5 qazan. Jylnama
QazAqparat oqyrman nazaryna 5 qazanǵa arnalǵan ataýly kúnder men este qalar oqıǵalar kúntizbesin usynady.
ATAÝLY KÚNDER
Halyqaralyq muǵalimder kúni (World Teachers' Day)1994 jyldan bastap ıÝNESKO sheshimi boıynsha atalyp ótedi. 1966 jyly 5 qazanda Parıjde ótken ıÝNESKO bas konferentsııasynda bilim berý qyzmetkerleriniń quqyqtyq mártebesi týraly alǵashqy halyqaralyq qujat qabyldandy.
Qazaqstanda muǵalimder kúni
Bıyldan bastap Qazaqstanda 5 qazanda Muǵalimder kúni atalyp ótedi. Tıisti qaýlyny QR Úkimeti qabyldady. Bul data 100-den astam elde 5 qazanda atalyp ótetin Dúnıejúzilik muǵalimder kúnimen sáıkestendirildi.
Azııadaǵy ózara is-qımyl jáne senim sharalary jónindegi keńes kúni
AÓSShK – aımaqtaǵy qaýipsizdik pen turaqtylyqty qamtamasyz etýde azııalyq memleketterdiń yntymaqtastyǵy men ózara yqpaldastyǵyn nyǵaıtýdy maqsat etip qoıǵan Azııa qurlyǵyndaǵy memleketterdi biriktiretin halyqaralyq forým.
Keńesti shaqyrý jónindegi ıdeıany alǵash ret QR Prezıdenti Nursultan Nazarbaev 1992 jyly qazanda ótken BUU Bas Assambleıasynyń 47-sessııasynda usynǵan bolatyn. Alǵashqy AÓSShK sammıti 2002 jyly ótti.
ESTE QALAR OQIǴALAR
1868 jyly Gavrılovskoe qystaǵynyń ornynda Taldyqorǵan qalasynyń tarıhy bastaldy. 1920 jyly Jetisý oblystyq atqarý komıtetiniń uıǵarýymen Gavrılovka selosynyń ataýy resmı túrde Taldy-Qorǵan selosy dep ózertildi. 30-40 jyldary Taldy-Qorǵan aýdanynyń ortalyǵy bolyp bekitiledi. 1944 jyly Taldy-Qorǵan selosyna qala dárejesi berilip, Almaty okrýginen bólindi. 2001 jyldyń 22 qyrkúıeginen bastap, Taldyqorǵan QR Almaty oblysynyń ortalyǵy bolyp sanalady. 2022 jyldyń maýsym aıynan – Jetisý oblysynyń ortalyǵy.
1930 jyly Qazaq aýyl sharýashylyǵy ınstıtýty (qazirgi Qazaq memlekettik agrarlyq ýnıversıteti) ashyldy.
1992 jyly BUU Bas Assambleıasy 47-sessııasynda QR Prezıdenti Nursultan Nazarbaev alǵash ret AÓSShK shaqyrylymy týraly ıdeıany aıtty. Álemniń basqa óńirlerinen bir aıyrmashylyǵy, sol kezde Azııada mundaı qurylym joq edi jáne buǵan deıingi ony jasaý áreketteri sátsizdikpen aıaqtalǵan bolatyn. Bul bastamany ýaqyt talaby dep sanaıtyn birqatar Azııa eli qoldady.
1992 jyly Bas Assambleıanyń plenarlyq otyrysynda QR Prezıdenti N. Nazarbaev BUU-da jańa Táýelsiz Memleket basshysy – BUU múshesi retinde alǵash ret sóz sóıledi. Qazaqstan Prezıdenti múshe memleketterge «1+1» formýlasy boıynsha BUU-nyń bitimgershilik kúsh-jiger qoryn qurýdy bastaýdy usyndy. Bul formýla árbir memleket oǵan óziniń qorǵanys bıýdjetinen bir paıyz bólip, jyl saıyn ony bir paıyzǵa ulǵaıtyp otyrýdy kózdeıdi.
1993 jyly aqyn Jumeken Nájimedenov turǵan úıge eskertkish ornatyldy.
2007 jyly Dýshanbede TMD-ǵa qatysýshy memleketterdiń Kóshi-qon organdary basshylarynyń keńesi quryldy. Onyń quramyna Qazaqstan, Reseı, Belarýs, Ázerbaıjan, Armenııa, Qyrǵyzstan, Tájikstan jáne Ózbekstannyń kóshi-qon organdarynyń basshylary kiredi. Kóshi-qon organdary basshylarynyń keńesi – Táýelsiz Memleketter Dostastyǵynyń salalyq yntymaqtastyq organy. Ol kóshi-qon saıasaty salasyndaǵy ózara is-qımyldy úılestirýdi qamtamasyz etýge jáne máselelerdi sheshýge arnalǵan.
2010 jyly S. Muqanov atyndaǵy Soltústik Qazaqstan oblystyq ámbebap ǵylymı kitaphanasy AQSh Federaldyq memlekettik departament syılyǵyn aldy.
2011 jyly Gomel qalasynda Qazaq kınosy kúnderi ótti. Ashylý rásiminiń fılmi retinde Sergeı Bodrov, Ivan Passer jáne Talǵat Temenovtyń «Kóshpendiler» tarıhı dramasy tańdalyp alyndy.
2012 jyly QR Prezıdenti N. Nazarbaevtyń Jarlyǵymen QR Prezıdenti janyndaǵy respýblıkalyq «Ortalyq kommýnıkatsııalar qyzmeti» RMM quryldy.
2013 jyly «Kókshetaý» Mádenıet saraıynda Abylaı hannyń 300 jyldyǵyna arnalǵan «Abylaı han jáne onyń tarıhı dáýiri» halyqaralyq ǵylymı-praktıkalyq konferentsııasy ótti.
2013 jyly Andreev kafedraly soboryna biregeı pravoslavıelik ǵıbadathana – Grekııanyń Afon taýyndaǵy Pravoslavıelik Preobrajenskıı Kýtlýmýsh monastyrynda saqtalǵan Hrıstostyń ómir beretin krestiniń bólshegi jetkizildi. Pravoslav hrıstıandary qasıetti sanaıtyn bul krest bólshegi arhımandrıt shirkeýiniń basshysy Hrıstodýlostyń kelisim berýimen, Afon taýy (qasıetti taý) áýlıeler qoǵamdastyǵynyń Astana jáne Qazaqstan mıtropolıti Aleksandrdyń ótinishhatyna ruqsaty boıynsha jetkizildi.
2015 jyly Áıteke bı aýdanynda Kishi júzdiń uly hany, jońǵarlardan azat etý kúresinde biriktirilgen qazaq halqy jasaqtaryna qolbasshy bolǵan Ábilqaıyr han jerlengen «Han molasy» ortaǵasyrlyq qorymynda qazaqtyń eń ataqty handarynyń birine arnalǵan memorıaldyq keshen ashyldy.
2016 jyly qazaqstandyq rejısser Aqan Sataevtyń «Anaǵa aparar jol» dramasy «Eýrazııa kópiri» kınofestıvalinde «Gran-prıdi» jeńip aldy. Negizgi júldeden bólek fılm taǵy bir marapatqa ıe boldy. «Úzdik áıel adam róli» nomınatsııasy boıynsha basty keıipkerdiń anasynyń rólin somdaǵan Altynaı Nógerbek úzdik dep tanyldy. Buǵan deıin aktrısa osy ról úshin ulttyq «Tulpar» júldesin ıelengen bolatyn.
2018 jyly Amangeldi aýdanynda A. Imanov atyndaǵy mýzeıge Keıki batyrdyń músinin alyp keldi. Ony jasaýmen vengrııalyq ǵalym-antropologter aınalysqan.
2019 jyly Almatyda shyǵarmalary álemniń kóptegen tilderine aýdarylǵan halyq jazýshysy, qoǵam jáne saıası qaıratker, Qazaq KSR-niń eńbek sińirgen mádenıet qaıratkeri, Qyrǵyz Respýblıkasynyń eńbek sińirgen mádenıet qaıratkeri, Qazaq KSR Memlekettik syılyǵynyń laýreaty Sherhan Murtaza turǵan úıge memorıaldy taqta ornatyldy.
2021 jyly Baıqońyr ǵarysh aılaǵynan «Soıýz MS-19» basqarylatyn ǵarysh kemesi jáne álemdegi alǵashqy túsirý toby bar «Soıýz-2.1a» zymyran tasyǵyshy ushyryldy.
Bortta reseılik aktrısa ıÝlııa Peresıld, rejısser Klım Shıpenko jáne ǵaryshker Anton Shkaplerov bolǵan. Túsirý toby ǵaryshta kásibı akterlerdiń túsirilimimen kınematografııa tarıhyndaǵy alǵashqy kartına bolatyn «The Challenge» fılmi úshin HǴS-qa attandy.
2022 jyly Qaraǵandy oblysynyń jurtshylyǵymen kezdesýinde Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev Balqash qalasynyń áýe aılaǵyn elimizdiń áýejaıyn damytý baǵdarlamasyna engizýdi usyndy.
«Jazǵy maýsymda Balqashqa ushý bıletterin sýbsıdııalaý máselesin pysyqtaǵan jón. Sondaı-aq, maýsymdyq jáne týrıstik aǵyndy eskere otyryp, jańa áýe jáne temir jol baǵyttaryn ashý múmkindigin qarastyrý qajet. Osyndaı keshendi sharalardyń arqasynda ǵana Balqash ishki, bolashaqta halyqaralyq týrızm úshin tartymdy orynǵa aınalady. Úkimetke oblys ákimdigimen birlesip, osy máselelerdi pysyqtap, qalany damytýdyń keshendi josparynda tıisti sharalardy qarastyrýdy tapsyramyn», - dedi Q. Toqaev.
