6 tamyz. QazAqparat kúntizbesi
ATAÝLY KÚNDER
Qazaqstan kólik qyzmetkerleri kúni
Jyl saıyn tamyz aıynyń birinshi jeksenbisinde atap ótiledi. Bul kúnniń resmı mártebesi bar jáne 1998 jyly Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdentiniń Jarlyǵymen bekitilgen Qazaqstan Respýblıkasynyń kásibı merekeleriniń tizbesine engizilgen. Avtomobıl, temirjol, sý jáne áýe kóligi ókilderiniń basyn qosqandyqtan bul merekege atsalysqandar da az emes.
Búkilálemdik ıadrolyq qarýǵa tyıym salý úshin kúres kúni (Hırosıma kúni)
1945 jyly 6 tamyzda AQSh ushqyshy Tomas Ferebı basqarǵan «Enola Geı» atty B-29 áskerı ushaǵy Japonııanyń Hırosıma qalasyna álemdegi eń birinshi atom bombasyn tastady. Bomba tastaý úshin Hırosıma arnaıy tańdap alynǵan: buǵan qalanyń geografııalyq ornalasýy, ony úsh jaǵynan taý qorshap turatyndyǵy sebep bolǵan.
Halyqaralyq «Dárigerler beıbitshilik úshin» kúni
«Dárigerler ıadrolyq qaýiptiń aldyn alý úshin» uıymy usynyp, 1945 jyly 6 tamyzda Japonııanyń Hırosıma qalasyn bombalaǵan kúnine baılanysty atap ótiledi. Bul kún sımvolıkalyq túrde adamzattyń basynan ótkizgen qaıǵysyn eske salyp, aq halattylardyń beıbitshilik úshin kúrestegi jáne jalpy alǵanda soǵysty boldyrmaýdaǵy rólin kórsetedi. Halyqaralyq «Dárigerler beıbitshilik úshin» kúni Hırosımaǵa bomba tastalǵan kúnnen bastap, «Álem dárigerleri ıadrolyq soǵysqa qarsy» halyqaralyq qozǵalysy atqarý komıtetiniń sheshimi boıynsha atap ótiledi.
ESTE QALAR OQIǴALAR
2003 jyly Jambyl oblysynyń Qarataý qalasynda fosfor salasynyń kenshilerine arnalǵan eskertkish saltanatty túrde ashyldy. 1937 jylǵy birinshi geologııalyq barlaý ekspedıtsııasy kezinde Qarataý fosforıt alabynyń kólemi, sapasy jáne sıpaty anyqtaldy, al 1941 jyly olardy ónerkásiptik ıgerý bastaldy. Bul jerde bastapqysynda Sholaqtaý kenti paıda bolǵan, ken-hımııa kombınaty salyndy, ınfraqurylym salasy damydy, halyqtyń sany ósti. Keıinnen, 1963 jyly aýylǵa qala dárejesin berý týraly sheshim qabyldandy. Búgingi Qarataý «Qazfosfat» JShS-nyń bólimshesi bolyp tabylatyn ken-hımııa kombınatynyń iske qosylýynyń arqasynda uzaq jyldardaǵy toqyraýdan keıin qaıtadan jańǵyryp keledi.
2012 jyly Londonda HHH jazǵy Olımpıada oıyndarynda jeńil atletıka jarysynda áıelder arasynda úsh qarǵyp sekirýden qazaqstandyq sportshy Olga Rypakova úzdik óner kórsetip, altyn medal jeńip aldy.
2014 jyly belgili arheolog, tarıh ǵylymdarynyń doktory Zeınolla Samashevtiń jetekshiligimen júrgizilgen Altaıdaǵy arheologııalyq qazba jumystary barysynda shamamen VII ǵasyrda ómir súrgen 40 jastaǵy sarbazdyń súıegi tabyldy. Jaýyngerdiń denesiniń qasynan VII ǵasyrǵa tıesili qarý-jaraǵy atap aıtqanda, dýlyǵa, sadaq, jebe, qoramsaq, qylysh sonymen qatar, attyń súıekteri men altyn jalatylǵan er-turman, júgen tabyldy. Sondaı-aq, sarbazdyń qasyna qobyzǵa uqsas mýzykalyq aspaptyń qoıylýy arheologııalyq qazba jumysynyń basty jańalyǵy bolyp otyr. Eskertkish Túrki Akademııasynyń «Batys Túrik qaǵanatynyń memlekettik qurylymy» atty ǵylymı-zertteý jobasy negizinde qazylǵan.
2014 jyly Aqordada ótken Úkimettiń keńeıtilgen otyrysynda QR Prezıdenti Nursultan Nazarbaev Mınıstrler kabınetiniń qaıta qurylatyndyǵyn jarııa etti. Úkimettiń jańa qurylymy – 12 mınıstrlik pen 30 komıtet. Al barlyq 9 agenttik joıylyp, komıtet túrinde mınıstrlik qaramaǵyna kirdi.
2014 jyly Qazaqstan Respýblıkasynyń Sıngapýr men Aýstralııadaǵy elshisi qyzmetin qosa atqarýshy Erlan Baýdarbek-Qojataev jáne Aýstralııa Parlamenti Ókilder Palatasynyń spıkeri Bronvın Bıshop Vıktorııa shtatynyń Melbýrn qalasynda (Aýstralııa) Qazaqstannyń qurmetti konsýldyǵyn resmı túrde ashty. Qurmetti konsýl patenti Aýstralııanyń qazaqstandyq qoǵamdastyǵynyń negizin qalaýshy jáne Qazaqstan-Aýstralııa saýda-ónerkásip palatasynyń prezıdenti, aýstralııalyq kásipker Endrıý Fernıhoǵa tabystaldy.
2018 jyly Óskemende Tarbaǵataı aýdanynyń Eleke sazy jaılaýynda júrgizilgen arheologııalyq zertteýlerdiń alǵashqy nátıjeleri jarııalandy. Ol – Shyǵys Qazaqstan jerinen tabylǵan besinshi «Altyn adam». Barlyq altyn buıymdar sol kúıinde saqtalǵan. Ol bizdiń zamanymyzǵa deıingi VIII ǵasyrǵa jatatyn Erte saq dáýiriniń murasy. Esik qorǵanynan tabylǵan «Altyn adamnan» da kóne. Ekeýiniń arasynda 3 ǵasyr aıyrmashylyq bar. Osylaısha araǵa 50 jyl salyp qazaq dalasynan ekinshi ret tonalmaǵan «Altyn adam» tabyldy.
2018 jyly shahmattan Qazaqstannyń erler jáne áıelder quramalary Azııa Ulttar kýbogynda 12 medal enshiledi. Irannyń Hamadan qalasynda ótken dodada bizdiń shahmatshylar 2 altyn, 2 kúmis jáne 8 qola medal aldy. Altyn medal ıegerleri – Rınat Jumabaev pen Gúlishan Nahbaeva.
2021 jyly Qazaqstannyń densaýlyq saqtaý salasyna sińirgen erekshe eńbegin este qaldyrý maqsatynda Respýblıkalyq densaýlyq saqtaýdy damytý ortalyǵy Salıdat Qaıyrbekova atyndaǵy Densaýlyq saqtaýdy damytýdyń ulttyq ǵylymı ortalyǵy bolyp ózgertildi. S.Qaıyrbekova búkil sanaly ǵumyryn halyqqa adal qyzmet etýge arnaǵan, Qazaqstan Respýblıkasynyń Densaýlyq saqtaý mınıstri, Qazaqstan Respýblıkasynyń memleket jáne qoǵam qaıratkeri, densaýlyq saqtaý salasynyń qaıratkeri, medıtsına ǵylymynyń doktory. Otandyq densaýlyq saqtaý salasynda orasan zor eńbek sińirgen.
2021 jyly Túrkimenstanda Ortalyq Azııa memleketteri basshylarynyń Konsýltatıvtik kezdesýi ótti, oǵan Qazaqstan, Qyrǵyzstan, Tájikstan, Túrkimenstan jáne Ózbekstan prezıdentteri qatysty. Dostyq, ózara qurmet pen senim, konstrýktıvızm jáne ózara túsinistik jaǵdaıynda ótken kelissózderdiń qorytyndysy boıynsha memleket basshylary Birlesken málimdeme qabyldady, onda aımaq memleketteri arasyndaǵy belsendi yntymaqtastyqty jalǵastyrýǵa daıyn ekendikterin bildirdi. Ortalyq Azııadaǵy ıadrolyq qarýdan azat aımaq týraly sharttyń oryndalýy týraly jáne ıadrolyq qarýsyzdaný jáne taratpaý máselesinde kúsh-jigerdi biriktirý maqsatynda basqa ıadrolyq qarýsyz aımaqtarmen ózara is-qımyldy jandandyrý qajettigin atap ótti.
