25 naýryz. QazAqparat kúntizbesi
ATAÝLY KÚNDER
Halyqaralyq quldyq jáne transatlantıkalyq qul saýdasy qurbandaryn eske alý kúni
Quldyqta jáne quldyqtan azat etý úshin kúreste qaza bolǵandardy qurmetpen eske alý maqsatynda - BUU Bas Assambleıasy 2006 jylǵy qarashada 2007 jylǵy naýryzdyń 25-inde transatlantıkalyq qul saýdasyn joıýdyń 200 jyldyǵyn merekeleýdiń Halyqaralyq kúni retinde atap ótý týraly qaýly qabyldady. 2007 jyldyń sońynda BUU Bas Assambleıasy qarar qabyldap, memleketterdi jyl saıyn naýryzdyń 25-in Halyqaralyq quldyq qurbandaryn jáne transatlantıkalyq qul saýdasyn eske alý kúni turǵysynda atap ótýge shaqyrdy.
Halyqaralyq kúzetke alynǵan jáne iz-túzsiz joǵalǵan qyzmetkerlermen yntymaqtastyq kúni
Bul kún is-qımyldardy jumyldyrýǵa, ádildikti talap etýge jáne BUU-nyń bitimgerleri men qyzmetkerlerin, sondaı-aq BAQ pen úkimettik emes uıymdardyń ókilderi bolyp tabylatyn áriptesterdi qorǵaýǵa degen sheshimin nyǵaıtýǵa arnalǵan arnalǵan. Bul kún kezdeısoq tańdalǵan joq. 1985 jyly 25 naýryzda Palestınalyq bosqyndarǵa kómektesýde jáne jumysty uıymdastyrýda BUU Taıaý Shyǵys agenttiginde jumys istegen jýrnalıst Alek Kolett urlanǵan. Ony Lıvandaǵy palestınalyq bosqyndar týraly maqalany jasaý kezinde qarýly terrorıster urlap áketken.
Jer saǵaty
Dúnıejúzilik jabaıy tabıǵat qorynyń (WWF) bastamasymen jyl saıyn naýryz aıynyń sońǵy senbileriniń birinde jergilikti ýaqyt boıynsha saǵat 20.30-dan 21.30-ǵa deıin búkil álemde eń aýqymdy halyqaralyq ekologııalyq naýqan ótkiziledi. Oǵan Qazaqstan 2009 jyly qosyldy. 2022 jyly Qazaqstandaǵy «Jer saǵaty» ekotýrızm taqyrybyna arnalǵan. Naǵyz ekotýrıst bolý úshin tabıǵatty saqtaýǵa jáne jergilikti halyqtyń ekonomıkalyq damýyna úles qosý kerek. Bul kúni belgilengen ýaqytta jer sharynyń túkpir-túkpirinde adamdar bir saǵatqa jaryq pen basqa da elektr quraldaryn óshiredi. Bul aktsııanyń maqsaty – búkil álem qaýymdastyǵynyń nazaryn bizdiń planetamyzdaǵy klımattyń ózgerýi problemasyna barynsha aýdarý, osy ekologııalyq máseleni sheshýde birlesken is-qımyl qajettiligi ıdeıasyn qoldaıtynymyzdy kórsetý.
ESTE QALAR OQIǴALAR
1930 jyly Balqash kóline irgeles, qazirgi Balqash aýdanyna qarasty Baqaly jerinde Báribaev sharýalar kóterilisi boldy. Keńes ókimetiniń ujymdastyrý, jappaı qýǵyn-súrgin saıasaty men asharshylyq qaýpine shydamaǵan jergilikti sharýalar uıymdasqan qarsylyqqa shyqty. Baqaly aýyl turǵyndary Qusmadı Ahmetjanov, Quramys Ibragımov, Jaqypbaı Saýqymbaev 100-den astam adamdy uıymdastyryp, kórshi aýyldarǵa úgitshiler jiberdi. Kóterilisshiler otrıadqa birigip, Baqaly kommýnasyn basyp aldy, aýyldyq keńesti taratyp jiberdi. Elden kúshpen jınalǵan 100 put astyqty, 100 bas jylqyny, basqa da mal men múlikti jurtqa taratyp berdi. Almaty men Semeıden ásker kúshin shaqyrtpaý úshin kóterilisshilerdiń arnaıy toby Balqash jaǵyndaǵy telefon baılanysynyń symdaryn úzip, temir jol tabanynyń alty býynyn bosatyp, alyp tastady. Myńqum degen jerdegi 10 aýyldy basyp aldy. Kóterilis basshysy Qusmadı Ahmetjanov Qytaı shekarasynan ótip ketken bosqyndarmen, Aqsý kóterilisshilerimen baılanys jasap, birlese qımyldaýǵa tyrysty. Biraq ásker kúshteri aldyn-ala shekarany nyǵaıtyp, oǵan jol bermedi. Shekarashylar Qytaı jaǵynan kómekke kelmek bolǵan qazaq otrıadyn qolǵa túsirdi. Báribaev aýdanyndaǵy kóterilisshiler OGPÝ-diń 50 adamdyq qarýly jedel áskerı otrıadynyń kúshimen basylyp, 29 adam atý jazasyna kesildi.
1992 jyly Qazaqstan Respýblıkasy men Fılıppıny Respýblıkasy arasynda dıplomatııalyq qarym-qatynastar ornatylǵany týraly nota almasý rásimi ótti. Fılıppıny Qazaqstan táýelsizdigin 1992 jylǵy 22 qańtarda moıyndady.
1993 jyly Qazaqstan Respýblıkasy Eýropa Qaıta Qurý jáne Damý Bankiniń músheligine qabyldandy.
2006 jyly Semeıde «Qunanbaıdyń qýǵyn-súrginge ushyraǵan urpaqtary» kitaby jaryq kórdi. Kitaptyń avtory - respýblıkalyq «Abaı» qorynyń prezıdenti Baltabek Ersálimov. Kitap stalındik qýǵyn-súrgin jyldaryndaǵy oqıǵalar týraly baıan etedi. B.Ersálimov «Abaı» respýblıkalyq qoryn - ótken ǵasyrdyń 90-ynshy jyldarynda qurylǵaly beri basqaryp keledi. Kitap materıaldaryn ol 10 jyl boıy jınap, daıyndaǵan. Bul kitapta ótken ǵasyrdyń 20-30-ynshy jyldaryndaǵy ujymdastyrýǵa, asharshylyqqa jáne qýǵyn-súrginge baılanysty oqıǵalar týraly derekti materıaldar keltiriledi. Bul basylym ádebıet úshin ǵana emes, qazaq halqynyń tarıhy úshin de úlken mańyzǵa ıe, deıdi kitaptyń tanystyrylymyna qatysqan stýdentter, zııaly qaýym ókilderi jáne qala ákimshiliginiń ókilderi.
2010 jyly Qazaqstannyń Ulttyq banki «Barys» monetasyn aınalymǵa shyǵardy.
2014 jyly Qazaqstan men AQSh basshylary Nursultan Nazarbaev pen Barak Obama ıadrolyq qarýdy taratpaý jáne ıadrolyq qaýipsizdikti nyǵaıtý salasyndaǵy yntymaqtastyq týraly birlesken málimdeme jasady.
2015 jyly Almatyda ıÝNESKO 70 jyldyǵyna jáne alǵashqy qazaqstandyq ıÝNESKO klýbynyń 10 jyldyǵyna oraılastyrylǵan «ıÝNESKO jolymen: Beıbitshilik. Óner. Jastar» halyqaralyq kollokvıýmy ótti.
2017 jyly qazaqstandyq delegatsııa Malaızııadaǵy Langkavı aralyndaǵy áýe-ǵaryshtyq jáne áskerı-teńiz tehnıkasynyń (LIMA-2017) halyqaralyq kórmesine qatysty. Kórme taqyryby – azamattyq jáne áskerı avıatsııa, gýmanıtarlyq kómekke qatysý, dúleı zilzalalardyń saldaryn joıý, avıatsııalyq tehnıkany jóndeý jáne jańǵyrtý jónindegi baǵdarlamalar, dáldigi joǵary qarýdy basqarý júıeleri, avıatsııalyq jáne teńiz qarý- jaraǵy, sý asty jumystaryna arnalǵan tehnıka men jaraqtandyrý, ushqyshsyz ushý apparattary, tehnıkalyq barlaý quraldary, qol jetkizýdi baqylaý quraldary, trenajerler jáne oqý baǵdarlamalary.
2018 jyly Qazaqstan hokkeı tarıhynda alǵash ret jastar komandasy Ýlıanov (Reseı) qalasynda ótken álem chempıonatynda jeńis tuǵyryna kóterildi.
2020 jyly Halyqty kólik baǵyttary men dálizderiniń qoljetimdiligi týraly barynsha aqparattandyrý maqsatynda QR Indýstrııa jáne ınfrqurylymdyq damý mınıstrligi «Qazaqtelekom» kompanııasymen birlesip, kólik jelileriniń qoljetimdiligi (jabyq jáne ashyq baǵyttar) týraly ınteraktıvti karta jasady. Osy karta arqyly turǵyndar naqty ýaqyt rejiminde qandaı da bir jol baǵyttarynyń qoljetimdiligin (áýe kóligi, temirjol kóligi, avtokólik) qarap otyra alady.
2021 jyly Qaraǵandy qalasyndaǵy Nazarbaev Zııatkerlik mektebiniń oqýshysy Rahym Baımýrzın XXXIII Halyqaralyq Azııa-Tynyq muhıty elderi matematıkalyq olımpıadasynyń jáne HH Halyqaralyq «Jibek joly» matematıkalyq olımpıadasynyń jeńimpazy atandy.
«Jibek joly» halyqaralyq matematıkalyq olımpıadaǵa Uly Jibek joly boıynda ornalasqan elder: Qytaı, Túrkııa, Qazaqstan, Ózbekstan, Qyrǵyzstan, Túrikmenstan jáne t.b. elderdiń mektep oqýshylary qatysty.
2022 jyly Pavlodarda arheologııalyq mektep ashyldy. Arheologııany oqytý boıynsha jobany belgili arheolog, ólketanýshy, tarıh ǵylymdarynyń kandıdaty Vıktor Merts basqardy. Ol – 140-tan astam ǵylymı basylymnyń avtory, Pavlodar oblysyndaǵy paleolıt jáne neolıt eskertkishterin zertteýshi, S.Toraıǵyrov ýnıversıtetiniń Á.Marǵulan atyndaǵy Biryńǵaı ǵylymı-zertteý ortalyǵynyń dırektory.
2022 jyly álemge áıgili qazaqstandyq ánshi Dımash Qudaıbergen Dýbaıda EMIGALA Fashion Awards syılyǵyn aldy.
«Keshe Dýbaıda jyl saıynǵy EMIGALA marapattaý rásimi ótti. «Úzdik halyqaralyq juldyz» júldesin jeńip aldym. Uıymdastyrýshylarǵa erekshe alǵysymdy bildirgim keledi», - dep bólisti ánshi Instagram paraqshasynda.
Syılyq daralyqty ashýǵa baǵyttalǵan jáne úsh negizgi ıdeıaǵa baǵyttalǵan: ınklıýzıvtilik - tulǵanyń syrtqy kelbetine minez ben mádenıetti qosý, ártúrlilik - ulttyq sıpattamalar men shynaıylyq sáni arqyly ózin-ózi kórsetý, adamnyń ishki «menin» atap ótý.
2022 jyly Almatyda memleket jáne qoǵam qaıratkeri, Memlekettik syılyqtyń laýreaty, jazýshy, teatr synshysy, professor Áshirbek Syǵaıdyń qurmetine ornatylǵan memorıaldyq taqtanyń saltanatty ashylýy ótti. Eskertkish taqta belgili teatr synshysy 20 jylǵa jýyq ómir súrgen Jibek joly dańǵyly, 126-a (S.Máýlenov kóshesiniń qıylysy) mekenjaıyndaǵy úıdiń qabyrǵasyna ornatylǵan.
