23 mamyr. Jylnama
Kazinform oqyrman nazaryna 23 mamyrǵa arnalǵan ataýly kúnder men este qalar oqıǵalar kúntizbesin usynady.
ATAÝLY KÚNDER
Dúnıejúzilik sport kúres i kúni
1904 jyly Venada ótken grek-rım kúresinen birinshi álem chempıonatyn eske alý úshin jyl saıyn atap ótiledi. Búkilálemdik kúres kúni 2014 jyly kásipqoı balýandardan góri áýesqoı deńgeıde básekeles balýandardyń bastamasymen quryldy. Onyń basty mindeti – erkin, grek-rım jáne basqa da sport kúresi túrlerin búkil álemge tanymal etý.
ESTE QALAR OQIǴALAR
1936 jyly Máskeý qalasynda ótken qazaq óneri men ádebıeti onkúndiginiń qorytyndy kontserti ótti. Onda Qurmanǵazy atyndaǵy Qazaq halyq aspaptary orkestri «Adaı», «Serper», «Kóbik shashqan», «Qos alqa», «Qyzyl bıdaı» kúılerin, al Jamal Omarova «Qaratorǵaı», «Ertis» ánderin naqyshyna keltire oryndady.
1992 jyly Lıssabonda Qazaqstan, Reseı, Belarýs, Ýkraına jáne AQSh elderi ókilderi 4 eldiń jerinde ornalasqan strategııalyq ıadrolyq kúshterge qatysty besjaqty strategııalyq shabýyldaýshy qarý-jaraqty qysqartý jáne shekteý týraly Kelisimge qol qoıdy. Kelisimde, sondaı-aq, Qazaqstan, Belarýs jáne Ýkraına elderi ıadrolyq qarýdy taratpaý týraly kelisimge ıadrolyq qarýy joq elder retinde qatysý mindetteri belgilendi.
1996 jyly Qazaqstan Prezıdentiniń «L.Gýmılev atyndaǵy Eýrazııa ýnıversıteti týraly» Jarlyǵy shyqty. Jarlyqqa sáıkes, qaladaǵy eki joǵary oqý orny biriktirilip, L.N.Gýmılev atyndaǵy Eýrazııa ýnıversıteti quryldy.
1996 jyly QR Prezıdentiniń qaýlysymen «Qazaqstan Respýblıkasynyń Memlekettik sáıkestigin qalyptastyrý tujyrymdamasy» maquldandy.
2005 jyly QR Ulttyq kitaphanasynda alashtyń birtýar azamaty, aǵartýshy-ǵalym Ahmet Baıtursynulynyń jetekshiligimen 1913-1918 jyldary shyqqan «Qazaq» gazetiniń elektrondy nusqasy jasaldy. «Mádenı mura» memlekettik baǵdarlamasy aıasynda qolǵa alynǵan joba Ortalyq Azııa aýmaǵyndaǵy alǵashqy tsıfrlyq qujat bolyp esepteledi. Onda zertteýshiler men ǵalymdar elektrondyq júıe arqyly tól gazetimizdiń 247 nómirimen tanysa alady.
2012 jyly Aqordada Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti Nursultan Nazarbaev pen Túrkııa Respýblıkasynyń Premer-mınıstri Redjep Erdoǵan eki el arasyndaǵy birlesken ekonomıkalyq baǵdarlamasy – «Jańa sınergııaǵa» qol qoıdy. Qujat memleketterdiń saýda-ekonomıkalyq jáne ınvestıtsııalyq salalaryndaǵy yntymaqtastyǵyn atalmysh ózara árekettestikke jańa baǵdarlamalyq mártebe berý esebinen jańa deńgeıge shyǵarýdy kózdeıdi.
2012 jyly Almaty metropolıteni kólik ındýstrııasynyń «Altyn dóńgelek» halyqaralyq qoǵamdyq marapatynyń laýreaty atandy. Metropolıten «Qazaqstan Respýblıkasynyń kóliktik ındýstrııa jobasy» nomınatsııasynda jeńiske jetti.
2014 jyly Taldyqorǵanda 22 jastaǵy múgedek Eldos Baıalyshbaev múmkindigi shekteýli jandarǵa arnalǵan fıtnes-klýb ashty. Birneshe jyl buryn jol apaty saldarynan ol tósek tartyp jatyp qalǵan. Alaıda massajdyń arqasynda Eldos ózi otyra alatyn deńgeıge jetti. Eldostyń ákesi men aǵasy qolaıly jattyǵý jabdyqtaryn jasap, úsh jyl boıy aýyr jattyǵý jalǵasty. Nátıje úmitti aqtap, Eldos aıaqqa turdy. Baldaqtyń kómegimen ol ózdiginen qozǵalatyn dárejege jetti. Eldos óz jetistigin basqalarmen bólisýge bel baılap, «Bıznestiń jol kartasy-2020» baǵdarlamasynan 3 mıllıon teńge grant utyp aldy. Balanyń ata-anasy men dostary jattyǵý quraldaryn jasap, Taldyqorǵan ákimdigi qolaıly ǵımarat berdi. Ǵımaratqa jóndeý jumystary júrgizilip, múgedekterge arnalǵan fıtnes-klýb kelýshilerge óz esigin ashty.
2016 jyly Atameken business schannel alǵashqy qazaqstandyq bıznes jańalyqtar mýltımedııa arnasy jumysyn bastady. abctv.kz telearnasy - LiveStream rejıminde jumys isteıtin ınternettegi alǵashqy TV-arna. Aqparatpen qamtý aımaǵy – Qazaqstan, EAEO, TMD jáne álem. Taldaý baǵdarlamalary, naryqtaǵy ahýal, mamandar pikirleri, saraptamalyq baǵalaý jáne t.b. usynylady.
2016 jyly Óskemen qalasynyń hımııa-bıologııa baǵytyndaǵy Nazarbaev Zııatkerlik mektebiniń oqýshysy Oljas Seılhanov IX I-SWEEEP-2016 halyqaralyq olımpıadasynda «Honorable mention» qurmetti dıplomanty ataǵyna ıe boldy. Álemdegi bedeldi jobalyq olımpıada Hıýston qalasynda (AQSh) ótti.
2017 jyly AQSh-tyń Sent-Pıtersberg qalasynda ótken Halyqaralyq boks federatsııasynyń (International Boxing Federation - IBF) 34-shi jyl saıynǵy konventsııasy kezinde IBF/WBA/WBC/IBO orta salmaq dárejesinde álem chempıony qazaqstandyq Gennadıı Golovkınge sportta jetken jetistikteri úshin Djersı Djo Ýolkott atyndaǵy arnaıy syılyq berildi.
2018 jyly Astana qalasynda jańartylatyn energııa kózderi jobalarynyń alǵashqy aýktsıony ótti. Birinshi aýktsıon jalpy qýaty 20 MVt bolatyn jel elektr stantsııalaryn tańdaýǵa arnalyp, Soltústik aımaq (Aqmola, Aqtóbe, Shyǵys Qazaqstan, Qaraǵandy, Qostanaı, Pavlodar jáne Soltústik Qazaqstan oblystary) úshin ótkizildi.
2021 jyly 14 jastaǵy ekibastuzdyq Arýlat Muhametqalı Parıjde ótken nail-sheberlik boıynsha baıqaýda jeńiske jetti. Jetkinshek manıkıýr jasaý isimen múmkindigi shekteýli baýyrynyń emine kómektesý úshin aınalysa bastaǵan bolatyn. Bul jas sheber úshin kásipqoılar arasyndaǵy alǵashqy jeńis emes. Onyń Reseı, Portýgalııa, Ýkraına, Gretsııa, Italııa, Polsha, Birikken Arab Ámirlikteri jáne Bolgarııada ótken týrnırlerdegi jeńisi úshin alǵan, barlyǵy 12 dıplomy bar.
2022 jyly Qazaqstanda Student’s Book tsıfrlyq quraly ázirlenip, paıdalanýǵa berildi. Jobanyń maqsaty – kásiporynnyń kadrlyq áleýetin nyǵaıtý maqsatynda elimizdiń jetekshi joǵary oqý oryndarynyń keleshegi zor stýdentteri arasynan kadrlyq rezerv qalyptastyrý. Sondaı-aq joba Qazaqstannyń daryndy jastaryna IT baǵytynda tájirıbe jınaqtaýǵa jáne jas mamandardy qoldaýǵa múmkindik beredi.
2023 jyly Dohada ótken úshinshi Katar ekonomıkalyq forýmy aıasynda Qazaqstan Premer-Mınıstri Álıhan Smaıylov pen Katar Ámiri sheıh Tamım ben Hamad Ál Tanıdiń kezdesýi ótti. Smaıylov Qasym-Jomart Toqaevtyń Katar Ámirine shynaıy sálemi men izgi tilegin jetkizdi, sondaı-aq ony fýtboldan álem chempıonatynyń sátti ótýimen quttyqtady. Premer-Mınıstr Katar Qazaqstannyń arab álemindegi mańyzdy saıası jáne ekonomıkalyq áriptesi ekenin atap ótti. Muny ózara saýda men ınvestıtsııanyń joǵary qarqyny rastaıdy. Máselen, 2023 jyldyń birinshi toqsanynda ǵana ekijaqty taýar aınalymynyń kólemi 17,7 esege, al 2022 jyldyń sońyna qaraı respýblıkaǵa Katar ınvestıtsııasynyń kólemi 3 esege ósti.
2024 jyly Qasym-Jomart Toqaev memlekettik saparmen Sıngapýrǵa keldi. Ony Istana saraıynda prezıdent Tarman Shanmýgaratnam qarsy aldy. Qasym-Jomart Toqaev bul Qazaqstan Prezıdentiniń 20 jyldan astam ýaqyttan beri Sıngapýrǵa birinshi sapary ekenin atap ótti. Ol 1970 jyldary osynda dıplomat bolyp jumys istegendikten, eldi jaqsy biletinin jáne osy joly Memleket basshysy retinde osynda qaıta oralǵanyna óte qýanyshty ekenin aıtty. Prezıdent Sıngapýrdy Astananyń ýaqyt synynan ótken senimdi seriktesi dep atady. Óz kezeginde Prezıdent Tarman Shanmýgaratnam Qazaqstan men Sıngapýr arasyndaǵy yntymaqtastyqtyń damýyn joǵary baǵalady.
2024 jyly qazaqstandyq kınoteatrlarda «Sońǵy úkim» tolyqmetrajdy kórkem fılmi shyqty. Fılmdi Mádenıet jáne aqparat mınıstrliginiń tapsyrysy boıynsha jáne Ulttyq kınematografııany qoldaý memlekettik ortalyǵynyń qoldaýymen «Folklor» medıa stýdııasy túsirgen. Fılmde Ahmet Baıtursynulynyń qazaq tili ǵylymyn qalaı jasaǵany baıandalady. Ómirdiń qanshama aýyrtpalyǵy men surapyl synaqtaryna qaramastan ómirlik ustanymy men seniminen aınymady. Sondaı-aq bul fılmde ólim tek onyń ólgen denesin alyp ketetinine, biraq ózi eshqashan joǵalyp ketpeıtinine, istegen isteriniń bári urpaqtarynyń enshisine aınalatynyna sengen Ahmettiń ómiriniń sońǵy sátterin kórsetedi.