2024 jyl qazaqstandyqtar esinde qandaı oqıǵalarmen qalady
ASTANA. KAZINFORM – Bıyl elimizde bolǵan basty saıası-ekonomıkalyq jáne áleýmettik oqıǵalarǵa sholý usynamyz.
Ýaqyt beldeýi ózgerdi
29 aqpannan 1 naýryzǵa qaraǵan túni elimiz Úkimettiń sheshimi boıynsha UTC+5 biryńǵaı ýaqyt beldeýine kóshti. Osylaısha 15 óńir turǵyndary saǵat tilin bir saǵatqa artqa aýdardy.
Biryńǵaı ýaqyt beldeýi ıdeıasyn qazaqstandyq ǵalymdar usynǵan bolatyn. 2023 jyldyń sáýirinde qurylǵan jumys toby biryńǵaı ýaqyt beldeýi kóp aımaqtyń tabıǵı ýaqytyna sáıkes keledi degen sheshimge keldi.
Alaıda, bul sheshim barlyq qazaqstandyqtyń kóńilinen shyqpady, ásirese Shyǵys Qazaqstan oblysynyń turǵyndary qarsy boldy. Kúni búginge deıin biraz azamat qarańǵynyń tez túsetinin, elektr jaryǵyn kóbirek tutynyp, uıqy rejıminiń buzylyp jatqanyn aıtyp, shaǵymdanyp jatyr. Osy oraıda qazaqstandyqtar burynǵy ýaqyt beldeýin qaıtarýdy talap etip petıtsııa jarııalady. Nebári úsh aıdyń ishinde ashyq hatqa 50 myńnan astam adam qol qoıdy. 2 tamyzda Saýda jáne ıntegratsııa mınıstrligi petıtsııany qanaǵattandyrýdan bas tartty.
Degenmen Úkimet ýaqyt beldeýin ózgertýdiń adam aǵzasyna áseri týraly qosymsha zertteýler júrgizý qajettigin málimdedi.
Sý tasqyny
Kóktemde elimiz sońǵy 80 jylda bolmaǵan sý tasqynyna tap boldy. Ókinishke qaraı, 12 myń úı men 5 myńnan astam saıajaı sý astynda qaldy. Sý shaıǵan aımaqtardan 120 myńnan astam qazaqstandyq evakýatsııalandy, memleket aıtyp kelmeıtin apattan qutqarýda bar kúshin saldy.
Tasqyn bolǵan 10 aımaqta tótenshe jaǵdaı rejımi jarııalandy. Apattyń aldyn alý men kúreste Tótenshe jaǵdaılar mınıstrligi, Іshki ister mınıstrligi, Ulttyq ulan, Ulttyq qaýipsizdik komıteti men Qarýly kúshter qurylymy birikti. Odan bólek, 30 myńǵa jýyq erikti jan tasqynmen kúreste atsalysty.
Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev qıyn jaǵdaıǵa tap bolǵan jáne zardap shekken jandarǵa kelgen zalaldy óteýdi tapsyrdy. Máselen, 30 myńnan astam otbasy 100 aılyq eseptik kórsetkish mólsherinde birjolǵy ótemaqy jáne joǵalǵan múlik úshin ótemaqy aldy. Saýalnama nátıjesi kórsetkendeı, 8500-ge jýyq sý basqan úı qalpyna keltirýge jaramaı shyqty. Sondyqtan nebári 4 aıdyń ishinde 2 600 jańa turǵyn úı salyndy jáne qaıtalama naryqtan taǵy 6 myńǵa jýyq úı men páter satyp alyndy.
Saltanat zańy
Sáýir aıynda Prezıdent Qasym-Jomart Toqaev «Áıelder quqyqtary men balalardyń qaýipsizdigin qamtamasyz etý máseleleri boıynsha túzetýler týraly» Zańǵa qol qoıdy. Zań 14 maýsymda kúshine endi. Bul zań el ishinde «Saltanat zańy» dep atalyp ketti.
Zańnyń basty jańalyǵy - uryp-soǵý, densaýlyqqa qasaqana jeńil, ortasha jáne aýyr zalal keltirý, sondaı-aq balalarǵa jasalǵan zombylyq, kisi óltirý jáne jynystyq zorlyq-zombylyq jasaǵany úshin ómir boıyna bas bostandyǵynan aıyrý kózdelgen.
Sonymen qatar, balalarǵa qatysty zorlyq-zombylyq jaǵdaıynda taraptardy tatýlastyrý múmkin emes.
Zańǵa engizilgen túzetýler Birikken ulttar uıymynda maquldandy. BUU-nyń elimizdegi turaqty úılestirýshisi Mıkaela Frıberg-Storı Qazaqstanǵa óziniń rızashylyǵyn bildirip, zańdy turmystyq zorlyq-zombylyqty joıý jolyndaǵy mańyzdy qadam dep atady.
Elordada Shanhaı yntymaqtastyq uıymynyń sammıti ótti
ShYU sammıtine Qazaqstan, Iran, Qytaı, Qyrǵyzstan, Pákistan, Reseı, Tájikstan, Ózbekstan, Belarýs, Mońǵolııa, Ázerbaıjan, Qatar, BAÁ, Túrkııa jáne Túrikmenstan memleketteri men úkimetteriniń basshylary, Úndistan Respýblıkasynyń Syrtqy ister mınıstri, sondaı-aq BUU Bas hatshysy, ShYU Bas hatshysy men ShYU Óńirlik terrorızmge qarsy qurylymynyń atqarýshy dırektory, TMD, EYU, AÓSShK, UQShU, EEK jáne AQIU sııaqty halyqaralyq uıymdardyń basshylary qatysty.
Uıymǵa múshe memleketter basshylary saıası, saýda-ekonomıkalyq jáne mádenı-gýmanıtarlyq salalardaǵy yqpaldastyqtyń kóptegen ózekti máselesin qarastyrdy.
Sondaı-aq Shanhaı yntymaqtastyq uıymy sammıtiniń Astana deklaratsııasy qabyldandy. Qujatqa uıymǵa múshe memleketterdiń basshylary qol qoıdy.
Taǵy bir ereksheligi - bıyl ShYU sammıti alǵash ret «ShYU-ǵa múshe memleketter basshylary keńesiniń otyrysy» jáne «ShYU+» kezdesýi formatynda ótti.
Dúbirli doda: dúnıejúzilik kóshpendiler oıyny
8-13 qyrkúıek aralyǵynda Astanada V dúnıejúzilik kóshpendiler oıyndary dúrkirep ótti. Onda 90-ǵa jýyq memleketten kelgen 2500-ge tarta sportshy bir aptaǵa jýyq kóshpendi halyqtardyń tól sportynan synǵa túsip, 97 medal jıyntyǵyn sarapqa saldy.
Alty kúngi alamanda ulttyq qurama sportshylary 43 altyn, 32 kúmis, 37 qola (jalpy 112 medal) júlde oljalap, jalpy komandalyq esepte birinshi orynǵa ıe boldy.
Oıyndarda jalpy sany 33 eldiń sportshysy medal ıelendi. Júlde alǵan memleketter qatarynda muhıttyń arǵy betinen kelgen Kanada men Meksıka ókilderi de bar.
Tól kúresimizden ótken jarysta álemniń 44 elinen 294 palýan baq synady. Júlde alǵan elder qatarynda kórshi memleketterden bólek, Eýropa palýandary da bar. Atap aıtqanda, Italııa, Polsha, Majarstan, Nıderlandy sportshylary júldege qol jetkizdi.
Eń kóp kórermen kókpar men kókbóri jarystaryna keldi. «Qazanat» ıppodromynda ótken eki saıystyń da fınaldyq básekesin 10 myńnan jankúıer tamashalady.
Dodadaǵy eń jas sportshy - alaman báıgede baq synaǵan 10 jasar Hamza Amangeldi. Eń egde sportshy – dástúrli sadaq atý saıysynda óner kórsetken 80 jastaǵy ıspanııalyq Soledad Hımenes Karrıon. Dodaǵa jalpy sany 499 jylqy, 41 qus qatystyryldy.
Referendým - el tarıhyndaǵy tórtinshi talqy
6 qazanda Qazaqstanda atom elektr stansasyn salýǵa qatysty jalpyulttyq referendým ótti.
Ortalyq referendým komıssııasynyń málimetinshe, referendýmǵa qatysý quqyǵy bar QR azamattarynyń jalpy sany – 12 mln 284 487 adam boldy. Onyń 63,66 paıyzy nemese 7 820 204 daýys berdi. Halyqtyń 71,12 paıyzy AES qurylysyn qoldady.
«Nátıje oń bolady dep oılaımyn. Shyn máninde durys aıttyńyz, búgin taǵdyrsheshti oqıǵa. Keleshekte osyndaı oqıǵalar neǵurlym kóp bolsa, bizdiń halqymyz úshin, elimiz úshin jaqsy bolady dep oılaımyn. Sebebi, halqymyz osyndaı óte mańyzdy máseleler boıynsha daýys beredi. Sondyqtan referendýmdy qoldaımyn», - dedi dedi Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev daýys bergennen keıin BAQ ókilderine bergen suhbatynda.
Odan bólek, Prezıdent AES qurylysyna aldyńǵy qatarly tehnologııalary bar álemdik jetekshi kompanııalardy tartý úshin halyqaralyq konsortsıým uıymdastyrý kerektigin málim etti. Aıta keteıik, Qazaqstanda atom elektr stansasyn salatyn memleket keler jyldyń birinshi jartyjyldyǵynda belgili bolady.
Aqtaý mańyndaǵy ushaq apaty
25 jeltoqsanda Aqtaý qalasynyń mańynda Bakýden Groznyıǵa baǵyt alǵan Azerbaijan Airlines áýe kompanııasynyń ushaǵy apatqa ushyrady.
Kólik mınıstrliginiń málimeti boıynsha, ushaq bortynda bolǵan 67 adamnyń 38-i qaıtys bolyp, 29 adam aman qaldy. Ushaqtaǵy jolaýshylar arasynda 37 ázerbaıjan azamaty boldy, onyń 23-i qaıtys boldy. Qyrǵyzstannan úsh jolaýshy boldy, barlyǵy din aman. Sonymen qatar 16 Reseı azamaty boldy, olardyń 7-i qaıtys boldy, 9 adam aman qaldy. Ushaqtaǵy bizdiń 6 otandasymyz da ókinishke qaraı mert boldy. Ushaqtyń ekıpajynan úsheýi qaza tapty, ekeýi aman qaldy.
Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev Ázerbaıjan Prezıdenti Ilham Álıevpen telefon arqyly sóılesti. Prezıdentter qaıǵyly oqıǵaǵa baılanysty bir-birine kóńil aıtyp, Mańǵystaý oblysynda apatqa ushyraǵan Azerbaijan Airlines ushaǵynda qaza tapqan azamattardyń otbasylary men jaqyndaryna sabyr tiledi. Qazaqstan Prezıdenti oqıǵany tergeý jónindegi arnaıy memlekettik komıssııa jumysy týraly málimet berip, Qazaqstan tarapy ushaq apatyn jan-jaqty jáne obektıvti túrde zertteýge bar kúsh-jigerin salatynyn jetkizdi.