7 sáýir. Tulǵalar týǵan kún
Búgin, 7 sáýir kúni tulǵalardan kimder dúnıege kelgen? Kazinform oqyrmandaryna esimder kúntizbesin usynady.
ESІMDER
65 jyl buryn (1959) «Ulttyq neırohırýrgııa ortalyǵy» AQ dırektorlar keńesiniń tóraǵasy Májıt Zeınollauly ShAIDAROV dúnıege keldi.
Aqmola qalasynda týǵan. Tselınograd medıtsına ınstıtýtyn, «Turan» ýnıversıtetin bitirgen. 1992-1995 jyldary Aqmola qalalyq ınfektsııalyq aýrýhanasynyń dárigeri, 1995-1997 jyldary Aqmola medıtsına ınstıtýtynyń dotsenti, 1997-2000 jyldary Aqmola qalalyq ınfektsııalyq aýrýhanasynyń dárigeri, bas dárigeri boldy. 2000-2005 jyldary Astana qalalyq densaýlyq saqtaý departamentiniń dırektory, 2005-2006 jyldary Astana qalasy 1-shi aýrýhanasynyń bas dárigeri, 2006-2008 jyldary Qaraǵandy oblystyq densaýlyq saqtaý departamentiniń dırektory bolǵan. 2009-2010 jyldary QR DSM Medıtsınalyq qyzmet kórsetý salasyn baqylaý komıtetiniń Astana qalasy boıynsha departamentiniń dırektory.
2010 jyldan Qazaqstannyń eńbek sińirgen qaıratkeri, «Astana medıtsına ýnıversıteti» AQ rektory qyzmetin atqardy. 2019 jyldyń aqpan aıynan bastap qazirgi qyzmetinde.
63 jyl buryn (1961) «Almaty» ÁKK» AQ táýelsiz dırektory, dırektorlar keńesiniń múshesi Murat QUDAIBERGENOV dúnıege keldi.
1986 jyly Almaty halyq sharýashylyǵy ınstıtýtyn ekonomıst mamandyǵy boıynsha bitirgen. Eńbek joly: 1982-1984 jyldary Qazaq KSR Memlekettik josparlaý komıteti janyndaǵy protsesterdi avtomattandyrý jáne basqarý qurylymdaryn jetildirý ǵylymı-zertteý ınstıtýtynyń tehnıgi, ınjeneri, 1984-1986 jyldary Almaty halyq sharýashylyǵy ınstıtýtynyń komsomol komıtetinde jumys istedi, 1986-1988 jyldary AINH PNK kafedrasynyń stajer ǵylymı qyzmetkeri, 1988-1997 jyldary ekonomıst, QazKSR Qazgıdrometiniń josparlaý-óndiristik bólimi bastyǵynyń orynbasary, 1992-1997 jyldary «Alkom» JShS óndiristik bóliminiń bastyǵy, 1997-1998 jyldary «Aktsenens» JShS dırektory, 1998-1999 jyldary Qazaqstan Respýblıkasy Qarjy mınıstrligi Alkogol ónimderiniń óndirisi men saýdasyn memlekettik baqylaý komıtetiniń tóraǵasy, 2000-2001 jyldary «Adanı» JShS dırektory, 2001-2008 jyldary Nursultan Nazarbaev bilim qory dırektorynyń birinshi orynbasary, 2004-2008 jyldary QBTÝ AQ dırektorlar keńesiniń múshesi, 2022 jylǵy aqpannan qazirgi ýaqytqa deıin – «Almaty qalasyn damytý ortalyǵy» AQ basqarma tóraǵasynyń keńesshisi. 2008-2012 jyldary Nursultan Nazarbaev bilim qory dırektorynyń keńesshisi, 2016-2020 jyldary «Báıterek development» AQ basqarma tóraǵasy, dırektorlar keńesiniń múshesi, 2020-2022 jyldary Qazaqstan Respýblıkasy Ulttyq Banki Tóraǵasynyń keńesshisi qyzmetin atqardy.
49 jyl buryn (1975) Qaraǵandy oblysynyń prokýrory Baýyrjan Qypshaquly MYRZAKEROV dúnıege keldi.
Jezqazǵan oblysy Aǵadyr aýdany Aǵadyr aýylynda týǵan. 1997 jyly ál-Farabı atyndaǵy Qazaq memlekettik ulttyq ýnıversıtetin quqyqtanýshy mamandyǵy boıynsha bitirdi. 1997 jyldan bastap 2009 jylǵa deıin áskerı prokýratýra organdarynda ár túrli laýazymda boldy. 2009 jyldan bastap 2013 jylǵa deıin Bas áskerı prokýrorynyń orynbasary bolyp qyzmet atqardy. 2013-2018 jyldary Pavlodar oblysy prokýrorynyń orynbasary laýazymyn atqardy. 2018 jyldyń mamyr-shilde aılarynda Úkimderdiń zańdylyǵyn baqylaý qyzmeti bastyǵynyń orynbasary boldy. 2018-2019 jyldary Qazaqstan Respýblıkasy Bas prokýratýrasy úkimderdiń zańdylyǵyn baqylaý qyzmetiniń bastyǵy qyzmetin atqardy. 2019-2022 jyldary Nur-Sultan qalasynyń prokýrory boldy.
2022 jyldyń mamyr aıynan bastap qazirgi qyzmetinde.
30 jyl buryn (1994) qazaqstandyq opera ánshisi Marııa Aleksandrovna Mýdrıak dúnıege keldi.
Pavlodar qalasynda týǵan. 3 jasynan bastap Oqýshylar saraıynda vokaldy úırene bastady, osy jerde sahnada alǵashqy ret óner kórsetti. 5 jasynda Pavlodar qalasynyń №1 mýzykalyq mektebiniń fortepııana bólimine tústi. 2004 jyly 10 jasynda Italııanyń Mılan qalasynda operalyq vokalǵa úırene bastady, qazirgi ýaqytta da Mılanda turady. Italııada orta jáne joǵary bilim aldy. Mılan konservatorııasyn támamdady (2012 j.).
11-13 jas aralyǵynda «Voche Bıankı» horynyń quramynda «La-Skala» teatrynyń birneshe qoıylymynda óner kórsetti. 12 jasynda Qazaqstan Respýblıkasynyń «Bolashak» Prezıdenttik baǵdarlamasymen kelisimshartqa otyryp, «Scuola Musicale di Milano» jeke menshik mektebinde bilim aldy.
Operalyq án synybynda La-Skala Teatr akademııasynyń tanymal opera ánshileri sabaq berdi - maestro Karlo Gaıfa jáne maestro Marııa Bıanka Kazonı. Bir ýaqytta Dj. Verdı atyndaǵy Mılan Memlekettik konservatorııasyna tústi. Qabyldaý emtıhandarynda úzdik kórsetkishter kórsetip, 14 jasynda oqýǵa qabyldandy. Operalyq vokal synybyn Demetrıo Kolachımen ótti. 18 jasynda úzdik dıplom aldy. M.Frenı, L.Serra, K.Gaıfa, M.Kazonı, K.Vannını, P.Barbachını, T.Fabbrıchını, M.Bertı, A.Konchettı, V. Espozıto, D.Terner, T.Hampson syndy birtýar opera ánshileriniń sheberlik synybynan ótti.
153 jyl buryn (1871 j. keı derekterde 1883 jyly) qazaq eliniń maqtanyshy, alyp kúsh ıesi, teńdessiz palýan, álem chempıony ataǵyna qol jetkizgen tuńǵysh qazaq Qajymuqan MUŃAITPASULY dúnıege kelgen.
Qujat boıynsha qazirgi Aqmola oblysynyń Qaraótkel aýylynda dúnıege kelgen. Alaıda onyń týǵan jerine de, týǵan jylyna da qatysty basqa da pikirler bar. Qajymuqan 17 jasqa tolmaı jatyp, myqty palýan retinde tanyla bastady. Onyń Aqmola oblysy boıynsha barlyq ataqty palýandardy jeńgeni týraly áńgime búkil qazaq dalasyna tez tarap ketedi. Al 18 jasynda ony tsırkke jumysqa shaqyrǵan.
1905 jyly Qajymuqan alǵashqy iri jetistigine qol jetkizdi. Harbınde ótken jarysta Muńaıtpasuly «djıý-djıtsý» kúresinen altyn medal jeńip aldy. Osy dodadan keıin «Manchjýrııa chempıony» degen ataqqa ıe boldy. Al bir jyldan keıin Almanııada ótken dúnıejúzilik jarysta top jardy. Shvetsııanyń Geteborg qalasynda ótken frantsýz kúresinen álem chempıonatynda altynnan alqa taqty. Sóıtip, osy kúres boıynsha álem chempıony atanǵan alǵashqy qazaq boldy. 1910 jyly Eýropa jáne Reseı palýandardyń úlken toby Amerıkaǵa attandy. Onyń ishinde Qajymuqan da boldy. Ońtústik Amerıka qalalaryna jasalǵan týrnede Qajymuqannyń eń sátti óner kórsetken jeri – Argentına astanasy Býenos-Aıres qalasy.
Sol jerde ol altyn medalmen marappattaldy. Troıtsk qalasynda ótken jarysta Qajymuqan nemis palýany Vestergard Shmıdt, frantsýz Fısýrı Kolos, estondyq Tıgane, orys Petrov jáne taǵy basqa ataqty sportshylardan basym tústi. Qajymuqandy Varshavada ótken halyqaralyq jarysqa shaqyrady, ol jerde Qajymuqan ataqty Pol Abs, Reseı chempıony Ivan ıAgo jáne nemis palýany Veıland-Shýltspen kezdesedi.
Qajymuqan altyn medaldy jeńip alsa, Laýbe men Pol Abs kúmis jáne qola medaldaryna ıe boldy. Jarty jyldan keıin Qajymuqan Varshava birinshiligine qatysý úshin, Polshaǵa qaıtyp keledi. Ol júldeli oryn aldy, biraq cheh palýany Karl Pospeshıl, álem chempıondary Karl Zavt pen Georg Lýrıh odan joǵary oryn aldy.
1913 jyly Qajymuqan Ivan Poddýbnyı, Ivan Zaıkın, Nıkolaı Vahtýrov jáne Aleks Aberg sııaqty kórnekti palýandarmen birge birneshe iri halyqaralyq jarystarǵa qatysty, keıbireýlerinde alǵashqy úshtik jeńimpazdar qatarynan kórindi. 1913 jyldyń aıaǵynda Troıtsk qalasynda ótken jarysta Qajymuqan úlken jetistikterge jetti, 18 ret kilemge shyqqan ol, esh jeńilgen joq. Onyń jeńgenderiniń ishinde ataqty nemis palýany Vestergard Shmıdt, frantsýz Fısýrı Kolos, estondyq Tıgane, orys palýany Petrovtar boldy.
1914 jyly Qajymuqan Nıjnıı Novgorod qalasyndaǵy jarysta onyń negizgi qarsylasy Vestergard Shmıdt boldy. Shmıdtpen bolǵan bul kúres te Qajymuqannyń jeńisimen aıaqtalady. Azamat soǵysynan keıin ol kúresti damytýdy qolǵa aldy – Qazaqstan aýmaǵynda túrli chempıonattar uıymdastyrdy. 1926 jyly Qyzylordada alǵashqy kásibı teatr ashýǵa kúsh saldy, demeý jasap, qoldaý bildirdi. Bul teatrda Ámire Qashaýbaev, Qazaqstan halyq ártisi Qalıbek Qýanyshpaev, ataqty aqyn Isa Baızaqov sııaqty belgili azamattar óz ónerlerin bastady.
Qajymuqan 24 elde óner kórsetip jalpy 48 medal jeńip alǵan. Bul esepke 1910 jylǵa deıin jeńip alǵan nagradalary kirmeı qalǵan, olardyń kóbi Chelıabınsktiń «Týrtsı» tsırkinde bolǵan órttiń kezinde janyp ketken. Alaıda osy medaldardyń bireýi de ne áıelderinde, ne balalarynda saqtalmaǵan. Ómiriniń sońǵy jyldarynda qart balýan NKVD jendetteriniń tikeleı qadaǵalaýynda boldy. Óıtkeni batyr sovet bıligi men partııa sheneýnikteriniń keıbir bylyqtaryn synaǵan bolatyn.
Sonyń kesirinen qart balýanǵa baspana berilmeı, zeınetaqydan qaǵylady, bala-shaǵasyn baǵý úshin ol kezinde alǵan medaldaryn satýǵa da májbúr bolǵan. Ula dalanyń ataqty balýany 1948 jyly pnevmonııadan qaıtys bolǵan.
Qazaqtyń Qajymuqany týraly derekti jáne kórkem fılmder túsirilgen. Birqatar qalalardy kósheler, sport nysandary onyń esimimen atalady. Ońtústik Qazaqstan oblysynda mýzeı ashyldy. Palýannyń qurmetine jyl saıyn elimizde halyqaralyq deńgeıdegi jarystar ótkizilip keledi.
