókshetaý ýnıversıteti zań fakýltetiniń dekany (2011-2013), A.Myrzahmetov atyndaǵy Kókshetaý ýnıversıtetiniń ǵylymı jumys jónindegi prorektory (2013-2014). A.Myrzahmetov atyndaǵy Kókshetaý ýnıversıtetiniń rektory (2014-2021).

Qazirgi qyzmetin 2021 jyldyń qańtar aıynan beri atqaryp keledi.