22 naýryz. Jylnama
Kazinform oqyrman nazaryna 22 naýryzǵa arnalǵan ataýly kúnder men este qalar oqıǵalar kúntizbesin usynady.
Naýryz meıramy
Kóktem meıramy jáne Ortalyq Azııa halyqtarynyń Jańa jyly. Bul mereke birneshe myń jyldan beri atalyp keledi. Parsysha naýryz aı aty emes, tek birinshi aıdyń birinshi kúni degendi bildiredi. Bul aıdy soǵdylyqtar «naýsaryz», horezmdikter «naýsardjı», armıandar «navasardı», chývashtar «noras-oıahe» dep ataǵan. Qazaqstanda keńes zamanynda talaı jyldar boıy dinı mereke dep sanalyp, tyıym salyndy. Sońǵy ret 1926 jyly toılanǵan Naýryz meıramy Qazaqstanda 1990 jyldardyń basynda qaıtadan resmı túrde atala bastady. Qazaqstanda Naýryz meıramy - Memlekettik meıram. 2009 jyldan bastap 3 kún demalys berilip, atap ótiledi. Beıresmı túrde óńirlerde Naýryz bir aı boıyna toılana beredi.
Búkilálemdik sý qorlary kúni
1992 jylǵy maýsymnyń 3-4-i aralyǵynda Rıo-de-Janeıro qalasynda ótken BUU Qorshaǵan ortany qorǵaý jáne damytý jónindegi konferentsııada 22-shi naýryz - Búkilálemdik sý qorlary kúni dep jarııalandy.
Halyqaralyq taksı júrgizýshisi kúni
1907 jyly osy kúni London kóshelerinde arnaıy esepteýishtermen jabdyqtalǵan alǵashqy avtomobılder paıda boldy. London arbakeshteri ony taksımetr dep atady. Sodan bastap jeke qalalyq kólikti taksı, al arbakeshterdi - taksıst dep ataı bastady.
ESTE QALAR OQIǴALAR
1990 jyly Qazaq SSR Joǵarǵy Keńes Prezıdıýmynyń otyrysynda respýblıkada Qazaq SSR-iniń «Qazaq SSR-degi tilder týraly» Zańyn qoldanysqa engizýge daıyndyq jumystarynyń barysy talqylandy.
1990 jyly Almatyda «Ana tili» aptalyq gazetiniń alǵashqy sany jaryq kórdi. «Ana tili» – Memlekettik tildiń birden-bir joqshysy, úni aıbary. Respýblıkadaǵy til taqyrybynda shyǵatyn resmı jalǵyz basylym. «Ana tili» tek Memlekettik til ǵana emes, ultqa qatysty kez kelgen kúrmeýli máselelerdi kóterip keledi. Qazaqtyń tili, qazaqtyń aýyly, qazaq mektebi, balabaqshasy, qazaq jastary, qazaq ǵylymy, t.b. kóptegen taqyryptar basylym betterinen túsip kórgen emes. Taralymy: Ult múddesin birinshi orynǵa qoıatyn gazettiń 90-jyldardaǵy taralymy 100 myńnan asyp jyǵyldy. Búgingi tańda gazettiń 26 000-daı oqyrmany bar, tórt túrli túspen, 12 bet A2 formatpen basylýda. Alǵashqy redaktory 1990-97 jyldar aralyǵynda belgili qalamger Jarylqap Beısenbaıuly boldy.
1991 jyly respýblıkalyq «Jas qazaq» gazetiniń alǵashqy sany jaryq kórdi. Elimizdiń saıası, áleýmettik jáne rýhanı ómirindegi ózekti máselelerdi qozǵaǵan gazet tórt jyl boıy shyǵyp turdy. 2001 jylǵy tamyzdyń 11-de «Jas qazaqtyń» jalǵasy retinde «Jas qazaq úni» gazeti jaryq kóre bastady.
1993 jyly Pavlodarda «Vatan» Ázerbaıjan ulttyq-mádenı ortalyǵy quryldy.
1995 jyly «Azyq-túlik korporatsııasy» memlekettik kompanııasy quryldy. Kompanııanyń basty maqsaty bolyp elimizdiń strategııalyq astyq qoryn saqtaý, memlekettik astyq qoryna jaýapkershilikpen qaraý, ishki astyq naryǵyn jáne astyq eksportyn turaqtandyrý tabylady.
1995 jyly «Qazposhta» Shyǵys kúntizbesi boıynsha Jańa jyl bolyp esepteletin «Naýryz» meıramyna arnalǵan poshtalyq markalar shyǵardy.
2005 jyly Astanada Islam mádenı ortalyǵynyń ashylý rásimi bolyp ótti. Oǵan sonymen qatar Katar memleketinen kelgen arnaıy ókili Muhammed ál-Imadı qatysty.
2008 jyly Ystanbulda Qazaqstannyń Mádenıet úıi men qazaq tilin úırený ortalyǵy ashyldy. Ystanbulda turatyn qazaq dıasporasynyń ókilderi men Túrkııa Respýblıkasynyń nıet bildirýshi azamattary osy ortalyqta qazaq tilin úırenýde. Túrkııadaǵy Qazaqstan Respýblıkasy Elshiliginiń bastamasy men ótinishine oraı Ystambul qalasynyń mýnıtsıpalıteti Topqapy baǵynda Qazaqstannyń Mádenıet úıi men qazaq tilin úırený ortalyǵyna arnaıy ǵımarat usyndy.
2013 jyly Horvatııanyń astanasy Zagrebtiń bedeldi aýdanynda Horvatııa Prezıdentiniń Keńsesimen, Eýropa men Azııanyń birqatar elderiniń elshilikteri men rezıdentsııalarymen kórshiles ornalasqan Qazaqstan elshiliginiń jańa keńsesi ashyldy.
2018 jyly Shanhaı yntymaqtastyq uıymy (ShYU) hatshylyǵy Naýryz halyqaralyq merekesine arnalǵan saltanatty qabyldaý ótkizdi. Sharaǵa 400-den astam adam qatysty.
2022 jyly Japonııada «dóńgelek stól» aıasynda Hokkaıdo ýnıversıtetiniń professory, Qazaqstan tarıhyn zerttegen, XX ǵasyrdyń basyndaǵy qazaq ıntellıgentsııasy tarıhyna mamandanǵan tanymal zertteýshi Tomohıko Ýıamaǵa ІІ dárejeli «Dostyq» ordeni tabystaldy.
Professor bul marapatty barlyq zertteý korpýsy men qazaqstandyq áriptesterine arnaıtynyn atap ótip, qazaq tilinde alǵys aıtyp, tilegin bildirdi.
2022 jyly Qaraǵandy qalasyndaǵy ál-Farabı mektep-gımnazııasynda geolog Aqjan Mashanovty eske alý rásimi ótti. Jıyrmasynshy ǵasyrdaǵy kórnekti taý-ken ǵalymdarynyń biri, Shyǵystyń oıshyly Ábý Nasyr ál-Farabı murasyn zertteý – gımnazııa dırektory Qymbat Ospanovanyń bastamasy. Onyń jetekshiligimen professorlyq-oqytýshylar quramy geologtyń ómiri men eńbek joly týraly málimetterdi jınaqtaý boıynsha aýqymdy jumystar júrgizip, onyń jeke zattarynan, fotosýretteri men portretterinen tutas kórme qurastyrdy.
