2050 jylǵa qaraı Qazaqstan halqynyń 25 paıyzy Almaty aglomeratsııasynda turady
Bul qujatta Eńbekshiqazaq, Jambyl, Іle, Qarasaı, Talǵar aýdany, Qapshaǵaı qalalyq ákimshiligi kiretin Almaty aglomeratsııasyna túsinik beriledi.
Jalpy, Almaty aglomeratsııasynyń aýmaǵynda 5 qala jáne 5 aýdannyń 183 aýyldyq eldi mekeni ornalasqan. Qarasaı jáne Talǵar aýdandarynyń aýmaqtary aglomeratsııa quramyna tolyǵymen kirdi.
2025 jylǵa qaraı aglomeratsııalyq baılanysty damytý aımaqtarynda halyq sanynyń 3234 myńǵa deıin nemese 16,2% (450,7 myń adamǵa) ósedi dep boljanyp otyr. Sonyń ishinde qala halqy 17,3% (nemese 345,5 myń adam), aýyl halqy 13,3%-ǵa (105,2 myń adam) artady. Halyq qurylymyndaǵy qala turǵyndarynyń úles salmaǵy shamaly artady. Osylaısha, 2025 jylǵa qaraı qalalyq jerlerde - 2339,3 myń adam, aýyldyq jerlerde – 894,7 myń adam turady.
2035 jylǵa qaraı Almaty aglomeratsııasy halqynyń sany bastapqy jylmen salystyrǵanda 35,6% nemese 991,7 myń adamǵa artady.
Jobalaýdyń boljamdy merzimine qaraı (2050 jyl) Almaty aglomeratsııasynda 4530,8 myń adam nemese búkil respýblıka halqynyń 24,5%-y turatyn bolady. Atap aıtqanda, qalalyq jerlerde 3351,9 myń adam, al aýyldyq jerlerde – 1178, 9 myń adam turatyn bolady. Almaty aglomeratsııasy halqynyń barlyq sanynyń ósý qarqyny 2050 jylǵa qaraı 62,8%-ǵa jetedi. Almaty aglomeratsııasynyń qarqyndy aglomeratsııalyq protsesteri aımaǵyna - 148 eldi meken, belsendi aımaqqa - 31 eldi meken, al álsiz aglomeratsııalyq protsester aımaǵyna 10 eldi meken kirip tur.
«Almaty aglomeratsııasy halqy sanynyń artýy tabıǵı jáne mıgratsııalyq ósimge baılanysty. Halyqtyń kóshi-qon aǵyny artqan jáne tabıǵı ósimi jalǵasqan jaǵdaıda, Almaty qalasy halyq sanynyń ósý qarqyny boıynsha kóshbasshylar qatarynda qala beredi. Áleýmettik, ınjenerlik, kóliktik ınfraqurylymnyń, aýmaqtyń ekologııalyq jaǵdaıy men eńbek naryǵynyń múmkindikterin eskermesten eldiń basqa óńirlerinen halyqtyń aǵylýy júıesiz sıpatqa ıe bolady. Osyǵan baılanysty qazirgi ýaqytta Almaty qalasynyń basty problemasy halyq tyǵyzdyǵy bolmaq» delingen qujatta.
Almaty qalasynyń aýmaqtyq ósýin retteý úshin mynadaı baǵyttar usynylady:
1) soltústik baǵytta:
Qapshaǵaı qalasynyń bazasynda kontrmagnıt qala jáne onyń Almaty qalasyna áleýetti baǵdarlanǵan halyqtyń mańyzdy bóligin «keıin tartýǵa» qabiletti aýmaqtyq resýrstaryn qurý kózdelgen. Óıtkeni, soltústikke qaraı jyljyǵanda seısmıkalyq qaýip azaıady. Sebebi, Qapshaǵaı qalasy mańyndaǵy aýmaqtyń seısmıkalyq qaýpi Almaty qalasyna qaraǵanda 2 balǵa tómen.
Sondaı-aq, taýdan qashyqtaý shamasyna qaraı aýmaq aýasynyń jeldetilýiniń jaqsarýy, sý resýrstarynyń qory (jerústi, jerasty), Qapshaǵaı sý qoımasyna irgeles aýdandarda qundy aýyl sharýashylyq jáne qoryq aýmaqtarynyń bolmaýy, halyqtyń sý jaǵasyndaǵy demalysyn uıymdastyrý úshin jaǵdaıdyń jaqsarýy taǵy bar.
G-4 City tórt seriktes qala qurylysynyń jobalaryn iske asyrýdy ıteratsııalyq tásil negizinde júzege asyrý kerek. Birinshi kezeńde ınfraqurylymǵa salynǵan qarajatty eskere otyryp, Gate City qalasyn salý usynylady. Jobany iske asyrǵan jaǵdaıda Gate City qalasynyń halyq sany 2035 jylǵa qaraı 60 myń adamdy quraıdy.
2050 jylǵa qaraı óńirde qalyptasqan áleýmettik-ekonomıkalyq jáne ekologııalyq jaǵdaıǵa baılanysty qurylǵan qonystar negizinde qalǵan seriktes qalalardy salýdyń oryndylyǵyn qarastyrý qajet. Bul rette jańa seriktes qalalardyń qurylysy Almaty qalasynyń azyq-túlik beldeýin damytý qajettigin eskere otyryp, qundy aýyl sharýashylyǵy alqaptarynyń qysqarýyna, sondaı-aq ekologııalyq jaı-kúıiniń nasharlaýyna jáne ınfraqurylymǵa júktemelerdiń ulǵaıýyna ákep soqpaýy kerek.
Áleýmettik-ekonomıkalyq jáne ekologııalyq sıpattamalardy eskere otyryp, Jańa Іle qalasyn salýdyń oryndy ekenin 2050 jylǵa qaraı qaraý qajet;
2) ońtústik baǵytta:
rekreatsııalyq maqsattaǵylaryn qospaǵanda, qurylystyń barlyq túrlerin shekteý;
3) shyǵys jáne batys baǵyttarda:
batysta - Uzynaǵash aýylynyń bazasynda Almaty qalasynyń kontrmagnıtin qalyptastyrý, kóliktik-logıstıkalyq fýnktsııalardy jáne aýyl sharýashylyǵy ónimin qaıta óńdeýdi damytý kózdelgen,
shyǵysta – aglomeratsııanyń yqpal etetin aımaǵynda ornalasqan Shelek aýylyn áleýetti kontrmagnıt qalaǵa aınaldyrý kerek.
Qaskeleń, Talǵar seriktes qalalaryn, Ótegen batyr aýylyn kólik-logıstıkalyq fýnktsııalar jáne aýyl sharýashylyǵy ónimin qaıta óńdeý ortalyǵy etýge jáne Jetigen aýylyn kólik-logıstıkalyq ortalyqqa aınaldyrý, Túrgen men Esik qalalaryn rekreatsııa, týrızm jáne aýyl sharýashylyǵy ónimderin qaıta óńdeý ortalyǵy retinde damytý kerek.
Usynylyp otyrǵan sharalar ózek-qalaǵa kóshi-qon aǵynyn retteýge yqpal etedi. Kontrmagnıt qalalar halyqtyń kóshi-qon aǵynyn ózine tartady.
Qujat 13 jeltoqsanǵa deıin talqylaýda bolmaq.
