21 maýsym. Jylnama
ASTANA. KAZINFORM - Kazinform oqyrman nazaryna 21 maýsymǵa arnalǵan ataýly kúnder men este qalar oqıǵalar kúntizbesin usynady.
ATAÝLY KÚNDER
Dúnıejúzilik mýzyka merekesi
Frantsııada eń alǵash ret 1982 jyly maýsymnyń 21-nen 22-ne qaraǵan túni mýzyka merekesi ótti. Bul kúni barlyq kásipqoı mýzykanttar men mýzyka ónerine endi aralasyp júrgender jınalyp, Frantsııanyń barlyq qalalarynda qaıyrymdylyq kontsertterin ótkizedi. Qazir Mýzyka merekesi halyqaralyq mártebege ıe jáne maýsymnyń 21-de 5 qurlyqtaǵy 100 memlekette atap ótiledi.
Halyqaralyq gıdrografııa kúni
1921 jylǵy 21 maýsymda halyqaralyq gıdrografııa uıymy quryldy. Keıinnen atap ótý datasy retinde osy kún belgilendi.
Halyqaralyq ıoga kúni
BUU Bas assambleıasynyń 2014 jylǵy 11 jeltoqsandaǵy qararymen halyqaralyq ıoga kúni bekitildi.
ESTE QALAR OQIǴALAR
1824 jyly Qarqaraly qalasynyń irgesi qalandy. Alǵashynda bekinis retinde salynǵan qamaldyń ornynan 1827 jyly Qarqaraly stanıtsasy boı kóterdi. 1849 -1850 jyldary Qarqaraly bekinisin nyǵaıtý úshin Ýkraına kazaktary qonys aýdaryldy, al 1869 jyldan bastap Qarqaraly ýezd ortalyǵyna aınaldy.
1918 jyly qazirgi Almaty oblystyq «Jetisý» gazetiniń alǵashqy sany jaryq kórdi. Gazet qazaq, uıǵyr, ózbek, tatar tilderinde shyǵyp turǵan. Gazettiń alǵashqy redaktory bolyp S.Shákirjanov taǵaıyndaldy.
1940 jyly akademık Qanysh Sátbaev atyndaǵy Geologııalyq zertteýler ınstıtýty quryldy.
1995 jyly uly oıshyldyń shyǵarmashylyǵy men ómiri týraly derekteri bar «Abaı» entsıklopedııasy jaryq kórdi.
2001 jyly Qostanaı qalasyndaǵy Oktıabrdiń 50 jyldyǵy kóshesine Alash qozǵalysynyń qaıratkeri, jazýshy, aqyn, dramatýrg, jýrnalıst, HH ǵasyrdyń bas kezindegi qazaq mádenıeti men ádebıetiniń iri ókili Mirjaqyp Dýlatovtyń esimi berilip, eskertkish taqta ornatyldy.
2007 jyly Semıpalatınsk qalasynyń aty Semeı dep ózgertildi. Oǵan qalaǵa jaqyn mańdaǵy Semeı-Taý jotasynyń aty negiz boldy. Qalanyń atyn ózgertýge qaladan 130 shaqyrym jerde ornalasqan burynǵy Semıpalatınsk ıadrolyq synaq polıgonynyń atyn halyqtyń esine salatyny sebep boldy.
2010 jyly Ortalyq Azııa óńirinde alǵash ret Almatyda ıadrolyq synaqqa jappaı tyıym salý týraly shartty qoldaý maqsatynda Halyqaralyq oqý ortalyǵy ashyldy.
2012 jyly Polsha azamaty Andjeı Mlynarek ózin ashtyqtan, aýrýdan qutqarǵan qazaq otbasyna alǵys bildirý maqsatynda 70 jyldan keıin Qazaqstanǵa oralyp, taǵy bir márte qazaq halqynyń qonaqjaılyǵy, adaldyǵy, meıirimi men mahabbatyn sezindi.
Qonaq aýdandyq meshitke kelip, qıyn-qystaý kezeńde oǵan kómek kórsetken adamdarǵa quran baǵyshtady, zıratqa baryp, gúl shoqtaryn qoıdy.
2015 jyly Túrkııa astanasy Ankara qalasynda saıabaqqa qazaq aqyny Súıinbaıdyń esimi berildi.
2017 jyly Qazaqstan Halyqaralyq ınvestıtsııalar jáne kópultty kásiporyndar boıynsha Ekonomıkalyq yntymaqtastyq pen damý uıymy (EYDU) deklaratsııasyna qosylǵan 48-shi memleket boldy jáne EYDU Investıtsııalar komıtetiniń qaýymdastyrylǵan múshesi atandy.
2018 jyly Astanada Zamanaýı bessaıystan álem kýbogynyń fınaly alǵash ret ótti. Ol Qazaqstan Respýblıkasynyń astanasy – Astana qalasynyń 20 jyldyǵyn merekeleýge oraılastyrylǵan is-sharalar qataryna kirdi. Ony Halyqaralyq zamanaýı bessaıys odaǵy (UIPM) men Qazaqstan bessaıys federatsııasy uıymdastyrdy.
2018 jyly Almatyda «Kıno» tobynyń kóshbasshysy Vıktor Tsoıǵa eskertkish ornatyldy. Monýmenttiń ashylýy «Kıno» rok-tobynyń kóshbasshysy jáne negizin qalaýshy Vıktor Tsoıdyń týǵan kúninde ótti. Monýment mýzykant túsken «Igla» fılminiń túsirilimi ótken jerge ornatyldy.
2019 jyly ıAdrolyq jetkizýshiler tobynyń (ıAJT) plenarlyq otyrysy barysynda Qazaqstan ıadrolyq materıaldar eksportyn júzege asyratyn jáne atom salasyn damytatyn 48 memlekettiń osy bedeldi birlestigine tóraǵalyq etti. ıAJT tóraǵasynyń qyzmetin Venadaǵy halyqaralyq uıymdar janyndaǵy QR Turaqty ókili Qaırat Sarybaı atqarady.
2021 jyly Taraz qalasyndaǵy jaǵalaý aımaǵynyń bes gektarynda «Densaýlyq» saýyqtyrý saıabaǵy ashyldy. Jańa saıabaqta eki mereıtoılyq stella ornatyldy – turǵyndardy densaýlyqty saqtaýǵa, serýendeýge, júgirýge, sporttyq oıyndarǵa, belsendi demalysqa shaqyrýdy bildiretin 6 metrlik «Densaýlyǵyń óz qolyńda» stellasy. Al ekinshisy – COVID-19 vırýsymen kúreste qaza tapqan medıtsına qyzmetkerlerin eske alýǵa arnalǵan monýment.
2021 jyly adamı kapıtal salasyndaǵy qaýipsizdikti qamtamasyz etýge - birinshi kezekte ulttyń zııatkerlik áleýetin saqtaýǵa jáne ulǵaıtýǵa basa nazar aýdaratyn Qazaqstan Respýblıkasynyń 2021-2025 jyldarǵa arnalǵan Ulttyq qaýipsizdik strategııasy bekitildi. Ulttyq qaýipsizdiktiń bazalyq faktorlarynyń qataryna bıologııalyq qaýipsizdikti qamtamasyz etý jónindegi keshendi jumyspen qatar qoǵamdyq densaýlyq saqtaýdy damytý; quqyq qorǵaý organdary men sot júıesi jumysynyń tıimdiligin arttyrý, halyqty quqyq buzýshylyqtardyń barlyq túrlerinen qorǵaý engizildi.
2023 jyly Qazaqstan basshysy Qasym-Jomart Toqaev Halyqaralyq volonterlar forýmyna qatysty. Shara 30-dan astam shet elder men Qazaqstannyń barlyq aımaqtarynan kelgen volonterlerdiń tájirıbe almasýǵa arnalǵan eń úlken alańyna aınaldy. Forým aıasynda volonterlik qyzmetti damytý perspektıvalary jáne halyqaralyq volonterlik uıymdardyń ózara árekettestigi talqylandy.
2023 jyly Oral qalasyndaǵy № 12, 14, 20, 32 jáne 38 mektepterdiń dırektorlary jańa jaıly avtobýstar aldy. Endi oraldyq mektep oqýshylary Amerıkadaǵy oqýshylardy tasymaldaıtyn úlgidegi avtobýstarmen sabaqqa barady. Jyl sońyna deıin Oral qalasynyń mektep parki respýblıkalyq «Mektep avtobýsy» baǵdarlamasy aıasynda taǵy birneshe avtobýspen tolyǵady. BQO oblys ortalyǵynda 50 mektep bolsa, onyń 9-ynda balalardy kúndelikti sabaqqa jetkizýdi qamtamasyz etilýde.
2023 jyly QR Qorǵanys mınıstrligi mindetti áskerı boryshyn ótegen áskerı qyzmetshilerge qazaqstandyq joǵary oqý oryndarynda tegin bilim alýǵa alǵashqy sertıfıkattardy tabystady. Buǵan deıin joǵary oqý oryndarynda bilim alý úshin alǵashqy granttar áskerge shaqyrylǵan sarbazdar arasynda bólingen bolatyn. Qorǵanys mınıstrligi bul jobany alǵash ret júzege asyryp otyr jáne onyń maqsattarynyń biri – áskerı qyzmettiń bedelin arttyrý. Bolashaq stýdentterge sertıfıkattardy QR Qorǵanys mınıstri Rýslan Jaqsylyqov tabystady.
