29 qazan. Tulǵalar týǵan kún
Búgin, 29 qazan kúni tulǵalardan kimder dúnıege kelgen? Kazinform oqyrmandaryna esimder kúntizbesin usynady.
70 jyl buryn (1954) VIII saılanǵan Qazaqstan Respýblıkasy Parlamenti Májilisiniń depýtaty Jıgýlı Moldaqalyquly DAIRABAEV dúnıege keldi.
1981 jyly T. Rysqulov atyndaǵy Qazaq aýylsharýashylyǵy ınstıtýtyn (ǵalym agronom), 1989 jyly Agroónerásiptik kompleks joǵarǵy mektebin bitirgen.
Eńbek joly: 1971-1972 jyldary qoıshy kómekshisi, «Kommýnızmge jol» kolhozynyń mashına júrgizýshisi bolyp jumys istedi. 1972-1974 jyldary Qarýly kúshter qatarynda qyzmet etken, zapastaǵy ofıtser. 1974-1977 jyldary Lýgovoe aýdany «Kommýnızmge jol» kolhozy komsomol komıtetiniń hatshysy, 1977-1977 jyldary Lýgovoe aýdandyq komsomol komıtetiniń nusqaýshysy, 1977-1980 jyldary Lýgovoe aýdany «Kommýnızmge jol» kolhozy kásipodaq komıtetiniń tóraǵasy, 1980-1984 jyldary Kamensk aýyldyq atqarý komıtetiniń tóraǵasy, 1984-1985 jyldary Qazaq KSR partııasynyń Lýgovoe aýdandyq komıtetiniń nusqaýshysy, 1985-1987 jyldary Lýgovoe aýdany «Alǵabas» sovhozy partııa komıtetiniń hatshysy bolyp qyzmet atqarǵan. 1987-1995 jyldary Lýgovoe aýdany, Jambyl atyndaǵy kolhozdyń basqarma tóraǵasy, 1995 jyly T.Rysqulov aýdanynyń aýyl sharýashylyǵy bóliminiń basshysy, 1995-1997 jyldary «Qoraǵaty» keńsharynyń dırektory, 1997-2001 jyldary T.Rysqulov aýdandyq statıstıka basqarmasynyń bastyǵy qyzmetinde boldy. 2001-2009 jyldary Shý aýdany «Berlik» HÓP dırektory, Merke aýdany «Qazeksim-Merke» JShS dırektory, 2009-2015 jyldary «MOLBAL» JShS bas dırektory, 2015-2019 jyldary «Qazaqstan fermerler odaǵy» QBnyń Jambyl oblystyq fılıalynyń tóraǵasy qyzmetin atqarǵan.
2019 jyly «Qazaqstan fermerler odaǵy» QB prezıdenti. 2020 jyldyń maýsymynan bastap Qazaqstan fermerleri qaýymdastyǵynyń basqarma tóraǵasy, 2022 jyly «Atameken» Kásipkerler palatasy Agroónerkásiptik kesheniniń komıtet tóraǵasy, 2022 jyly «Aýyl» HDP tóraǵasynyń orynbasary (partııanyń 2022 jylǵy 23 jeltoqsandaǵy sezinde saılanǵan) boldy.
1990-1995 jyldary QR Joǵarǵy Keńesiniń (HІІ shaqyrylym) depýtaty bolyp saılandy. QR Joǵarǵy Keńesiniń depýtaty retinde tarıhı qujat – Táýelsizdik Deklaratsııasyn qabyldaýǵa qatysty. Qazaqstannyń 1991 jylǵy, Táýelsiz Qazaqstannyń 1993 jylǵy 28 qańtardaǵy Tuńǵysh Konstıtýtsııasy men Táýelsiz Qazaqstannyń memlekettik rámizderin (eltańba, tý jáne ánuran) bekitýde, 300-den astam zańdar men basqa da negizgi zańnamalyq aktilerdi ázirleý men bekitýde QR aktileri, sondaı-aq QR Tuńǵysh Prezıdentin saılaýǵa qatysty.
2021 jyly Jer reformasy jónindegi respýblıkalyq komıssııa tóraǵasynyń orynbasary bolyp saılandy.
Qazirgi qyzmetin 2023 jyldyń naýryz aıynan beri atqaryp keledi.
«Qurmet» ordenimen, «QR Táýelsizdigine 10 jyl», «QRTáýelsizdigine 25 jyl», «QR Táýelsizdigine 30 jyl», «QR Eńbek ardageri», «Qurmetti ardager», «Oblysqa sińirgen eńbegi úshin», «QR Aýyl sharýashylyǵynyń úzdigi» medaldarimen, QR Prezıdentiniń Alǵys hatymen marapattalǵan. «Jambyl oblysynyń qurmetti azamaty», «Jambyl oblysy, Turar Rysqulov aýdanynyń qurmetti azamaty» ataǵyna ıe. QR Prezıdentiniń 2022 jylǵy 14 maýsymdaǵy №930 Jarlyǵymen qurylǵan «Ulttyq Quryltaı» múshesi.
64 jyl buryn (1960) qazaqstandyq kásipker, KAZ Minerals Ltd. prezıdenti jáne atqarýshy emes dırektory Vladımır Sergeevıch KIM dúnıege keldi.
Ońtústik Qazaqstan oblysynda týǵan. 1982 jyly Almaty sáýlet-qurylys ınstıtýtyn bitirgen. Ekonomıka, qarjy jáne marketıng boıynsha Koreıa, GFR jáne Shveıtsarııada bilimin jetildirgen.
Eńbek joly: 1982-1997 jyldary «Almaty óndiristik qurylys» tresiniń 2-qurylys-montaj basqarmasynda tas qalaýshy, «Almatyqurylys» tresiniń qurylys-montaj basqarmasynda bas ınjener, Almaty qalasy Máskeý aýdandyq atqarý komıteti tóraǵasynyń orynbasary, Qazaq KSR mádenıet, áleýmettik jáne ǵylymı-tehnıkalyq damý qory bas dırektorynyń orynbasary, atqarýshy dırektory, «Qazaqstan-Samsýng» birlesken kásiporny basqarmasynyń tóraǵasy, «Jezqazǵantústimetall» AQ basqarýshysy, 1997 jyldan óziniń bastamasymen qurylǵan Qazaqstandaǵy eń iri kompanııa — «Qazaqmys» korporatsııasynyń prezıdenti, 2000 jyldan korporatsııa dırektorlar keńesiniń tóraǵasy — korporatsııa prezıdenti boldy. 2013 jyldyń mamyr aıynda dırektorlar keńesiniń tóraǵasy qyzmetinen ketti, biraq atqarýshy emes dırektor retinde KAZ Minerals PLC dırektorlar keńesindegi músheligin saqtap qaldy.
Forbes Kazakhstan nusqasy boıynsha V. Kım – Qazaqstandaǵy eń dáýletti adamdardyń biri.
І dárejeli «Qurmet», «Barys» ordenderimen marapattalǵan.
60 jyl buryn (1964) Qazaqstan Respýblıkasy Joǵarǵy Sot sýdıasy Erlan Jumahanuly AITJANOV dúnıege keldi.
Almaty qalasynda týǵan. 1990 jyly S.M. Kırov atyndaǵy Qazaq memlekettik ýnıversıtetin quqyqtaný mamandyǵy boıynsha támamdaǵan.
Eńbek joly: 1994-1995 jyldary Almaty qalalyq arbıtraj sotynyń sýdıasy, 1995-2000 jyldary Almaty qalalyq sotynyń sýdıasy, 2000-2002 jyldary Almaty qalasy Jetisý aýdandyq sotynyń tóraǵasy, 2002-2008 jyldary Atyraý oblystyq sotynyń azamattyq ister jónindegi alqa tóraǵasy, 2008-2010 jyldary Almaty qalalyq sotynyń azamattyq ister jónindegi alqa tóraǵasy qyzmetterin atqardy. 2010 jyldyń qantar aıynan naýryz aıyna deıin Aqtóbe oblystyq sotynyń azamattyq ister jónindegi sot alqasynyń tóraǵasy, 2010-2011 jyldary Aqtóbe oblystyq sotynyń kassatsııalyq sot alqasynyń tóraǵasy, 2011-2016 jyldary Aqtóbe oblystyq sot tóraǵasy. Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdentiniń 2016-2021 jyldary Soltústik Qazaqstan oblystyq sot tóraǵasy, 2021-2023 Almaty qalalyq sotynyń tóraǵasy boldy.
Qazirgi qyzmetin 2023 jyldyń maýsym aıynan atqaryp keledi.
«Qazaqstan Respýblıkasy táýelsizdigine 20 jyl», «Qazaqstan Respýblıkasynyń prokýratýrasyna 20 jyl», «Qazaqstan polıtsııasyna 20 jyl» merekelik medaldarymen, Qazaqstan Respýblıkasynyń sýdıalar Odaǵynyń jáne Qazaqstan Respýblıkasynyń Joǵarǵy Sotynyń «Qurmet» gramotalarymen marapattalǵan. Sýdıalar odaǵynyń «Úsh bı» qurmet belgisin ıelengen.
59 jyl buryn (1965) «QazTransOıl» AQ bas dırektorynyń zań máseleleri jónindegi orynbasary Jaıdarman Ázimhanuly ISAQOV dúnıege keldi.
1989 jyly S.M. Kırov atyndaǵy Qazaq memlekettik ýnıversıtetin «Quqyqtaný» mamandyǵy boıynsha bitirgen, zańger. 2003 jyly RF Úkimeti janyndaǵy Halyq sharýashylyǵy akademııasynda oqyp, «Munaı-gaz salasyndaǵy zańger» biliktiligin ıelendi.
Eńbek joly: 1989-2000 jyldary QR zań fırmalary, kompanııalary, bankteriniń qyzmetkeri boldy, QR Qarjy mınıstrliginiń zań bóliminde ártúrli laýazymdar atqarǵan. 2000-2002 jyldary «QazTransGaz» JAQ zań departamenti dırektorynyń orynbasary, 2002-2014 jyldary «QazTransOıl» AQ zań departamentiniń dırektory qyzmetin atqardy. 2014-2020 jyldary «QazTransOıl» AQ quqyqtyq qamtamasyz etý jónindegi basqarýshy dırektory boldy. 2020-2022 jyldary «QazTransOıl» AQ bas dırektorynyń orynbasary laýazymyn atqarǵan.
Qazirgi qyzmetin 2022 jyldyń naýryzynan bastap atqaryp keledi.
«Eren eńbegi úshin» medalimen marapattalǵan.
41 jyl buryn (1983) Qazaqstan Respýblıkasy Tótenshe jaǵdaılar mınıstri Shyńǵys Saıranuly ÁRІNOV dúnıege keldi.
Ál-Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıtetiniń halyqaralyq qatynastar fakýltetin, Qazaq eńbek jáne áleýmettik qatynastar akademııasyn quqyqtaný mamandyǵy boıynsha, Azamattyq avıatsııa akademııasyn bitirgen.
Eńbek joly: 2006-2022 jyldary QR Memlekettik kúzet qyzmetiniń jeke quramynda ártúrli ofıtserlik jáne basshy qyzmetterin atqardy. 2022-2024 jyldary QR Prezıdenti Kúzet qyzmetiniń bastyǵy – QR Memlekettik kúzet qyzmeti basshysynyń orynbasary laýazymyn atqarǵan. 2022 jyly – QR Memlekettik kúzet qyzmeti general-maıory.
Qazirgi qyzmetine 2024 jyldyń aqpanynda kiristi.
«Elbasy qaýipsizdigin aıbyndy atqarǵany úshin» ІІ, ІІІ dárejeli medaldarymen, «Qazaqstan Respýblıkasy Memlekettik kúzet qyzmetine 25 jyl», «Qazaqstan táýelsizdigine 30 jyl» medaldarimen marapattaldy.
41 jyl buryn (1983) Aqmola oblystyq sotynyń tóraǵasy Arman Seriktaıuly JÚKENOV dúnıege keldi.
Aıagóz qalasynda dúnıege kelgen. 2006 jyly ál-Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıtetin «Quqyqtaný» mamandyǵy boıynsha bitirgen. Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdenti janyndaǵy Memlekettik basqarý akademııasynyń Sot tóreligi ınstıtýtynda bilim alǵan.
Eńbek jolyn 2006 jyly Astana qalasynyń Almaty aýdanynda sot otyrysynyń hatshysy bolyp bastaǵan. Joǵarǵy Sot Apparatynyń qurylymdyq bólimshelerinde jumys istegen.
2009-2014 jyldary Almaty qalasy kámeletke tolmaǵandardyń isteri jónindegi mamandandyrylǵan aýdanaralyq sottyń, Astana qalasy Saryarqa aýdandyq sotynyń sýdıasy, 2015-2021 jyldary Astana qalasy Saryarqa aýdandyq sotynyń tóraǵasy. 2021-2022 jyldary Astana qalalyq sotynyń sýdıasy bolyp qyzmet atqardy.
Qazirgi laýazymyn 2022 jyldyń qyrkúıeginen beri atqaryp keledi.
«Eren eńbegi úshin» medalimen marapattalǵan.
108 jyl buryn (1916-1994) Qazaqstanda boks sportynyń negizin qalaýshynyń biri, Qazaqstannyń úsh dúrkin chempıony, Qazaqstan Respýblıkasynyń eńbek sińirgen jattyqtyrýshysy Shoqyr BÓLTEKULY dúnıege keldi.
Mańǵystaý oblysynyń Jarmysh aýylynda týǵan. 1947 jyly Kıevtiń kórkemóner akademııasyn jáne deneshynyqtyrý ınstıtýtyn bitirgen. Uly Otan soǵysyna qatysqan. 1946 jyly Shoqyr Bóltekuly bokstan KSRO chempıony atanyp, qazaq jastary arasynda birinshi bolyp sport sheberi dárejesine jetken. 223 ret rıngke shyǵyp, sonyń 199-ynda jeńis tuǵyryna kóterilgen. Úsh dúrkin Qazaqstan chempıony. Qazaqstanda bapker daıarlaýǵa súbeli úles qosqan. KARLAG tutqyndary Gýstav Kırshteın (nemis) men Dáýletkereı Mýlaevty (balqar) bosatýǵa jáne jumysqa ornalastyrýǵa (Almatyda bapkerlik jumysyna) járdem bergen. «Qazaqfılm» kınostýdııasynda sýretshi bolyp jumys istegen. «Qazaq ádebıeti» gazetine maqalalar jazyp turǵan. Soǵys kezinde tegindegi -ov qosymshasynan bas tartyp, ony -uly dep ózgertkizgen. Sol úshin kóptegen jeńildikterinen aıyrylyp, oǵan qoqan-loqqy jasaldy. Keńsaı molasyna jerlengen.
Mańǵystaýda bokstan Shoqyr Bóltekuly atyndaǵy halyqaralyq týrnır ótkiziledi. Qazaqstannyń Boks federatsııasynyń sheshimimen 2009 jyly bokstan Shoqyr Bóltekuly atyndaǵy halyqaralyq týrnırge «A» klasty mártebesi berildi. Sodan keıin týrnır jeńimpazyna «Qazaqstan Respýblıkasynyń sport sheberi» ataǵy berile bastady. Osy halyqaralyq týrnır AIBA-nyń kúntizbelik josparyna engizilgen.
101 jyl buryn (1923-2017) aqyn, Qazaqstannyń halyq jazýshysy, Qazaqstannyń eńbek sińirgen mádenıet qyzmetkeri, Qazaqstan Memlekettik syılyǵynyń laýreaty Muzafar ÁLІMBAEV dúnıege keldi.
Pavlodar oblysynyń Sharbaqty aýdanynda týǵan. Uly Otan soǵysyna qatysqan. Qazaq memlekettik ýnıversıtetin bitirgen.
Eńbek joly: 1948-1986 jyldary «Pıoner» jýrnalynda, «Qazaq ádebıeti» gazetinde bólim meńgerýshisi, bas redaktordyń orynbasary, «Baldyrǵan» jýrnalynyń bas redaktory boldy.
Alǵashqy jınaǵy «Qaraǵandy jyrlary» degen atpen 1952 jyly jaryq kórdi.
Aqynnyń 52 kitaby shyqqan. «Qurbyma», «Lırıka», «Meniń Qazaqstanym», «Joldar - jyrlar», «Júrek lúpili», «Óshpes ot», «Óleńder men poemalar», t.b. óleń kitaptary názik lırızm men azamattyq áýenge toly. Álimbaevtyń 300-deı óleńine án jazylǵan, birneshe án kitaptary shyqqan. Aqyn qazaq balalar ádebıetin damytýǵa kóp eńbek sińirdi. «Meniń oıynshyǵym», «Otpen oınama», «Oraq-olaq», «Shynyqsań - shymyr bolarsyń», t.b. kitaptary qazaq balalar ádebıetine qosylǵan eleýli úles boldy. Álimbaev maqal-mátelderdi jınaý, zertteý, basqa halyqtar maqaldaryn qazaq tiline aýdarý jumystarymen de aınalysyp keledi: «666 maqal men mátel», «Maqal - sózdiń máıegi», «Órnekti sóz - ortaq qazyna», «Maqalnama», «Marjan sóz», «Naqyldar», «Batamen er kógerer». «Halyq - ǵajap tálimger», «Naqyldyń tórkinnamasy», t.b.jınaqtar men zertteý eńbekteri bar. Syn-zertteý salasynda «Qalam qaıraty», «Kóńil kúndeliginen», «Ómir, óner, ónerpaz», «Tolqynnan tolqyn týady», «Kóńil kúndeligi», «Kórgenderim kóńilde» eńbekteri jaryq kórdi.
Álem ádebıetiniń keıbir úzdik shyǵarmalaryn qazaq tiline aýdardy. Álimbaevtyń óleńderi 38 tilge tárjimalanǵan. Birneshe ordenmen marapattalǵan.
