30 qyrkúıek. Tulǵalar týǵan kún
Búgin, 30 qyrkúıek kúni tulǵalardan kimder dúnıege kelgen? Kazinform oqyrmandaryna esimder kúntizbesin usynady.
ESІMDER
90 jyl buryn (1934) jazýshy-pýblıtsıst, aqyn, aýdarmashy, Qazaqstan mádenıetine eńbek sińirgen qaıratker Sarbas AQTAEV dúnıege keldi.
Kókshetaý oblysynyń Kókshetaý aýdanyndaǵy Jylymdy aýylynda týǵan. Orta mektepti bitirgennen keıin aýdandyq «Kolhoz joly» gazetinde jaýapty hatshy bolyp qyzmet atqardy. 1957 jyly Qaraǵandy pedagogıka ınstıtýtyn bitirip, segiz jyldyq mektepte bir jyldaı ustazdyq etken. 1958 jyly Kókshetaý oblystyq gazetiniń redaktsııasyna qyzmetke aýysqan ol sodan beri baspasóz salasynda úzbeı eńbek etip keledi. Respýblıkalyq saıası syqaq jýrnaly «Ara»-«Shmel» redaktsııasynda feletonshy, Almaty oblystyq «Jetisý» gazetinde birqatar jyl redaktordyń orynbasary, birinshi orynbasary, on jeti jyl boıy «Egemen Qazaqstan» gazeti redaktorynyń orynbasary, «Halyq keńesi» gazetiniń bas redaktory, «Aqıqat» jýrnalynyń bas redaktory bolyp qyzmet etken. Ádebıettegi alǵashqy qadamyn óleńmen bastaǵan ol ádebıettiń ár salasyna atsalysyp keledi. Sh. Ýálıhanov atyndaǵy ýnıversıtettiń Qurmetti professory. Onyń aýdarýynda Seton Tompson men M. Sholohovtyń áńgimeleri, V.A. Obrýchevtiń «Jumbaq jer», N.I. Anovtyń «Án qanaty», A. Djapar Zadeniń «Otanyńa oral», A. Kamıýdiń «Oba» jáne «Bógde», Býlgakovtyń «Aq gvardııa» jáne «Maıtalman sheber men Margarıta» romandary men R. Fraermannyń «Túz taǵysy Dıngo» povesi, Mamın-Sıbırıaktyń áńgimeler men povester jınaǵy, t.b. jeke-jeke kitap bolyp shyqty.
Eki márte «Qurmet belgisi» ordenimen jáne medaldarmen, eki márte Qazaq KSR Qurmet gramotasymen marapattalǵan. Birneshe márte Qazaqstan Jýrnalıster odaǵy syılyǵyna ıe bolǵan. Qazaqstan Respýblıkasynyń eńbek sińirgen mádenıet qyzmetkeri, «Parasat» ordeniniń jáne «Baspasóz úzdigi» ataǵynyń ıegeri.
57 jyl buryn (1967) qazaqstandyq ǵalym, Ulttyq ǵylym akademııasynyń korrespondent-múshesi, ál-Farabı atyndaǵy ǵylym jáne tehnıka salasyndaǵy Qazaqstan Respýblıkasy Memlekettik syılyǵynyń laýreaty Talǵat Seıtjanuly NURǴOJIN dúnıege keldi.
1992 jyly Tomsk memlekettik medıtsınalyq ýnıversıtetiniń áskerı-medıtsına fakýltetin bitirdi.
1986-1988 jyldary KSRO-nyń Qarýly kúshter qatarynda áskerı boryshyn ótedi. 1993-1997 jyldary S.J. Asfendııarov atyndaǵy Qazaq memlekettik medıtsına ýnıversıtetiniń farmakologııa kafedrasynyń assıstenti, al 1997-1998 jyldary sol kafedranyń aǵa oqytýshysy qyzmetin atqardy. 1999 jyly farmakologııa, klınıkalyq farmakologııa mamandyǵy boıynsha doktorlyqty qorǵady. 2006 jyly professor ataǵyn aldy. 2006-2009 jyldary Almaty dárigerler bilimin jetildirý ınstıtýtynyń uıymdastyrýshylyq-ekonomıkalyq jumystar boıynsha jáne klınıkalyq qyzmet boıynsha prorektor, sondaı-aq klınıkalyq farmakologııa kafedrasynyń professory qyzmetinde boldy. 2009 jyldan – Densaýlyq saqtaýdy damytý ınstıtýty dırektorynyń orynbasary, 2010-2011 jyldary Ulttyq medıtsına holdınginiń basqarýshy dırektory boldy. 2011 jyldan Translıatsııalyq medıtsına, uzaq ómir súrý jáne jahandyq densaýlyq saqtaý departamenti dırektory, al 2015 jyldan Nazarbaev Ýnıversıtetiniń eksperımenttik jáne klınıkalyq farmakologııa ınstıtýtynyń basshysy jáne Ómir týraly ǵylymdar ortalyǵynyń dırektory qyzmetterin atqardy. 2017-2022 jyldary C.J. Asfendııarov atyndaǵy QazUMÝ rektory qyzmetin atqarǵan.
«Qazaqstan Konstıtýtsııasyna 20 jyl» (2015), «Dencaýlyq caqtaý iciniń úzdigi» (2017), «Qazaqctan Konctıtýtsııacyna 25 jyl» (2020) medaldarimen, «Qazaqctan Recpýblıkacy dencaýlyq caqtaý iciniń úzdigi» (2005) tósbelgisimen marapattaldy.
45 jyl buryn (1979) «Nur.kz ınternet-portaly» JShS dırektory Qýat BAHRIDINOV dúnıege kelgen.
Ol «Ádilet» Joǵary quqyq mektebin jáne magıstratýrany quqyqtaný mamandyǵy boıynsha bitirgen, sondaı-aq Amsterdam ýnıversıtetiniń Quqyq mektebin támamdaǵan.
Qyzmet jolyn «Fılıp Morrıs Kazahstan» AAQ-da quqyqtyq máseleler boıynsha maman bolyp bastaǵan. 2007-2008 jyldary «Caspian Gas Corp.» kompanııasynda quqyqtyq máseleler boıynsha vıtse-prezıdent, «G-media» AQ-da, «Alem Communications Holding» JShS telekommýnıkatsııa holdınginde basshylyq qyzmetterde bolǵan. 2011-2014 jyldary «DigitalTV» JShS bas dırektor laýazymynda qyzmet etken. 2014-2016 jyldary «ERA» Telekompanııasy» JShS («Jetinshi arna») bas dırektory qyzmetin atqarǵan.
Qazirgi qyzmetinde – 2016 jylǵy shildeden beri.
41 jyl buryn (1983) «Damý» kásipkerlikti damytý qory» AQ Basqarma tóraıymy Gaýhar Asylbekqyzy BÓRІBAEVA dúnıege keldi.
2004 jyly Qazaq Memlekettik zań ýnıversıtetin «Zańger» mamandyǵy boıynsha, 2005 jyly Londondaǵy The London College UCK kolledjin Bıznes menedjmenti magıstri dárejesimen (London, Ulybrıtanııa), 2006 jyly L.N. Gýmılev atyndaǵy Eýrazııa ulttyq ýnıversıtetin «Qarjy» mamandyǵy boıynsha, 2021 jyly Reseı Federatsııasynyń Prezıdenti janyndaǵy Reseılik halyq sharýashylyǵy jáne memlekettik qyzmet akademııasyn bitirdi.
Eńbek joly: 2003-2004 jyldary Ońtústik Koreıanyń GreenIntegratedLogisticsCo.LTD kólik kompanııasynyń menedjeri, 2005-2006 jyldary QR Aýylsharýashylyq mınıstrligi «Azyq-túlik kelisim shart korporatsııasy» AQ qarjylyq monıtorıng boıynsha bas mamany, 2006-2009 jyldary «Qazaqstan damý banki» AQ jobalyq dırektsııasynyń bas front-menedjeri, jobalardy nesıeleý departamentiniń bas menedjeri, 2009 jyly «Samuryq–Qazyna Invest» JShS Investıtsııalyq jobalardy basqarý departamentiniń bas menedjeri qyzmetinde boldy. 2009-2010 jyldary «Alıans Bank» AQ korporatıvtik bıznes bóliminiń bas menedjeri, 2010-2011 jyldary «Qazaqstannyń Damý Banki» AQ Jobalyq Dırektsııasy jetekshisiniń orynbasary, 2011-2013 jyldary «Kóliktik logıstıkany damytýdyń ulttyq ortalyǵy» AQ (qazirgi ýaqytta «QTJ Express» AQ) atqarýshy dırektory, 2013 jyly Kólik logıstıkasyn damytý ortalyǵynyń fılıaly «QTJ» UK» AQ strategııalyq jáne analıtıkalyq zertteýler bóliminiń bastyǵy,2013-2017 jyldary QR Prezıdenti Ákimshiliginiń vedomstvolyq baǵynysty mekemesinde qarjy jáne ekonomıkalyq máseleler jónindegi vıtse-prezıdenti qyzmetin atqarǵan. 2017 jyly «Damý» kásipkerlikti damytý qory» AQ ákimshilik departamentiniń dırektory, 2017-2018 jyldary «Damý» kásipkerlikti damytý qory» AQ Basqarýshy dırektory, 2018-2019 jyldary «Damý» kásipkerlikti damytý qory» AQ Basqarma Tóraǵasynyń orynbasary laýazymyn atqarǵan.
Qazirgi qyzmetin 2019 jyldyń sáýir aıynan bastap atqaryp keledi.
«Qazaqstan Konstıtýtsııasyna 25 jyl» merekelik medalimen, «Eren eńbegi úshin» medalimen marapattalǵan.
32 jyl buryn (1992) Soltústik Qazaqstan oblysy ákiminiń orynbasary Júsip Rahatuly JUMAǴULOV dúnıege keldi.
Almaty oblysynda týǵan. 2015 jyly KIMEP (iskerlik ákimshilendirý), 2017 jyly S.Nárikbaev atyndaǵy QazMZÝ (zań ǵylymdarynyń magıstri), 2020 jyly Nazarbaev Ýnıversıtetin (Memlekettik basqarý magıstri) bitirgen.
Eńbek joly: 2013-2015 jyldary Almaty qalasyndaǵy «Varıant Lıýks» JShS dırektorynyń qoǵammen baılanys jónindegi orynbasary, 2015 jyly «Astana – jańa qala» arnaıy ekonomıkalyq aımaǵynyń ákimshiligi departamenti» memlekettik mekemesiniń qyzmetkeri, 2015-2016 jyldary «Astana qalasynyń Investıtsııalar jáne damý basqarmasy» MM ınnovatsııalyq jáne ınvestıtsııa bólimi bas mamany m.a, 2016 jyly «Astana qalasynyń Investıtsııalar jáne damý basqarmasy» MM ınnovatsııalyq jáne ınvestıtsııa bóliminiń bas mamany bolyp qyzmet atqarǵan. 2016-2017 jyldary Astana qalasy ákimdiginiń «Din máselelerin zertteý ortalyǵy» KMM basshysynyń orynbasary, 2017-2018 jyldary Astana qalasy ákimdiginiń «Din máselelerin zertteý ortalyǵy» KMM basshysy, 2018 jyly «Astana qalasynyń Áleýmettik damý basqarmasy» MM basshysy orynbasarynyń m.a, 2018-2019 jyldary «Astana qalasynyń Qoǵamdyq damý basqarmasy» MM basshysynyń orynbasary, 2020 jyly «Nur-Sultan qalasy ákiminiń apparaty» MM basshysy orynbasarynyń m.a laýazymyn atqarǵan. 2020-2022 jyldary «Nur-Sultan qalasy ákiminiń apparaty» MM basshysynyń orynbasary, 2022-2023 jyldary Nur-Sultan qalasy «Saryarqa» aýdanynyń ákimi, 2023-2024 jyldary Astana qalasy «Nura» aýdanynyń ákimi qyzmetin atqarǵan.
Qazirgi qyzmetin 2024 jyldyń tamyz aıynan beri atqaryp keledi.
140 jyl buryn (1884-1940) Alash qozǵalysynyń qaıratkeri Ybyraıym JAINAQOV dúnıege keldi.
Jetisý oblysy Vernyı ýezinde týǵan. Vernyı erler gımnazııasyn bitirgen. Jetisý oblysy basqarmasynda tilmashtyq qyzmet atqarǵan. 1911 jyly 21 qazanda Jaınaqovtyń bastamasymen Jetisý oblysynyń bolystary jáne qurmetti aqsaqaldarynyń keńesi ótip, onda oblys ákimshilik pen qonystandyrý basqarmalarynyń is-áreketteri jóninde jáne saıası izdestirý bólimderiniń oblystaǵy kóshpeli halyqtyń isine aralaspaýy týraly Reseı ımperııasynyń astanasy Sankt-Peterbýrgtegi Memlekettik dýma múshelerine ótinish aıtyp, ókilder jiberý máselesi sheshildi. Nátıjesinde kórnekti qazaq zııalylarynyń biri Barlybek Syrtanov Sankt-Peterbýrgke baryp, Memlekettik dýmanyń Musylman fraktsııasy múshelerine Jetisýdaǵy jergilikti halyqtyń ótinish-tilekterin bildirip qaıtty. Jaınaqov Búkilreseılik musylmandar seziniń daıarlanýyna jáne ótýine at salysty. Ol Reseı patshasynyń 1916 jylǵy 25 maýsym jarlyǵyna baılanysty shıelenis týyndaǵan jaǵdaıda halyqtyń kóteriliske shyqpaýyn jaqtady. 1916 jyly 14 shildede Vernyı qalasynda Úlken Almaty bolystyǵyna qarasty jergilikti halyq ókilderiniń májilisin uıymdastyrýshylardyń biri retinde halyqtyń kóteriliske shyǵyp bosqa qyrylmaýyn, máseleniń beıbit túrde sheshilýin halyqqa túsindirdi. Jaınaqov 1917 jyly Aqpan tóńkerisinen keıin eldegi qoǵamdyq-saıası ózgeristerge belsene aralasty. Jetisý oblysy qazaq komıtetiniń tóraǵasy bolyp saılandy. 12-23 sáýirde 81 delegat qatysqan Jetisý oblysy qazaq І sezin daıarlap ótkizýge kóp eńbek sińirdi, sezge tóraǵalyq etti. 1917 jyly 19 shildede Ýaqytsha úkimettiń Jetisý oblystyq komıssarynyń orynbasary bolyp taǵaıyndaldy. 1917 jylǵy І, ІІ jalpyqazaq sezderiniń jumysyna belsene aralasty. Búkilreseılik Quryltaı jınalysyna Jetisý oblysynan depýtattyqqa usynyldy. 1917 jyly shilde, tamyz aılarynda Á. Bókeıhanov, M. Shoqaev, J. Dosmuhamedov, H. Dosmuhamedovtermen birge Jaınaqov Chelıabi qalasynda ótken Sibir úkimeti men Quryltaı jınalysynyń músheleri komıtetiniń májilisine qatysty. 1916 jylǵy ult-azattyq qozǵalysynan keıin bosqynshylyqqa ushyrap, Qytaıǵa aýǵan Jetisýdyń jergilikti qazaq jáne qyrǵyz halyqtaryn Otanyna qaıtarý, olarǵa kómek kórsetý, asharshylyqqa tap bolǵan Jetisýdyń jergilikti halyqtaryn azyq-túlikpen qamtamasyz etý, qonys aýdarýshylar men jergilikti halyqtyń araqatynasyn retteý isine qazaq jáne qyrǵyz zııalylarymen birge at salysty. 1918 jyly 10-31 tamyz aralyǵynda Lepsi qalasynda ótken Jetisý oblysy qazaqtarynyń ІІ sezine tóraǵalyq etti, sezge jınalǵandarǵa qazaq jáne qyrǵyz tilderinde oblystyq gazet shyǵarýdy usyndy. Bolshevıkter bılik basyna kelip, eldegi qoǵamdyq-saıası jaǵdaıdyń ózgerýine baılanysty Jaınaqov Jetisýdaǵy Alash qozǵalysynyń kórnekti qaıratkerlerimen birge Qytaıǵa qonys aýdaryp, sol jaqtan bolshevıkterge qarsy qarýly qarsylyq uıymdastyrý áreketterin qoldady.
