26 sáýir. Jylnama
Kazinform oqyrman nazaryna 26 sáýirge arnalǵan ataýly kúnder men este qalar oqıǵalar kúntizbesin usynady.
ATAÝLY KÚNDER
Halyqaralyq zııatkerlik menshik kúni
1970 jyldyń 26 sáýiri kúni Dúnıejúzilik zııatkerlik menshik uıymynyń (DZMU) Konventsııasy kúshine endi. 2000 jyly qyrkúıek aıynda DZMU-ǵa múshe-elder bul kúndi Halyqaralyq zııatkerlik menshik kúni retinde jarııalady. Bul – bilimniń barlyq salasyndaǵy ónertapqysh jáne shyǵarmashyl adamdardyń merekesi.
Halyqaralyq Chernobyl (Radıatsııalyq) apat qurbandaryn eske alý kúni
1986 jyly 26 sáýirde Chernobyl atom elektr stansasynda apat boldy. ChAES atomdyq reaktory tolyǵymen búlinip, qorshaǵan ortaǵa radıoaktıvti zattar tarady. Radıatsııa Ýkraına men Reseı, Belarýs memleketi men Eýropanyń birqatar elderine tarap ketti. Apat ornynan 30 shaqyrym qashyqtyq túgeldeı ýlandy. 2003 jyly ótken TMD sammıtinde Ýkraına prezıdenti Leonıd Kýchma TMD elderine 26 sáýirdi Halyqaralyq radıatsıalyq apattar qurbandaryn eske alý kúni dep jarııalaý jóninde usynys tastady. Ótken jyldar ishinde apattyń joıqyn saldaryn eńserý úshin kóp kúsh-jiger jumsaldy. Apat saldaryn joıýǵa Qazaqstannan 30 myń adam qatysty. Qazirgi tańda olardyń shamamen 6 myńǵa jýyǵynyń kózi tiri.
Halyqaralyq jetekteýshi (jetekte júretin) ıtter kúni
Jyl saıyn sáýir aıynyń sońǵy sársenbisinde atap ótiledi. Ony soqyr jáne nashar kóretin adamdar úshin jetekteýshi ıtterdi úıretetin jáne beretin 35 elden 90-nan astam múshe uıymdardyń brıtandyq qaýymdastyǵy - Halyqaralyq jetekteýshi ıtter federatsııasy (IGDF) qurǵan.
Shýdan qorǵanýdyń halyqaralyq kúni
Ol jyl saıyn sáýir aıynyń sońǵy sársenbisinde atap ótiledi. Ony shýdyń zııandy áserleri týraly habardar etý jáne adamdardy kún saıyn qorshaǵan shý týraly birdeńe jasaýǵa yntalandyrý maqsatynda 1996 jyly Amerıkandyq «Center for Hearing in Communication» uıymy qurǵan.
Dúnıejúzilik azyq-túlik qaldyqtary kúni
Jyl saıyn sáýir aıynyń sońǵy sársenbisinde toılanady. Bul tamaq qaldyqtary týraly habardarlyqty arttyrý jáne adamdardy tamaq qaldyqtaryn azaıtý úshin qoldan kelgenniń bárin jasaýǵa shaqyratyn jahandyq áreket kúni.
ESTE QALAR OQIǴALAR
1994 jyly Qazaqstan men Qytaı Halyq Respýblıkasy arasynda Qazaqstan-Qytaı shekarasy týraly kelisimge qol qoıyldy.
1995 jyly Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti birinshi ret «Altyn alqa» belgisin tabys etti. Orden statýsyna ıe «Altyn alqa» belgisi 1993 jyly bekitilgen. Kópbalaly analarǵa beriledi.
1996 jyly Qazaqstan, Qyrǵyzstan, Qytaı, Reseı jáne Tájikstan memleketteriniń prezıdentteri Shanhaı kelisimine qol qoıdy. Keıinen uıym «Shanhaı bestigi» Shanhaı yntymaqtastyq uıymy dep ataldy.
2000 jyly Almatyda Daýos aıasyndaǵy Eýrazııalyq ekonomıkalyq sammıt ashyldy. Basqosýǵa álemniń 37 elinen 500-deı saıası basshy, jetekshi bıznesmender men halyqaralyq sarapshylar qatysty. Forýmda Qazaqstan, Grýzııa, Qyrǵyzstan prezıdentteri, Ázerbaıjannyń premer-mınıstri sóz sóıledi.
2002 jyly Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdentiniń №853 Jarlyǵymen «Aqtaý teńiz porty» erkin ekonomıkalyq aımaǵy quryldy.
2009 jyly Almatyda Chernobyl atom elektr stantsııasyndaǵy apat qaldyqtaryn joıǵan qazaqstandyq jaýyngerlerge arnalǵan granıtten jasalǵan eskertkish taqta ornatyldy.
2010 jyly Ammanda Astanada Iordanııanyń Saýda damytý ortalyǵyn ashý týraly qujattarǵa qol qoıý rásimi ótti. Ortalyqty ashý týraly sheshim ekijaqty ekonomıkalyq yntymaqtastyqty ári qaraı tereńdetý jáne ekonomıkalyq-saýda qatynastaryn nyǵaıtý maqsatynda qabyldanǵan bolatyn.
2013 jyly Nıý-Iorkte Qazaqstan Respýblıkasy men Gvıneıa-Bısaý Respýblıkasynyń BUU janyndaǵy turaqty ókilderi deńgeıinde birlesken Kommıýnıkege qol qoıý arqyly eki el arasynda dıplomatııalyq qatynastar ornatyldy
2015 jyly Qazaqstan Prezıdentiniń kezekten tys saılaýy ótti. Saılaýda Nursultan Nazarbaev jeńiske jetti. 2015 jyldyń aqpan aıynda Qazaqstan halqy Assambleıasy Keńesiniń músheleri Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdentiniń merziminen buryn saılaýyn ótkizý týraly bastama kóterip, Májilis depýtattaryna júgindi. Ótinishte «álemdik ekonomıkalyq daǵdarys jaǵdaıynda kúrdeli halyqaralyq kún tártibiniń aldynda jalpyulttyq bastama arqyly saılaýdy ótkizý – ýaqyt talaby» ekendigi aıtylǵan.
2016 jyly Tómengi Saksonııada Qazaqstannyń qurmetti konsýldyǵy ashyldy. Qurmetti konsýl laýazymyna Germanııanyń aldyńǵy qatarly kásipkerleriniń biri Gıýnter Papenbýrg taǵaıyndaldy.
2017 jyly Almatydaǵy Chaıkovskıı atyndaǵy mýzykalyq kolledjdiń Úlken kontsert zalyna KSRO Halyq ártisi, Sotsıalıstik Eńbek Eri Ermek Serkebaevtyń esimi berildi. Mundaı bastamany kolledj dırektory Birjan Hasanǵalıev kótergen bolatyn.
2019 jyly Sheremetevo halyqaralyq áýejaıynan Baıqońyr ǵarysh aılaǵyna AN-124-100 ushaǵymen «Spektr-RG» ǵarysh astrofızıkalyq observatorııasy jetkizildi.
2021 jyly Halyqaralyq Túrki akademııasy «Uly tulǵalar murasy» serııasy aıasynda kórnekti túrkitanýshy, ǵylym salasyndaǵy mamannyń 100 jyldyǵyna arnalǵan «Túrki til biliminiń patrıarhy Edhem Tenıshev» halyqaralyq konferentsııasyn ótkizdi.
2021 jyly Qazaqstanda koronavırýsqa qarsy «QazVac» dep atalatyn ulttyq vaktsınany egý naýqany bastaldy. Bıologııalyq qaýipsizdik problemalarynyń memlekettik ǵylymı-zertteý ınstıtýty ázirlegen eki dozaly vaktsınanyń 50 000 dozasy Qazaqstan boıynsha taratyldy. Qazaqstan prezıdenti Qasym-Jomart Toqaev elimizdiń ǵylymı jetistikterin COVID-19 vırýsyna qarsy jeke vaktsına jasaǵan álemdegi «az elderdiń biri» dep atap ótti.
2022 jyly Reseı Federatsııasynyń Qazaqstandaǵy Tótenshe jáne Ókiletti Elshisi Alekseı Borodavkın Reseı memlekettik saıası-áleýmettik tarıh muraǵatynda saqtalǵan Baýyrjan Momyshulyna qatysty «qupııa» sanattaǵy qujattardy onyń úlken jıeni Beket Momynqulǵa tapsyrdy. Muraǵattyq qujattardy tapsyrý rásimi Qazaqstan Qarýly Kúshteriniń Memlekettik áskerı-tarıhı murajaıynda ótti. Qujattardyń ishinde partııa bıleti men KPSS múshesin esepke alý bıleti, 1942 jylǵy Búkilodaqtyq kommýnıstik partııa múshesine tirkeý paraǵy, fotosýretter jáne basqa da qujattar bar.
