22 jyldyń ishinde 168 myń shaqyrymdy júgirip, júrip óttim – ýltramarafonshy Ásker Qojanov
- Ásker, júgirýdi bastaýǵa ne sebep boldy? Sporttyń bul túrine qalaı keldińiz?
- Sportqa bala kezden jaqynmyn, sol úshin ata-anama alǵysym sheksiz, olar meni kishkentaıymnan eńbeksúıgishtikke, jaýapkershilikke tárbıeledi. Men kóp balaly otbasynda 1977 jyly dúnıege kelgenmin, 11 bala boldyq. Adamnyń boıyndaǵy min, óz-ózine kóńil tolmaýshylyq osy shaqta qalyptasady eken. Al men baqytty balalyq shaqty bastan ótkerdim.
Keıin mektepte sportty janyma jaqyn tutýyma muǵalimniń áseri zor boldy. Erken Tólegenuly Andybaev degen ustazym biz úshin túrli sektsııalar uıymdastyryp, qajetti kerek-jabdyqtyń bolýyna baryn saldy. Osylaısha 5-synypta beltemirge tartylýdan mektepishilik jarysta 1 oryndy jeńip aldym.
Úlken jıynda berilgen maqtaý qaǵazy meni qanattandyra tústi. 13 jasymda 3 shaqyrymdy 11 mın 37 sekýndta júgirip ótip, Jambyl aýdanynyń chempıony boldym. Úzdik bolý kerek degen minezdiń qalyptasýyna menen alty jas úlken ápkemniń sózi de áser etti. Ol «birinshi orynnan basqasy – oryn emes» degen edi.
Áskerden kelgennen keıin velosportqa den qoıdym, keıin aýdan atynan oblystyq qysqy kópsaıysqa qatysshy degen ótinish tústi. Qonaq úıde berilgen bólmede oryn jetpeı, meni kórshi bólmege ornalastyrdy.
Ol jerde marafonshy Nıkolaı Samoılov jatyr eken. Tanysyp, sol jerde alǵash ret marafon jaıynda estip, bildim. Nıkolaı maǵan Omby qalasynda ótetin marafonǵa qatysyp, 42,2 km qashyqtyqty júgirip ótýge keńes berdi. Bul 2000 jyl bolatyn.
Nıkolaıdyń sózi úsh aı boıy esimnen ketpedi. Ózimdi synap kórýge sheshim qabyldap, mamyr aıynda aýdanǵa Nıkolaıǵa jol tarttym. Ol kisi maǵan qalaı daıyndalý kerektigin túsindirdi. Osylaısha tamyzdyń 7-si ótetin marafonǵa daıyndyq bastalyp ketti.
Birinshi ret uzaq qashyqtyqqa óz úıimnen kórshi aýyldaǵy jattyqtyrýshymnyń úıine deıin 23 km júgirdim. Ony 1 saǵat 35 mınýtta óttim. Kelesi joly 34 km baǵyndyrdym, bul joly jeńil óttim. Soǵan masattanyp, tórt kún boıy qatarynan 34 km júgirdim. Besinshi kúni qajyǵanymdy sezip, qate jasaǵanymdy túsindim.
Eki kún boıy demalyp, óz-ózime keldim. Al 23 shilde kúni týǵan aýylym Olgınkadan máre alyp, 60 km qashyqtyqtaǵy Presnovkaǵa jol tarttym. Ony 5 saǵattyń ishinde júgirip óttim. Sol joly qýanǵanymdy kórseńiz.
Al Ombyda ótken alǵashqy marafonymda 14 elden 700 er adam qatysty. Men 3 saǵat 05 mınýtta 110-ynshy bolyp keldim. Bul marafon jolyna alǵash shyqqan sportshy úshin jaman kórsetkish emes edi.
- Qazir siz tájirıbeli sportshysyz. Marafondarda jeńiske jetý úshin neni basty nazarǵa alý kerek?
- Eń bastysy – durys tamaqtaný. Qansha energııa jumsaısyń, sonsha tamaqtan. Men úlken jarystardyń aldynda dıeta ustaımyn. Bir apta qalǵanda qýyrylǵan, ystalǵan tamaqtardan bas tartamyn.
Kóbine balyq pen sıyrdyń baýyryn jáne ashytylǵan qyryqqabat jeımin. Lımon meniń súıikti jemisim. Táttige joqpyn, tek qatty sharshaǵanda tezirek qalypqa kelý úshin qant qosyp shaı ishemin.
Ekinshiden, uıqyǵa mán beremin, durys, qajetinshe uıyqtasań, sol kúniń jaqsy, nátıjeli ótedi. Júzýdi jaqsy kóremin, ol aǵzanyń negizgi energoortalyǵy - omyrtqanyń durys bolýyna kómektesedi.
- Al qalaı jattyǵasyz, ózińizdiń kóp jyldar boıy qalyptasqan tásilińiz bar ma?
- Jattyǵýdy kóńil-kúıge qaraı jasaýǵa tyrysamyn. Baǵdarlama nemese keste boıynsha júgirý qıyn. Mindetti túrde kıim jáne krossovka yńǵaıly bolý kerek. Ádette júgiretinder qulaqqap taǵyp, mýzyka tyńdaıdy. Meniń ondaı ádetim joq. Ózimdi tyńdaımyn.
- Júgirgende ne týraly oılaısyz ?
- Marafonshy-kýmırlerim - Anatolıı Krýglıkov, 1957 jyly týǵan. Álemniń jáne Eýropanyń birneshe dúrkin chempıony, ol – ýltramarafonshy. Ol toqtamastan 100 km -ny táýlik boıy júgire alady. ıAnıs Kýros, avstralııalyq sportshy, álemdik rekordsmen.
Afrıkalyq kóptegen ýltramarafonshylar bar, ınternetten solar jaıynda kóp oqyp, keıin júgirgende qorytam. Armandaý emes, jalpy adamnyń myqty mentaly bolýy kerek. Sana-sezimińdi bosańsyttyń ba, júgirý qarqynyńnan aıyrylýyń múmkin.
Barlyǵy oıyńnan bastalady, sodan keıin ǵana áreket etemiz. ıAǵnı oıyń durys bolýy kerek.
- Júgirý úshin qandaı jolǵa basymdyq bergen durys ?
- Jazda tabıǵat aıasynda júgirgen unaıdy. Biraq jyldamdyq úshin stadıondardy da paıdalaný kerek. Sol úshin aptasyna 3 ret stadıondarda júgiremin. Keıde júgirýdi júrýmen almastyryp, 4 saǵattap jaıaý júremin. Ondaıda ormanǵa baramyn, jolda tabıǵatty, janýarlardy sýretke túsiremin. Jalpy kúnde júgiremin, óıtkeni eger de men energııamdy jumsamasam uıyqtaı almaımyn.
- Bir jylda qansha marafonǵa qatysasyz?
- Buryn, 35 jasqa deıin jylyna 10 marafonǵa qatysatynmyn, qazir tańdaımyn, bul meniń negizgi jumysym bolǵandyqtan syıaqy kólemine qaraımyn. Sankt-Peterborda, Máskeý men Ombyda ótetin halyqaralyq marafondardan qalmaımyn.
- Qozǵalys degen – ómir dep jatamyz. Júgirý densaýlyqty shyńdaıdy, ómir jasyńdy uzartady. Biraq sportpen aınalysýdyń ekinshi jaǵy da bar ǵoı, ıaǵnı túrli jaraqat alý. Densaýlyǵyńyz syr bergen kezder boldy ma?
- Birde jarystyń aldynda aýyr zattardy tasýǵa kómektestim. Jumys istep júrip, denemdi aýyrtyp alǵanymdy baıqamappyn. Al jaraqatpen júgirý qıynnyń qıyny. Jalpy júgirgisi keletinderge aıtarym – aldymen eki aptadaı janyńdy qınamaı, shamań jetkenshe 35 mınýttaı raqat alyp júgir. Osy aralyqta bulshyqetteriń tósele bastaıdy. Basqa eshqandaı tásildiń keregi joq, siz júgirýdi jaqsy kórýińiz kerek.
- Júgirýden basqa taǵy nemen aınalysasyz, hobbılerińiz bar ma?
- Súıikti isterimniń biri – monshaǵa túsý, qyzdyryný. Jalpy sýdy jaqsy kóremin, onyń aǵzany qalypqa keltiretin emdik qasıeti bar. Gımnastıkamen aınalysqan, sonyń ishinde beltemirge taratylý unaıdy.
Bul barlyq bulshyqetterdiń jaqsy qalyptasýyna múmkindik beredi. Sondaı-aq adamdy, ol psıhologııa bolsyn, ezoterıka, nýmerologııa, hıromantııa, qaı salasy bolmasyn zerttegen unaıdy. Adamnyń sheksiz múmkindikterin tanyǵym keledi.
Emdik shópter jaıynda únemi bilgenimdi tolyqtyramyn. Tabıǵat bizdiń dertimizge shıpa bolatyn shópterdi jaratqan ǵoı, sol sebepti aýyryp qalsa dári alý úshin birden dárihanaǵa júgiretin adamdardy túsinbeımin.
- Jaqynda Nur-Sultan qalasynda ótken ýltramarafonǵa qatysyp, jeńispen oraldyńyz. Sol marafon jaıynda, jalpy ózińizdiń jeke rekordtaryńyz týraly aıtyp berińizshi .
- Astanada 100 km qashyqtyqty 9 saǵat 12 mınýt 10 sekýndta júgirip ótip, jeńiske jettim. Al jeke rekordtaryma keler bolsam – 42 km-dy 2 saǵat 36 mınýtta, 100 km-dy 7 saǵat 59 mınýtta, 132 km 12 saǵatta jáne bir táýlikte 205 shaqyrymdy júgirip óttim. Bul kórsetkishterdi áli de jaqsartýǵa bolady.
Jalpy 22 jylda 111 marafonǵa qatysty. Osy aralyqta 168 myń km júgirip, júrip ótken ekenmin.
- Áńgimeńizge rahmet!
