8 naýryz. Tulǵalar týǵan kún
Búgin, 8 naýryz kúni tulǵalardan kimder dúnıege kelgen? Kazinform oqyrmandaryna esimder kúntizbesin usynady.
ESІMDER
65 jyl buryn (1959) Qazaqstan Respýblıkasy Parlamenti Májilisiniń depýtaty, Ekologııa jáne tabıǵı resýrstar komıtetiniń múshesi Dúısenbaı Nurbaıuly TURǴANOV dúnıege keldi.
Gýrev oblysynda (qazirgi Atyraý oblysy) týǵan.
1981 jyly Almaty energetıka ınstıtýtyn ınjener-elektrık mamandyǵy boıynsha, 1991 jyly Máskeýdegi Búkilodaqtyq qarjy-ekonomıkalyq ınstıtýtyn úzdik, ekonomıst mamandyǵy boıynsha bitirgen. Tehnıka ǵylymdarynyń kandıdaty.
Eńbek joly: 1981-1993 jyldary «Qarataý» AQ elektrık, sheber, elektr jóndeý ýchaskesiniń bastyǵy, paıdalaný tsehy bastyǵynyń orynbasary, shahtanyń bas energetıgi, elektrmen jabdyqtaý tsehynyń bastyǵy, jylý jáne sýmen jabdyqtaý bóliminiń bastyǵy, bas energetıgi qyzmetterin atqardy. 1993-1994 jyldary Qarataý qalalyq turǵyn úı-kommýnaldyq sharýashylyq kásiporny birlestiginiń bas dırektory, 1994-1997 jyldary Qarataý qalasy ákiminiń birinshi orynbasary, 1997-1999 jyldary Jambyl oblysy Sarysý aýdanynyń ákimi, 1999-2002 jyldary Atyraý qalasynyń ákimi, «Kaspıstroıservıs» JShS prezıdenti, 2002-2007 jyldary «KEGOC Qazaqstan elektr jelilerin basqarý kompanııasy» AAQ vıtse-prezıdenti, 2007-2010 jyldary QR Energetıka jáne mıneraldy resýrstar vıtse-mınıstri, 2010-2011 jyldary QR Indýstrııa jáne jańa tehnologııalar vıtse-mınıstri, 2011-2012 jyldary «Samuryq-Energo» AQ basqarma tóraǵasynyń birinshi orynbasary, 2012-2017 jyldary Pavlodar oblysy ákiminiń birinshi orynbasary, 2017-2021 jyldary «Ortalyq Azııa elektr energetıkalyq korporatsııasy» AQ birinshi vıtse-prezıdenti, 2021-2023 jyldary QR Parlamenti Májilisiniń jetinshi saılanǵan depýtaty.
2023 jyldyń naýryz aıynan bastap qazirgi qyzmetinde.
«Parasat», «Qurmet» ordenderimen, «Eren eńbegi úshin», «Qazaqstan táýelsizdigine 25 jyl», «Qazaqstan táýelsizdigine 20 jyl», «Astananyń 10 jyldyǵy», «Qazaqstan Respýblıkasynyń Konstıtýtsııasyna 10 jyl», «Qazaqstan Táýelsizdigine 10 jyl» medaldarymen marapattalǵan.
63 jyl buryn (1961) QR Parlamenti Senatynyń depýtaty, Ekonomıkalyq saıasat, ınnovatsııalyq damý jáne kásipkerlik komıtetiniń múshesi Shákárim Sabyruly BUQTYǴUTOV dúnıege keldi.
Kókshetaý qalasynda týǵan. 1985 jyly Óskemen qurylys-jol ınstıtýtyn ınjener-mehanık mamandyǵy boıynsha, 1996 jyly Shyǵys Qazaqstan memlekettik ýnıversıtetin ekonomıst mamandyǵy boıynsha bitirdi.
Eńbek joly: 1985-1988 jyldary «Óskemen jabdyqtaý» slesari, «Óskemen jabdyqtaý» bas mehanıgi, 1988-1989 jyldary «Shyǵysqazmetalljabdyqótkizý» bas ınjeneri, 1989-1990 jyldary «ShQ Metalloopttorg» bas ınjeneri, 1990-1991 jyldary «Shyǵysqazbasjabdyqtaý» óndiristik-tehnıkalyq bóliminiń bastyǵy, «Shyǵysqazónerkásipsaýda» kásipornynyń dırektory, 1991-1993 jyldary Shyǵys Qazaqstan óndiristik birlestiginiń sýsyn óndirý jónindegi bas dırektory, 1995-1997 jyldary «Ádil» AQ-nyń prezıdenti, 1997-2002 jyldary Óskemen qalasy ákiminiń orynbasary, 2002-2006 jyldary Rıdder qalasynyń ákimi, 2006-2007 jyldary Shyǵys Qazaqstan oblysy boıynsha monopolııaǵa qarsy basqarmasynyń bastyǵy, 2007-2008 jyldary Óskemen qalasynyń ákimi, 2009-2011 jyldary Shyǵys Qazaqstan oblysy kásipkerlik jáne ónerkásip basqarmasynyń bastyǵy, 2011-2015 jyldary «Ertis» ÁKK» AQ Dırektorlar keńesiniń múshesi, 2015-2020 jyldary «ShQO óńirlik memlekettik-jeke menshik áriptestik ortalyǵy» AQ Basqarma tóraǵasy, 2020-2023 jyldary Shyǵys Qazaqstan oblysy ákiminiń orynbasary qyzmetin atqardy.
2023 qańtar aıynan bastap qazirgi qyzmetinde.
58 jyl buryn (1966) Jambyl oblysy ákimdiginiń densaýlyq saqtaý basqarmasy basshysynyń orynbasary Perızat Joldyǵulqyzy ÚMBETÁLІ dúnıege keldi.
Jambyl oblysy, Talas aýdany, S.Shákirov aýylynda týǵan.
1997 jyly Jambyl gıdromelıoratıvtik ınstıtýtyn ekonomıst mamandyǵy boıynsha bitirgen.
Eńbek joly: 1986-1989 jyldary Talas aýdandyq statıstıka basqarmasynyń operatory, ekonomısi, 1989-1997 jyldary Jambyl oblysy Talas aýdandyq Keńesi atqarý komıteti josparlaý komıssııasynyń ekonomısi, 1997-1999 jyldary Jambyl oblysy Talas aýdany boıynsha salyq komıtetiniń salyq ınspektory, 1999-2003 jyldary bas býhgalter, 2003-2005 jyldary Salyq komıtetiniń Jambyl oblysy boıynsha qarjy-sharýashylyq qyzmeti basqarmasynyń qarjylandyrý jáne býhgalterlik esep bóliminiń bas mamany, 2008-2012 jyldary Ákimshilik basqarmasynyń býhgalterlik esep jáne memlekettik satyp alý bóliminiń bastyǵy, 2012-2014 jyldary Jambyl oblysy boıynsha sot aktilerin oryndaý departamentiniń materıaldyq-tehnıkalyq qamtamasyz etý bóliminiń basshysy, 2014-2016 jyldary Jambyl oblysy Ádilet departamentiniń qarjy jáne materıaldyq-tehnıkalyq qamtamasyz etý bóliminiń bas mamany, 2016-2017 jyldary Jambyl oblysy ákimdiginiń energetıka jáne turǵyn úı-kommýnaldyq sharýashylyq basqarmasynyń qarjy-ekonomıkalyq bóliminiń basshysy, 2017-2019 jyldary Jambyl oblysy ákimdiginiń densaýlyq saqtaý basqarmasynyń esep jáne býhgalterlik esep bóliminiń basshysy, 2019-2021 jyldary Jambyl oblysy ákimdiginiń qurylys basqarmasynyń ishki ákimshilik bóliminiń basshysy – bas esepshi, Jambyl oblysy ákimdiginiń densaýlyq saqtaý basqarmasynyń esep bóliminiń basshysy qyzmetterin atqardy.
2021 jyldyń tamyz aıynan bastap qazirgi qyzmetinde.
54 jyl buryn (1970) Qazaqstan Respýblıkasynyń Chehııa Respýblıkasyndaǵy Tótenshe jáne Ókiletti elshisi Baqyt Amangeldiuly DÚISENBAEV dúnıege keldi.
Soltústik Qazaqstan oblysynda týǵan. M.V. Lomonosov atyndaǵy Máskeý memlekettik ýnıversıtetin bitirgen.
2004 jyly QR Ispanııadaǵy elshiliginiń birinshi hatshysy, QR SІM Eýropa basqarmasynyń bastyǵy, Eýropa jáne Amerıka departamenti dırektorynyń orynbasary, 2004-2009 jyldary QR Ispanııadaǵy elshiliginiń keńesshisi, keńesshi-elshisi, 2009-2012 jyldary QR SІM Eýropa jáne Amerıka departamenti dırektorynyń orynbasary, 2012-2018 jyldary QR Ispanııa Koroldigindegi Tótenshe jáne Ókiletti elshisi, 2015-2018 jyldary QR Andorra knıazdigindegi Tótenshe jáne Ókiletti elshisi qyzmetin qosa atqardy.
2023 jyldyń maýsym aıynan bastap qazirgi qyzmetinde.
123 jyl buryn (1901-1966) ánshi, kompozıtor, kúıshi, akter, Qazaqstannyń halyq ártisi, Qazaqstan Kompozıtorlar odaǵynyń eń alǵashqy músheleriniń biri Manarbek ERJANOV dúnıege keldi.
Qaraǵandy oblysynyń Aqtoǵaı aýdanynda týǵan. Ony mýzyka álemine jetelep, onyń ásem sazyn kókiregine uıalata bilgen ustazy – ánshi ári kúıshi Kúsenbaı. Budan keıin Manarbektiń ánshilik sheberligin ushtaýda Shashýbaı Qoshqarbaıuly men Ámire Qashaýbaev ıgi áser etti. 16-17 jasynda-aq ol Birjan sal, Aqan seri, Estaı, Shashýbaı ánderin aıtyp, aýyl arasyndaǵy aıtystarǵa qatysyp, el aýyzyna ilikken. 1928 jyly Qazaq drama teatryna (qazirgi Muhtar Áýezov atyndaǵy Qazaq memlekettik akademııalyq drama teatry) qabyldanyp, alǵashqy akterleriniń biri boldy jáne osy teatrda qoıylǵan spektaklderde oınap san qyrly beınelerdi somdady. 1931-1932 jyldary Rıdderdegi jumysshy jastar teatrynda qyzmet etti. 1934 jyldan Almaty mýzyka teatrynda (qazirgi Abaı atyndaǵy Qazaq memlekettik akademııalyq opera jáne balet teatry) óner kórsetti. I. Kotsyktyń «Aıman-Sholpan» spektaklindegi Jaras, Ahmet Jubanov pen Latıf Hamıdıdiń «Abaıyndaǵy» Ázim, Muqan Tólebaevtyń «Birjan-Sarasyndaǵy» Estaı jáne t.b. rólderi onyń ánshilik ári ártistik talantyn keń tanytyp, dańqqa bóledi. 1936 jyly Máskeýde ótken Qazaq óneri men ádebıetiniń onkúndiginde E. Brýsılovskııdiń operalary – «Qyz Jibektegi» Shegeniń, «Er Tarǵyndaǵy» Saqannyń, «Jalbyrdaǵy» Elemestiń rólin oınap, kórermenderdiń erekshe yqylasyna bólendi. 1953 jyldan ómiriniń sońyna deıin Qazaq fılarmonııasynda jeke oryndaýshy bolyp, halyqtyń án ónerinde keń oryn alatyn terme, jeldirmelerdi, keń tynystaǵy ánderdi naqyshyna keltire oryndap, ulttyq ónerdegi Arqa án dástúrinde óz mektebin qalyptastyrdy. Onyń «Jetisý», «Astanada», «Batyr joryǵy», «Kúsenbaı», «Órnek», «Aqqý kóli», atty kúıleri, horǵa arnalǵan «Partızan joryǵy», «Jastar toıy», «Jastar áni», «Beıbitshilik marshy» atty shyǵarmalary, «Paravoz», «Amangeldi», «Baqyt jyry», «Shegeniń termesi», t.b. ánderi bar.
Eńbek Qyzyl Tý, «Qurmet belgisi», ordenderimen, medaldarmen marapattalǵan.
105 jyl buryn (1919-2006) aktrısa, Qazaqstannyń halyq ártisi, «Tarlan» syılyǵynyń ıegeri Ámına Erǵojaqyzy ÓMІRZAQOVA dúnıege keldi.
Shyǵys Qazaqstan oblysynyń Abaı aýdanynda týǵan. Sankt-Peterbýrg sahna óneri tehnıkýmynyń Qazaq stýdııasyn bitirgen. 1938-1940 jyldary Shymkent oblystyq drama teatrynyń trýppasynda, al 1942-1949 jyldary «Qazaqfılm» stýdııasynda qyzmet atqardy. 1949 jyldan Qazaq akademııalyq jastar men balalar teatrynyń aktrısasy boldy. Onyń oınaǵan rólderi qatarynda Baıan (Ǵ. Músirepov «Qozy Kórpesh-Baıan sulý»), Lýıza (F. Shıller «Zulymdyq pen mahabbat»), Smerıldına (K. Goldonıı «Eki myrzaǵa bir qyzmetker»), Sháýálı (M. Aqynjanov «Ybyraı Altynsarın»), Qalampyr shesheı (Sh. Ýálıhanov «Taǵdyr»), Glýmova (A. Ostrovskıı «Adam alasy ishinde»), t.b. bar. 1942 jyldan kınoǵa túsip, Ajar («Abaı áni»), Muǵalıma («Qanatty syılyq»), Aısha («Bir aýdan»), Ana («Ana týraly ańyz», 1964 jyly Qazaqstan jáne Orta Azııa respýblıkalarynyń kıno óneri boıynsha ótken jarys-baıqaýynyń 1-shi syılyǵy; 1966 jyly Qazaqstan Memlekettik syılyǵy), Tana («Taqııaly perishte», Almaty qalasynda ótken Qazaqstan jáne Orta Azııa respýblıkalarynyń 8-shi kıno óneri jarys-baıqaýynyń syılyǵy), t.b. beınelerdi somdaǵan.
«Otan», «Eńbek Qyzyl Tý» ordenderimen, medaldarmen marapattalǵan.
83 jyl buryn (1941-2007) dıplomat, qoǵam jáne memleket qaıratkeri Bolathan Quljanuly TAIJAN dúnıege kelgen.
Ol Pavlodarda týǵan. Máskeý memlekettik halyqaralyq qatynastar ınstıtýtyn jáne KSRO ǴA janyndaǵy Máskeý halyqaralyq ekonomıkalyq qatynastar ınstıtýtynyń aspırantýrasyn bitirgen.
Eńbek joly: 1963-1964 jyldary KSRO-nyń Port-Saıdtegi konsýldyǵynyń kezekshi referenti, 1970-1974 jyldary Qazaq KSR ǵylym akademııasynyń ekonomıka ınstıtýtynda kishi ǵylymı qyzmetker, 1974-1975 jyldary Qazaq KSR Syrtqy ister mınıstrliginde bas hatshy, 1975-1980 jyldary Iemen Arab Respýblıkasyndaǵy KSRO elshiliginde 2-hatshy, 1980-1985 jyldary Qazaqstan KP OK-de, Qazaq KSR SІM-de jaýapty qyzmetker, 1985-1989 jyldary Iemen Halyq Demokratııalyq Respýblıkasynda bas konsýl, keńesshi, 1989-1993 jyldary Qazaq KSR SІM-de jaýapy qyzmetker, QR syrtqy ekonomıkalyq qatynastar mınıstriniń birinshi orynbasary, 1993-1999 jyldary Qazaqstannyń Egıpettegi, Marokko, Týnıs, Aljır, Iordanııa, Sırııa, Lıvııa elderindegi Tótenshe jáne ókiletti elshisi qyzmetterin qosa atqarýshy, Islam Konferentsııasy uıymyndaǵy QR-nyń turaqty ókili, 1999-2001 jyldary Qazaqstannyń Malaızııadaǵy Tótenshe jáne ókiletti elshisi qyzmetterin atqardy. 2003-2005 jyldary «Nur Otan» partııasy tóraǵasynyń keńesshisi, 2005 jyldan ómiriniń sońyna deıin ulttyq-patrıottyq «Ult taǵdyry – el taǵdyry» qozǵalysynyń tóraǵasy boldy.
78 jyl buryn (1946-2021) kınostsenarıst, rejısser, Qazaqstannyń eńbek sińirgen qaıratkeri, Qazaqstan Respýblıkasy Memlekettik syılyǵynyń ıegeri Satybaldy (Sáken) Jáleluly NARYMBETOV dúnıege keldi.
Ońtústik Qazaqstan oblysynyń (qazirgi Túrkistan oblysy) Túrkistan aýdanynda týǵan. Búkilodaqtyq memlekettik kınematografııa ınstıtýtyn, KSRO Memlekettik kıno janyndaǵy stsenarıst jáne rejısserdiń joǵary kýrstaryn bitirgen.
Eńbek joly: 1969 jyldan «Qazaqfılm» stýdııasynda stsenarııshi ári kınorejısser retinde qyzmet etti. 1970 jyldan «Qazaqfılm» kınostýdııasynyń kınorejısseri. 2005 jyldan beri «Qazaqfılm» kınostýdııasynyń kıno jáne debıýt shyǵarmashylyq odaǵynyń jetekshisi.
Fılmografııasy: «Sozaqtan shyqqan Gamlet» (rejısser), «Qarasýyq» (stsenarıst), «Jas akkordıonıstiń basynan keshkenderi» (rejısser-stsenarıst), «Ompa», «Qyz jylaǵan» (rejısser, stsenarıst), «Leılanyń duǵasy» (rejısser-stsenarıst), «Mustafa Shoqaı» (rejısser), «Amanat» (rejısser-stsenarıst).
«Qurmet» ordenimen marapattalǵan. «Kınoshok» syılyǵynyń «Rejıssýra úshin syılyǵy» 1994 jylǵy nomınatsııasynyń laýreaty, TMD jáne Baltyq elderiniń ashyq kıno festıvaliniń «Realızm men adamgershilik úshin» syılyǵynyń ıegeri, Jorj Sadýl syılyǵynyń laýreaty atandy..
