Klımat ózgerisiniń zardabyn bolashaq urpaq tartady - Nobel syılyǵynyń laýreaty
Tarazda Túrki álemi matematıkteriniń VII Dúnıejúzilik kongresi aıasynda M.H.Dýlatı atyndaǵy Taraz óńirlik ýnıversıtetinde «Klımattyń ózgerýi jáne ekologııalyq daǵdarys» atty dóńgelek ústel ótti. Oǵan Nobel syılyǵynyń laýreaty, BUU Bas hatshysynyń klımattyń ózgerýi jónindegi keńesshisi Rae Kvon Chýng qatysty, dep habarlaıdy Kazinform.
Rae Kvon Chýng – Inchhon ǵylym konvergentsııasy jáne tehnologııa ınstıtýtynyń klımat ózgerisi boıynsha sheshimderimen jumys isteıtin qurmetti professory.
Ol Pan Gı Mýn qorynyń klımat jáne energetıka jónindegi dırektorlar keńesiniń múshesi, «Jahandyq energetıka» syılyǵy halyqaralyq komıtetiniń tóraǵasy.
Jıynda professor klımattyń ózgerýi, aımaqtaǵy sý jáne ekologııalyq problemalar jóninde sóz qozǵady.
Ǵalymnyń aıtýynsha, klımattyq ózgeris adamzatqa úlken qaýip tóndiredi.
Sońǵy 4-5 jylda ǵalamdyq temperatýra 1,5 ese joǵarylaǵan.
Al 2050 jylǵa qaraı temperatýra tipti 3 esege deıin artýy múmkin. ıAǵnı, klımattyq ózgeristiń zardabyn bolashaq urpaq tartady degen sóz.
«Men klımattyq ózgeristi 1991 jyldan beri zerttep kelemin. Osy ýaqytqa deıingi taldaýlaryma súıene otyryp, problemanyń kózi – erkin naryqtyq ekonomıkanyń saldary degen qorytyndyǵa keldim. ıAǵnı, ónerkásipterden bólinetin kómirqyshqyl gazy klımattyń ózgerýine áser etedi. Qanshama jyldar boıy kómirqyshqyl gazdyń mólsherin azaıtý kerek dep aıtqanymyzben, esh shara qoldanylmaı keledi», – degen ǵalym endigi sheshim adamzattyń óz qolynda ekenin aıtty.
Sondaı-aq, jıynda Rae Kvon Chýng Jambyl óńirindegi qoqys, qorshaǵan ortanyń lastanýy problemalaryna da toqtalyp ótti.
Halyq sany az bola tura, oblysta qorshaǵan ortanyń lastaný kórsetkishi joǵary ekenine tańdanysyn bildirdi.
Munyń bir sebebin qoqysty qaıta óńdeıtin zaýyttardyń bolmaýynan jáne qoqys úshin qosymsha aqy tólenbeýinen dep túsindirdi.
«Máselen, Koreıada ónerkásip oryndarynan esh qoqys qalmaıdy. Óıtkeni onda óndiristik qaldyqtar tolyqtaı qaıta óńdeledi. Turmystyq qaldyqtar da kelesi jylynda tolyqtaı joıylady, sebebi ol da óńdeledi. Osylaısha energııanyń 20 paıyzy qoqystan alynady. Qazir Koreıa 4 tonna munaı qaldyǵyn qaıta óńdep, odan 1 tonna munaı alyp jatyr. Sondyqtan aýanyń lastanbaý múmkindigi de onda joǵary. Sizderde eń aldymen tutynýshylardyń jaýapkershiligi joǵary bolǵany jón. Bul máseleni eki eldiń baılanysyn nyǵaıta otyryp ta sheshýge bolady», – dedi Nobel syılyǵynyń ıegeri.
Buǵan deıin Tarazda jastar 4 tonnaǵa jýyq qoqys jınaǵanyn jazǵan bolatynbyz.
